Þjóðólfur - 22.01.1886, Blaðsíða 3

og meðferð á því. T>ví næst er talað
um sár, hvernig sár gróa og þau skuli
græða, og þar á meðal kennt, livernig
binda skuli um sár. Eru því til skýr-
ingar 5 myndir. Þá kennir bókin,
hvernig skuli stöðva blóðrás. Eru þar
5 myndir til leiðbeiningar við sam-
þrýsting og umvafning sársins, sem
blæðir úr. Síðast í þessum þætti er
grein um eitrud sár.
Þriðji þáttur byrjar á lýsingu lein-
brota og meðferð á þeim. Þar eru 4
inyndir til skýringar. Þá kemur lið-
hlaup (o: þegar gengur úr liði), hvern-
ig megi þekkja, að gengið sje úr liði ;
er þvi til skýringar ein mynd. Svo
er kennt að kippa í liðinn. Því næst
er talað um, þegar liður vindist til, og
ráð við því. Síðast í þessum þætti er
talað um bruna og meðferð á honum.
Fjórði þáttur er um lcal og meðferð
á því; um helkálna og lífgunartilraunir
við þá; um drukknun og lífgunartil-
raunir við drukknaða, þar á meðal um
andardráttarframleiðslu. Eru þar 2
niyndir til skýringar um, hvernig á
að láta hinn drukknaða liggja, og
hverjar hreyfingar skal hafa við hann.
Þá er talað um köfnun og lífgunar-
tilraunir við kafnaða. Þar á eptir um
það, þegar maður missir meðvitund og
þau ráð, sem þá skuli neyta, til þess
að maður fái meðvitundina aptur.
Að síðustu er kafli um eitranir (þeg-
ar tekið hefur verið inn eitur). Er
þar getið hinna helztu efna, sem eitr-
un getur hlotizt af. Yið hvert efni
eður eiturtegund er þess getið, með
hverjum hætti eitrunin lysi sjer, og
hverja hjálp skuli veita þegar í stað,
áður en næst til læknis.
Bókin er 84 bls. auk titilblaðs og
formála eptir þýðandann, og er seld
bundin á 1 kr.
Vjer höfum nú skýrt frá efni bók-
arinnar; má sjá af því, að hún drep-
ur á margt, þótt hún sje ekki lengri,
en hún er; enda er hún kjarnyrt, en
þó ljós og auðskilin fyrir hvern mann,
og myndirnar mjög góðar. Það er
mikill kostur við hana, að ráðin, sem
hún bendir á, eru einföld og óbrotin,
og það eru svo fá meðul, sem menn
þurfa að eiga, til þess að geta fylgt
ráðum hennar.
Kver þetta er upphaflega fyrirlest-
i:>
ur, haldinn af höfundinum, sem er
þýzkur læknir, í fjelagi einu, sem, eins
og bókin sjálf, hefur þann tilgang að
kenna leikmönnum að hjálpa i bráðri
lífsnauðsyn, þangað til næst í lækni,
svo að eigi hljótist tjón af.
Ef þörf er á þvilíkri bók á Þýska-
landi og annars staðar erlendis, þar
sem læknar eru á hverju strái að
kalla má, — hversu miklu fremur er
þá ekki þörf á henni hjer á landi,
þar sem læknar eru svo óvíða, að víð-
ast er meir en ein dagleið til læknis-
ins, — hjer á landi, þar sem opt er
svo vont veður, að ómögulegt er að
ná í lækni. Þetta eitt ætti að vera
nóg til þess, að Islendingar tækju bók-
inni með mesta fögnuði, með þvi lika
að hún kennir mönnum, hvernig að
skal fara við þau slys, sem þola enga
bið, eins og er um flest þau slys, er
bókin ræðir um; enda er það, eins
og höfundurinn segir, sárt að hafa
ekki skynbragð á að hjálpa, þegar
voðalegt slys ber að höndum, t. a. m.
þegar blóðbunan fossar úr sárinu, og
manni ætlar að blæða til ólifis. Þvi
hættulegra, sem slysið er, og þvifljót-
ari hjálp, sem þarf, — því meir er
varið í að fræðast um, hvað þá eigi
að taka til bragðs. Þess vegna telj-
um vjer þá kafla bókarinnar mest
verða, sem kenna mönnum meðferð á
hættulegustu tilfellunum. Það átti því
einkarvel við að auka kaflann um
eitranir, eins og dr. Jónassen hefur
gjört, um leið og hann þýddi bækl-
inginn.
