Þjóðólfur - 29.01.1886, Side 1

Kemur flt & föstudagsmorgna.
Verð árg. 4 kr. (erlendis 5 kr.).
Borgist fyrir 15. jflli.
ÞJOÐOLFUR.
Uppsögn (skriileg) bundin við
áramót, ðgild nema komi til flt-
gefanda fyrir 1. október.
XXXVIII. árg.
Reykjavík, föstudaginn 29. janúar 1886.
Xr. 5.
Þingmannakosningar.
II.
. Síðan grein vor iim þingmanna-
kosningar kom út i 2. nr. blaðsins þ.
á. hafa oss borizt margar greinar um
, það mál. Sakir rúmleysis í blaðinu
getum vjer ekki tekið þær allar í það,
/ og biðjum vjer hina heiðruðu höfunda
Velvirðingar á þvi. Samt sem áður
tökum vjer þakklátlega á móti öllum
bendingum að því, er snertir þing-
mannaefni, og þingkosningarnar.
Ein af greinum þeim, sem oss hafa
verið sendar, er þessi:
Herra ritstjóri!
' Jeg hef með mesta athygli lesið
grein yðar í Þjóðólfi, er út kom 8.
þ. m., um þingmannakosningar. Þjer
talið þar um áhugaleysi alþýðu á þing-
kosningum. Það er deginum ljósara,
að þetta áhugaleysi alþýðu er allt of-
j mikið; en að mínu áliti er hjer ekki
alþýðu einni um að kenna. Það má
- einnig skoða málið frá annari hlið,
þvi að hjer eiga tveir málspartar hlut að
máli, alþýða og alþingi. Það er því
miður sorglegt að sjá og heyra um
það, hversu litið alþýða lætur sjer annt
um þingkosningar, hversu litið hún
lætur sig varða um að þekkja skoðanir
þingmanna sinna, áður en hún sendir
þá á þing, og hversu lítið hún eptir
. á kynnir sjer gjörðir þeirra á þingi.
Engin bók, sem prentuð er hjer á landi,
hefur að líkindum eins litla útbreiðslu,
eins og alþingistíðindin.
En hvers vegna er nú þetta?
Gróð og fróðleg bók ryður sjer til
rúms meðal alþýðu, jafnvel þótt hún
ekki sje prentuð á hennar kostnað.
Sjerhver góður hlutur og sjerhver góð
stofnun ávinnur sjer hylli og athygli
alþýðu og áhuga hennar. En þar sem
nú í sumum kjördæmum ekki mætir
nema tíundi hver, — ef til vill ekki
nema tuttugasti hver af kjósendum á
kosningarfundunum til alþingis, þá er
von, þótt maður spyrji sjálfan sig:
„hvað veldur þessu ?“ „Ahugaleysi al-
þýðu“ liggur beinast við að svara. En
hvað veldur þá því áhugaleysi alþýðu
á sinni mikilvægustu stofnun, alþingi?
Þar til virðist mjer liggja þetta svar:
Alþingi er ekki eins gott og það ætti
að vera; því tekst ekki að vekja á-
huga alþýðu á sjer, því tekst ekki að
vekja þá hylli og virðingu fyrir sjer
meðal alþýðu, sem útheimtist til þess,
að alþýða veiti þvi nægilegan áhuga1.
Alþiugi er, eða ætti að minnsta kosti
að vera, samsett af hinum beztu kröft-
um þjóðarinnar. Það ætti þvi að vera
fært um, að vekja áhuga þjóðarinnar
á sjer. Ef því ekki tekst það, álit
jeg það alþingi sjálfu að kenna.
Og því verður ekki neitað, að mörg
sæti á alþingi hafa verið miður skip-
uð, en vera skyldi; og stundum hefur
alþingi sjálft misbrúkað sína eigin
krapta, t. a. m. sett þá menn i hinar
mikilvægustu nefndir, sem sáralitið
skynbragð hafa borið á málefnin, en
útilokað frá þeim nefndum hina færustu
menn. Af þekkingarleysi, einurðar-
leysi og sannfæringarleysi hafa opt
þingmenn sumir látið einstaka menn
leiða sig út í hitt og þetta; þetta væri
þolanlegra, ef leiðtogarnir væru færir
um að vera leiðtogar, en þegar þá
sjálfa skortir menntun og þekkingu,
en hafa í þess stað ef til vill ofmikið
af fjórðungaelsku, og stundum helzt
tii ofmikið tillit til æðri staða, en til
alþýðu, þá fer nú ver með handleiðsl-
1) Vjer getum ekki verið á jieirri skoðun,
að áliugaleysi alþýðu á ]iingkosningum sje af-
leiðing af því, hversu þingið er illa skipað.
Eins og vjer ljetum í ljósi í 2. nr. blaðsins,
skoðum vjer undirbúningsleysi og áhugaleysi
manna á þingkosningum sem orsökina til þess,
hve illa þingið er skipað, en ekki afleiðing af því.
Ritstj.
una1. Alþingi hefur og hingað til langt-
um of vanrækt sín ætlunarverk, t. a.
m. í því, að hafa eptirlit með því,
hvernig landsfje sje varið. Þannig
var Fensmarksmálið svo lengi að búa
um sig, að jafnvel 1883 hafði alþingi
fulla ástæðu til að rannsaka það mál.
Nú er það skylda þess, að rannsaka
það út í æsar, og gæta rjettinda lands-
sjóðs. Það gæti líka komið til skoð-
unar, hvort alþingi ekki finni ástæðu
til að heimta skýrslur um fjárhald hjá
sumum sýslumönnum, umboðsmönnum
o. fl. Alþingi ætti að rannsaka, hvern-
ig slíkt getur átt sjer stað, að póst-
þjófnaður geti fram farið einsogþjófn-
aður Magniisar póst, án þess að strax
verði vart við hann, hver borgað hafi
landsmönnum þann skaða o. s. frv.
Alþingi á að sýna þjóðinni, að það
brúki sitt vald, þvi þess vald er mik-
ið, ef það að eins hefur vit og einurð
á að nota það.
Alþingi ætti nií. að fara að finna
hvöt hjá sjer til þess, að vekja áhuga
alþýðu á sjer, og ef það brúkar sitt
vald með einurð, þá mun sá áhugi al-
þýðu vakna. Það er alþingi, sem á
að vekja þjóðina, en það er síður að
búast við, að þjóðin geti vakið eða
þurfi að vekja alþingi til að gæta
skyldu sinnar. Þó verður nú þjóðin
að gjöra sitt til, ekki sízt undir næsta
alþingi. Nú riðuráað sjerhvert kjör-
dæmi skori rækilega á sitt eða sín
1) Hjer er nokkuð lauslega farið yfir, og ábyrgð
eigi beint að neinum einstökum ])ingmöunum.
Eptir ]>ví, sem álit manna hefur verið, var Gr.
Thomsen einna helzt leiðtogi í neðri deild fyrst,
eptir að stjórnarskráin var fengin. Síðan hafði
Arnl. Ólafsson allmikið að segja i neðri deild.
Á hinum síðustu pingum hafa þeir Tryggvi
Gunnarsson og Eiríkur Briem verið taldir leið-
togar við nefndarkosningar. í efri deild hefur
Magnús Stephensen verið talinn leiðtogi kon-
ungkjörinna þingmanna, og Einar Ásmundsson
þjóðkjörinna þingmanna. Annars höfum vjer
eigi rannsakað þetta mál svo, að vjer leggjum
nokkurn ákveðinn dóm á það i þetta sinn.
Ritstj.