Þjóðólfur - 23.04.1886, Blaðsíða 1

Kemur út á föstudags-
morgna. VerÖ árg. 4 kr.
(erlendis 5 kr.). Borgist
fyrir lö.júlí.
ÞJÓÐÓLFUR.
Uppsögn (skrifleg) bund-
in viö áramót, ógild nema
komi til útgef. fyrir 1.
október.
XXXVIII. árg.
Ileykjavík, föstudaginn 23. apríl 1886.
Nr. 17.
E»jóðólfur flytur eins og hingað til rit-
gjörðir um stjórnarmál (pðlitlk), bflnaðarmál
(húfræði) og önnur nauðsynjamál; þar á
meðal bendingar um ýmsar bækur, sem út koma
(bóknienutir); bann flytur og framvegis meir
en hingað til fræðandi smáritgjörðir um uppgötv-
anir og annað Jiess konar (vísindaleg nýmæli);
greinilegar frjettir flytur hann einnig, og
ýmsar fræðandi og skemmtandi smágreinir(moð).
Að svo miklu leyti, sem unnt er rflmsins vegna,
mun blaðið verða sem fjölbreyttast að efni og
sem likast þessu tölublaði. Útgefandi lætur
sjer mjög annt um, að kaupendurnir fái blaðið
svo fljótt og með svo góðum skilum, sem fram-
ast er unnt.
Eiubættisrekstur embættlsmanna.
—0—
Það er ómetanlega mikilvægt að
hafa góða og skyldurækna embættis-
menn. Það er og hins vegar ómetan-
lega skaðlegt að hafa slæma og skeyt-
ingarlausa embættismenn og sýslunar-
menn. Það mun nú, svo er fyrir
þakkandi, mega segja, að flestir em-
bættismanna vorra standi vel í stöðu
sinni; en það hefur ekki jafnan verið
svo; og stundum hefur leitt stórtjón
af birðuleysi embættismanna. Þegar
mikil brögð eru að því, leynir það
sjer sjaldnast lengi, að minnsta kosti
ekki hjá sveitungum þeirra. En hvað
gera menn? Opt þegja þeir, sem
verða fyrir skakkafallinu, annaðhvort
af því að þeir vita ekki, hvernig að
skal fara, eða þeir hafa ekki einurð
til að leita rjettar síns. Aptur á móti
vilja sumir koma greinum í blöðin
um þetta, en vilja sem optast ekki
láta sín getið. Eigi allfáar þvílíkar
greinir hafa borizt oss, og sjerstaklega
þess vegna finnum vjer ástæðu til að
skrifa nú um þetta mál. Að þegja
yfir afglöpum og trassaskap embættis-
manna er alveg óhafandi, því að auk
margs annars verða þeir við það enn
skeytingarminni. Hins vegar er eigi
rjett að skrifa nafnlaust um þetta;
því að þá lítur stundum svo út, sem
höfundurinn fari ekki með sannindi,
úr því að hann brestur einurð til að
nafngreina sig, svo að það hefur minni
áhrif, en ella. Auk þess ber ritstjór-
inn ábyrgðina fyrir nafnlausar greinar,
og honum verður opt erfiðara að sanna
afglöp embættismanna langt í burtu
en sveitungum þeirra. Þegar brögð
eru að því, að embættismenn standi
illa í stöðu sinni, er það hin rjettasta
aðferð, að kæra embættism. fyrir æðri
embættismanni (t. d. sýslumann fyrir
amtm., amtm. fyrir landsh.; lækna
fyrir landlækni og hann fyrir landsh.;
presta fyrir próföstum, þá fyrir bisk-
upi og hann fyrir landsh.; póstaf-
greiðslum. og brjefhirðingam.fyrir póst-
meistara og hann fyrir landsh. o. s. frv.).
En um leið og kvartað er fyrir æðri
embættismanni, er ekkert á móti því,
að skrifa um það með nafni í blöðin. Þess
þarf eigi að geta, því að það er sjálf-
sagt, að fullkomið ákæruefni sje fyrir
hendi, og að eigi sje annað fram bor-
ið en sannleikur. Ef nú kærunum er
ekki gegnt, er ekki annað en snúa
sjer til æðri embættismanns, t. a. m.,
ef amtm. sinnir ekki kæru um em-
bættisrekstur sýslumanns, skal snúa
sjer til landshöfðingja. Nú skyldi allt
þetta verða árangurslaust, kærunni
ekki svarað og ekkert gjört í málinu;
eða ef kvarta þarf undan embættis-
rekstri landshöfðingja, þá skal snúa
sjer til þingsins og fá einhvern þing-
mann til að flytja málið á þinginu,
gjöra fyrirspurnir um það, hlutast til
um, að nefnd sje sett til að rannsaka
það, skorað verði á landstjórnina(ráð-
gjafann), að fa málinu hrundið í lag
og jafnvel hlutaðeigandi embættism.
vikið úr embætti o. s. frv., allt eptir
því, sem við á í hvert skipti. I um-
ræðunum og ályktunum þingsins get-
ur komið fram fullkomið álas og mis-
þóknun. Ef ráðgjafinn fer ekkert
eptir ályktunum þingsins, getur næsta
þing þar á eptir höfðað mál á mó'ti
honum. Þetta er hin rjetta og bein-
asta aðferð. Ef hún er við höfð, og
embættismenn mættu jafnan búast við
þessu, er ekki hætt við að þeir vönd-
uðu sig ekki. Það væri þá miklu síð-
ur hætt við, að nokkur þeirra mundi
sóa mörgum þúsundum króna af lands-
fje og fjármunum munaðarlausra og
ómyndugra; ekki hætt við, að bú yrðu
látin bíða óskipt árum saman, eða
sakamenn látnir bíða ódæmdir svo ár-
um skipti, o. s. fr., o. s. fr.
Um mótak.
Eptir Hermann Jónasson.
—0—
Yið mótak hjer á landi fer mikið
af mó til ónýtis, og mómýrarnar eru
á eptir ekki að eins ljótar og arð-
lausar, heldur verða skepnum opt að
fjörtjóni.
Móland er víða áþekkt; það er mýr-
lent og svo hallandi, að vatnið má
leiða á burt. Þess vegna gildir lík
aðferð við mótak alls staðar, og ligg-
ur þá næst að athuga, hvernig haga
skal mótaki í mýrinni fyrir sunnan
og austan Reykj avíkurtj örn.
Fyrst verður að mæla út mýrina,
,og finna þá línu, sem lægst liggur
eptir henni. Eptir þessari línu skal
grafa skurð frá tjörninni. Skal svo
byrja móskurðinn öðru megin við
skurðinn, svo nærri tjörninni, semfært
er, og taka smáspildur frá skurðinum
upp að hæðinni, og gæta þess vand-
lega, að taka allan mó, sem til er.
Þannig skal taka hverja spildu af
annari beggja vegna við skurðinn, en