Þjóðólfur - 10.02.1888, Blaðsíða 2

30
sjálfu sjer að gefa þetta út helclur en ekkert,
svo ómerkilegar sem nú þessar nýju út-
gáfur eru að öllu, nema að prentun og
pappír. — Það er öldungis ekki mein-
ing mín, að hver almúgamaður út af
fyrir sig hafi pólitiska meðvitund eða
ljósa skoðun á þessum óaldarbrag; en
þessi pólitiska martröð lamar alla og
liggur á öllum eins og hafisþoka. Það
er venjulegt, eins og allir vita, að kenna
náttúrunni um og harðindunum, en nátt-
úran er ekkert harðari nú, en hún hefur ver-
ið, og ekkert harðari hjer en í mörgum
öðrum löndum. Hafi landinu farið apt-
ur, eins og stundum er sagt og sum-
staðar kannske á sjer stað, þá er það
mest mönnunum að kenna; allir eru orðn-
ir svo lamaðir og magnþrota, að þeir
sjá nú ekki annað fyrir en að íiýja burtu
hjeðan. Það er einungis í von um breyt-
ingu, að sumir eru að reyna til að aptra
fólkinu og halda í það; en ef engin
breyting fæst, þá er ekki til neins, að
halda þeim tilraunum áfram“.
Til útvegsmanna og formanna í Gull-
bringu- og Árnes-sýslu,
Heiðruðu vinir!
Þjer, sem jeg hef átt fundi við, og
þjer, sem jeg ekki hef getað hitt, getið
samfagnað yfir þeim samtökum, sem nú
eru komin á í hverju fiskiveri beggja
sýslnanna, að hafa lýsi eða oliu á sjó með
sjer á íhöndfarandi vetrarvertíð, og mun-
uð þjer brátt sannfærast um, að mikil
not geta orðið að því, ekki að eins til
að fækka skiptöpum og frelsa líf, held-
ur og líka til þess, að frelsa farm og
verja ágjöf, að bjarga öðrum og bjarga
og hlífa sjálfum sjer. Jeg efast ekki um,
að þjer endið loforð yðar, og er yður
innilega þakklátur fyrir góðar undirtekt-
ir. Fáið sem flesta til að gjöra hið sama,
því þótt það væri æskilegast, að eigi
þyrfti til þess að taka, þá er vart við
því að búast, að enga hættu aðberi á
þessu ári, en verði það einum að liði, þá
er það öllum ávinningur:
Fækkið skiptöpum, frelsið líf,
framkvæmið )iað sem dugir!
Hjálpið hver öðrum, kæfið kíf,
kröptugri að verði hugir!
Verið samtaka 1 því, að breyta, lagfæra
og brúka allt það, sem getur orðið fiski-
veiðum vorum til eflingar og framfara,
því þjer eruð hinir rjettu „bestu menn"
í fiskiveiðamálum vorum. Þeir, sem hýr-
ast heima á palli og máske þykjast „bestu
menn", þeir eru of gamlir orðnir til að
skilja tímana og skapa lög því, sem þeir
ekkert eiga við. Það eru þjer ungu
og fjörugu formenn, sem sækið sjó, sem
leggið lífið í sölurnar; það eruð þjer, sem
allt eigið að gjöra, sem í yðar valdi
stendur, til að nota sjóinn og sigra hætt-
urnar.
Það eruð þjer, sem eigið að brúka lýsi
eða olíu í bárufleyg á skipi yðar —, hafa
sjó-ballest í stað grjótballestar —, haga
seglum eptir vindi með hóflegri stærð —,
tryggja lif sjálfra yðar og ástvina —,
þekkja leiðir og lendingar —, styðja ekkj-
ur og munaðarleysingja hvers annars.
Það eruð þjer, sem smátt og smátt eig-
ið að framkvæma allt þetta, og konur
yðar, börn og vinir eiga að hvetja yður
til þess og styrkja.
Lýsi og olía eru ugglaust meðal gegn
ósjó og holskeflum, og bárufleygurinn ó-
missandi, en nú er eptir að vita, hvað
mikið lýsi eða olíu þarf í dýpstu fiski-
leitir í hverju veri. Þetta er ráðið til
þess: Lát lýsi eða olíu (minnst 2 potta)
á bárufleyginn, svo táinn hamp og veg
hann svo og skrifa vigtina. Þegar báru-
fleygurinn er notaður og tapparnir tekn-
ir úr, þá skal taka eptir timanum, hversu
lengi Úr honum rennur, og jafnframt
vegalengd, ef miðað verður. Þegar i
land kemur, skal aptur vega bárufleyg-
inn; mismunur þungans sýnir þá, hve
mikið hefur úr honum runnið af fitu, á
svo og svo löngum tíma. Þetta væri
æskilegt, að sem flestir reyndu og skrif-
uðu hjá sjer.
