Þjóðólfur - 16.07.1886, Blaðsíða 3

115
Ekki er sopið kálið,
þótt í ausuna sje komið.
—0—
(Framh. frá 25. tbl.).
Þess hefur þegar verið getið, að úrslit máls-
ins um láu úr viðlagasjóði til æðarvarpsræktar
við Breiðafjörð og Strandaflóa, urðu hin óheppi-
legustu á síðasta þingi, J)ví að lög'in ákveða að
hið umrædda lán skuli veitast sýslunefndunum.
Nefndin, sem sett var i málið, taldi sem sje
nauðsynlegt að setja |>ær sem lántakendur i
stað æðarræktarfjelagsins, til þess að næg trygg-
ing fengist fyrir endurgreiðslu lánsins. En oss
virðist að fwll trygging sje í þeim ákvæðum
laganna, að endurgreiðsla lánsins skyldi hvila—
sem skattur — í 28 ár á dúntekju allra æðar-
varpsjarða á Breiðafirði og við Strandaflóa, sem
eru yfir 100 að tölu. Gefa sumar þeirra af
sjer árlega í dún tvöfalt meiri uppliæð, en öllu
árgjaldinu af láninu nemur. Hafi nefndin verið
hrædd um að dúnninn af öllum þessum jörðum,
sem nú mun vera árlega frá 2500 til 3000 pd.,
myndi rýrna svo stórkostlega eptir að hyrjað
væri eða jafnvel búið að friða æðarfuglinn, að
tryggingin i dúninum yrði ónóg, ]>á hefði nefnd-
in átt að gjöra i frumvarpinu sýslunefndunum
að skyldu að greiða eða annast um greiðslu á
því, sem ólokið kynni að verða af láninu, þegar
dúnninn væri horfinn. Af því að ekkert er
minnst á þetta í frumvarpinu, sjáum vjer ekki
í hverju hin umrædda trygging sýslunefndanna
gat verið fólgin. Hefði nefndinni þótt ótryggi-
legt að lána fjelaginu, sökum þess að það kynni
að verða rofið, þegar minnst vonum varði, þá
mátti hún sjá, að endurgreiðsla lánsins, hvíldi,
eptir ákvæðum laganna á dúntekjunni, hvernig
sem fór um fjelagið. Afleiðingin af að sýslu-
nefndunum er veitt lánið er sú, að sýslunefnd-
irnar eiga þá eflaust að ákveða, nær á fjenu
þyrfti að halda, á hvern hátr. fjeð skyldi notað,
til hvers því skyldi verja, væri því að eins
varið samkvæmt ákvæðum laganna. En lögin
skylda ekki einu sinni sýslunefndirnar til þess
að verja fjenu til friðunar æðarfugli. Þótt
meiri hluti þeirra sje með öllu ókunnugur æð-
arvarpi, þá hefur þinginu ekki þótt áhorfsmál
að láta þær úthluta þeim, hverja á siun hátt
eptir því sem verkast vildi. En varpmennirnir
sem höfðu beðið um fjeð í ákveðnu auguamiði,
sem áttu að endurgreiða það, sem höfðu sett
næga tryggingu fyrir }>ví, og sem höfðu bezt
vit á, hvernig ætti að verja því æðarræktinni
til eflingar, — þeir voru útilokaðir frá öllum
verulegum umráðum yfir þvi.
En setjum nú svo, þvi að það er alllíklegt,
að sýslunefndirnar vildu verja öllu fjenu til
þess að friða æðarfuglinn fyrir flugvörgum.
Hvernig ætti þá að skipta lánsfjenu, sem Breiða-
firði mundi hlotnast, milli sýslunefndanna þar'?
Yjer gjörum ráð fyrir, að skiptaráðandi mundi
einkum hafa fyrir augum, hvar mest er að
jafnaði af flugvörgum á Breiðafirði; þvi að fjeð
var einungis ætlað til að eyða þeim. Nú er
það alkunnugt, að í Snæfellsnessýslu hafast við
að kalla undantekningarlaust árið um kring
allir þeir svartbakar, sem þar eiga heima, en
þar að auki sækja þúsundir af máfum og svart-
bökum úr Dalasýslu á hverju liausti út á Snæ-
fellsnes og eru þar kringum nesið meiri hluta
vetrarins. Fengi nú Snæfellsnessýsla af þessari
ástæðu, vjer skulum tiltaka, helmingi meira af
lánsfjenu en' Dalasýsla, þá leiddi þar af, að
gjaldið af hverju dúnpundi yrði þeimmunmeira
í Snæfellsnessýslu. Yæri þeim skipt jafnt milli
sýslnanna, þá þryti það fyrst í Snæfellsness., og
þá hefði orðið nauðsynlegt að fá þar nýtt lán.