Dr. Jónassen leggur það til í for-
málanum, að láta unglinga læra hann
í heimahúsum og lesa hann í alþýðu-
skólum og kvennaskólum landsins, og
getum vór fullkomlega fallizt á það,
því að það er yfir höfuð ómissandi
fyrir hvern mann að vita það, sem í
bókinni stendur; enda þarf meir en
að lita i bókina, til þess að hafa þau
not af henni, sem má. Það dugir
ekki að láta hana liggja allt af á
hyllunni, og ætla að fletta upp í hehni,
þegar slysið hefur viljað til, því að
opt þarf fljótari aðgjörða, og svo er
það sjaldnast, að menn slasist inn á
rúminu sínu, eða hafi bókina við hönd-
ina, þegar slys bera að höndum.
Fyrirlestrar.
—o—
Laugardaginn 9., miðvikudaginn 13. og laug-
ardaginn 16. þ. m. hjelt eand. jur. Páll Bricm
fyrirlestra um fornl'ng vor fyrir stúdentafjelags-
mönnum hjer í Reykjavík ásamt ýmsum öðrum
bæjarmönnum.
í fyrsta fyrirlestrinum skýrði hann frá hand-
ritum af fornlögum vorum, Grágás, og sýndi
fram á, að hverju leyti hin tvö helztu handrit,
K onungsbók og Staðarhólsbók, eru mismunandi.
Því næst skýrði hann mönnum frá framkvœmd-
arvaldinu hjer á landi í fornöld og aðalreglun-
um um lagasetninguna og rjettarfarið eptir
fornlögum vorum. Enn fremur fór hann nokkr-
um orðum um brunabœtur eptir Grágás. Þeg-
ar brann hjá bændum, voru þeir eigi, eins og
nú er tíðast, eingöngu komnir upp á hjálpsemi
annara, heldur höfðu þeir rjett til að fá bætt-
an hjá hreppsmönnum sinum hálfan skaða sinn
á helztu húsurn sínum, stofu, búri, eldhúsi eða
skála, og kirkju eða bænahúsi, ef einhver missti
það við bruna, og nauðsynlegum klæðnaði og
munum. Sýndi hann fram á, að forfeður vorir
voru komnir furðu langt í lagasetningu. Kvað
hann fornlög vor fremri lögum annara þjóða á
sama tíma, og færði þar til orð útlendra fræði-
manna, dr. Bosenbergs og háskólakennara
Schlegels, sem ritað hefur langa ritgjörð um
Grágás, og jafnað lögum vorum saman við lög
Rómverja, sem áttu svo ágæt lög, að þau eru
enn lærð við flesta háskóla í Evrópu, þótt veldi
Rómverja sje liðið undir lok fyrir mörgum
öldum.
I öðrum fyrirlestrinum skýrði hann frá til-
dr'ögunum til þess, að fornlög vor gcngu úr
gildi. Sýndi hann fram á, að kanónískur rjett-
ur, eða guðslög, eins og menn nefndu páfarjett-
inn á þeim dögum, var farinn að smevgja sjer
inn lijer á landi fyrir 1200. En kanónískur
rjettur var í mörgu gagnstæður landslögunum.
Olli þetta ruglingi og rjettaróvissu meðal manna.
Hann sýndi og fram á, að veraldlegir h- fðingj-
ar voru um sama leyti farnir að óhlýðnast
lögunum fremur en áður. Eptir 1200 varð
Guðmundur góði biskup, og hirti hann ekkert
um lögin. Þá fóru einnig Sturlungar að brjót-
ast til valda. En úr þvi mátti segja, að lög
og rjettur lægi því nær í dái. Þegar íslend-
ingar gengu undir konung, gerðu þeir það að
skilyrði, að þeir fengju að halda íslenzkum lög-
um. En rjett á eptir fór Magnús konungur
lagabætir, að hugsa um að gefa ein allsherjar
lög í riki sínu. 7 árum eptir að landið var
alveg gengið undir Noregs konung, sendi hann
lögbók til landsins, sem kölluð er Járnsiða, og
var hún lögtekin á árunum 1271—73 fyrir til-
styrk veraldlegra höfðingja og Árna Þorláks-
sonar, biskups i Skálholti.
í seinasta fyrirlestrinum skýrði hann frá,
hvernig Járnsíða er, og að hún er að mestu
tekin eptir eldri lögum i Noregi, en nokkuð
eptir nýjum rjettarbótum og íslenzkum lögum;
sýndi hann, að Járnsiða var illa samin og óvand-
lega. Þvi næst skýrði hann frá þvi, hvernig
páfarjetturinn ruddi sjer til rúms hjer á landi
eptir daga Guðmundar góða, sem dó 1236,