Leyfi jeg mjer nú, að biðja einhvern
í hverju veri, sem til þess er fær, að
skrifa upp allar tilraunir og senda mjer
um lok að vori, svo saman verði borið,
og skýrslur birtar, sem orðið gæti að
góðum notum.
Með innilegri ósk, að guð blessi þessi
samtök yðar, og styðji yður að fram-
kvæmdum, kveð jeg yður að sinni, von-
góður að þetta ár, 1888, kveðji oss væg-
ar en síðastliðið ár.
p. t. Reykjavík, 30. jan. 1888.
Oddur V. Gíslason.
Flóðið í Ölvesá. (Frá frjettaritara
Þjóðólfs 23. jan.) Eins og öllum er kunn-
ugt, er Ölíusá eitt liið stærsta vatnsfall á
Suðurlandi, og vatnasvæði hennar að til-
tölu mjög stórt, enda vex hún opt ákaf-
lega í leysingum og vatnavöxtum. Hefur
hún fyrirfarandi ár opt flóð mjög hátt gagn-
vart Kaldaðarnesi; hefur þar áður stund-
um orðið vart við, að hún kæmi upp úr
jörðunni, þegar is liggur yflr henni, svo að
mönnum og skepnum heíur verið hætta búin.
í vetur lagði ána með hægð víðast milli
fjalls og fjöru; var þá í henni mjög
lítið vatnsmegn, og farvegur hennar því
að tiltölu mjór. Lá is þessi yfir ánni fram
að 13. þ. m. en þá í leysingunni braut ís-
inn af henni að ofanverðu, en gjörði ekki
annan skaða en þann, að sagt er, að 7
hestar muni hafa týrtst í hana í svo nefndri
Skálholtstungu, en í Miðbýli á Skeiðum
og Útverkum varð sauðfjenaði bjargað und-
an flóðinu. Stór björg, sem voru í miðri
ánni, og áður höfðu verið talin jarðföst,
veltust um. Þegar kemur niður að Kot-
ferju, lækka bakkar árinnar og hún breikk-
ar úr því mjög, einkum á móts við Kahl-
aðarneshverfið og Arnarbæli og þar fyrir
neðan, allt niður að sjó, þangað til hún
mjókkar við Oseyrarnes. Þegar lilaup
þetta kom niður undir Kotferju, fór það
með stórjökum yfir stórt svæði fyrir aust-
an ána, og varð lömbum á Kotferju að
eins bjargað með því, að reka þau upp á
bæjarhúsin, en íshrönnin varð svo há, að
að eins bærinn þar sjest nú upp úr lirönn-
inni. Daginn eptir, hinn 14., hjelt rign-
ingin áfram, og spenntist þá upp ísínn
fýrir norðan Kaldaðarneshverflð. Kom
fyrst ógurlegt vatnsflöð yfir nærfellt allt
hverfið, og að lítilli stundu liðiuni flóði
íshrönnin yfir. Legar flóðið var hæst,
komst það að kirkjugarðinum á Kaldaðar-
nesi, og telja bæöi þeir, er skoðað hafa
Vegsummerki, og eins þeir hverfisbúar víst,
að hefði áin verið 1—2 fetum hærri,
muiidi naumast nokkur maður eða skepna
hafa komist lífs af þar í hverflnu, og liefði
áin ekki brotist upp daginn áður hjá Kot-
ferju, hefði sjálfur bærinn í Kaldaðarnesi,
kirkjan og allt hverfið sópast burtu í eiuu
vetfangi. Lambastaðir er vestasti bærinn
í hverfiuu og næst ánni, drukknuðu þar
25 kindur í fjárliúsi ; ætlaði bóndiun að
fara ríðandi að bjarga þeim, en gat með
naumindum snúið hestinum af sundi úr
flóðinu til sama mds. Á Höskuldsstöðuin
brotnaði hoygarð n'inu inn á aðra hliðina
og 3 hey fóru >i nan í eitt, en hinumegin
fór flóðið undir gaddaðan garðinn og reisti
hliðina upp á eudann, en jakarnir taka
þó hærra en bæriun að húsabaki. Á flest-
um bæjum þar fór flöðið inn í hvert hús,
og kýrnar stóðu í kvið í vatninu í fjósun-
/