Hlaut þá að koma upp sami ójöfnuðurinn, að
þvi er endurgreiðslu þess snerti. Ekki bætir
það heldur úr skák, aö hver sýslunefnd hefði
orðið að lieita verðlaunum og greiða þau af
hendi einungis fyrir þann varg, sem banað var
í hennar sýslu, án þess að hafa fulla vissu fyrir
að vargurinn væri þar drepinn. Hefði verð-
launabeiðandi ekki fengið hin ákveðnu verðlaun,
nema að svo miklu leyti, sem hann gat sannað,
hvar hann drap varginn, þá hefði slíkt gjört
vargaeyðinguna töluvert dýrari. Þannig gætu
skiptin á fjenu orðið velferðarmáli þessu til
niðurdreps og hnekkis um óákveðinn tíma, valdið
sundurlyndi manna á milli, og gæti, ef til vill,
orðið orsök til þess, að æð'arræktarfjelagið yrði
rofið, úr þvi það var svipt öllum afskiptum af
friðuninni, hinu þýðingarmesta atriði æðarrækt-
arinnar. Það er og eitt ákvæði umræddra laga,
að lánsfjeð skuli veitt smátt og smátt eptir þiirf-
wm. En það er næsta óheppilegt, þvi að eptir
skoðun æðarræktarfjelagsius þarf að fá allt fjeð
í einu,. til þess að eyða varginum sem fyrst og
á sem stytztum tíma, helzt á einu ári, ef unnt
er. Þá fjölgar æðarfuglinum fyrst, og friðun
lians verður jiaunig ódýrust, sömuleiðis eyðing
flugvargsins kostnaðarminnst. (Niðurl.)

j BOKMENNTIR.
If
■ y- y.
■ Jf. Tf. Yf; " "“"“"•YfTYfrYfíAg
Sent til ritstjórnarinnar.
9. Leiðaryísir til að nema kyenn-
legar hannyrðir, eptir Þóru Pjet-
ursdóttur, Jarðþrúði Jónsdóttur og
Þóru Jónsdóttur. Rvík 1886.
Það má þykj a nýlunda að sjá hjer
•á landi bækur koma út, samdar af
kvennmönnum. Að mínu áliti á að
gefa þeim fáu bókum, sem kvennmenn
hjer semja, tiltölulega meiri gaum, og
fagna hverri þeirri tilraun, er gerð er
í þá átt af kvennmanni. Fyrir rúmu
ári gáfu þessar 3 frökenar út boðsbrjef
að bók þessari, sem nú er út komin,
og af formála hennar má sjá, að því
hefur verið tekið mjög vel, og því
hafa höf. getað haft myndirnar og upp-
drættina í bókinni allt að þriðjungi
ileiri en lofað var í boðsbrjeíinu (nál.
300 í stað 200), þótt það hljóti að
hafa verið mikill kostnaðarauki, þar
sem uppdrættirnir fyrst hafa verið
dregnir upp, svo lj ósmyndaðir, þá
skornir í trje og síðan prentaðir. Þó
hefur boðsbrjefsverðið eigi verið hækk-
að (3 kr.), svo að bókin má heitamjög
ódýr. Uppdrættirnir eru hekluppdrætt-
ir, prjónuppdrættir, kross-saums-upp-
drættir, skatteringar-uppdrættir, staf-
rof, fangamörk, nöfn og íh, og upp-
drættir af ýmsum þörfum og gagn-
legum hlutum. Sú regla virðist hafa
ráðið við val uppdráttanna, að hafa þá
sem auðveldasta og bezt við hæíi
stúlkna, sem hafa enga tilsögn, nema
bókarinnar, enda er hún öll löguð til
þeirra nota. Þessum myndum og upp-
dráttum fylgja svo nákvæmar skýr-
ingar, sem þörf hefur þótt i þessum
tilgangi. Fyrst er fyrirsögn um hekl,
þá um krosssaum og ýmsa aðra sauma,
t. d. nunnusaum o. fb, þá fyrirsögn
um, hvernig ná megi uppdráttum og
draga þá upp á ýmsan vefnað, þá ýms
spor, skattering, bródering, prjón og
seinast um ýmsa sjerstaka hluti, t. d.
fótskör, ferðaveski, gólfábreiðu, syt-
bekk (puff) o. s. frv. Bókin er í stóru
broti og hefur það orðið að vera sök-
um sumra uppdráttanna. Hún kemur
að vonum i almennings þarfir; er góð
°g gagnleg. Eiga höfundarnir þökk
og lof skilið fyrir hana yfir höfuð. A.
Beykjayik 16. júlí 1886.
Manuslát. 2. þ. m. dó sýslumaður í Mýra-
og Borgarfjarðarsýslu Guðmundur Pálsson, nær
50 ára að aldri eptir langa legu i nýrnasjúk-
dómi.
Settur sýslumaður í Mýra- og Borgarfjarð-
arsýslu 6. þ. m. málaflutningsmaður Sigurður
Þórðarson, er settur var hinum látna sýslum.
til aðstoðar síðast i maim. í vor.
í Mnaðarljelagi suðurauitsins var haldinn
fundur hjer 12. þ. m.
Á fundinum mættu auk 25 fjel.manna 7 utan-
fjel.m., sem beiddust inntöku i fjel.,en forseti,H.Kr.
Friðrikss., neitaði að taka þá inn fyr en i fund-
arlok, svo að þessir menn höfðu eigi atkvæðis-
rjett á fundinum. Sumum, t. a. m. dr. B. M.