Þjóðólfur - 12.04.1889, Qupperneq 2

er áhuginn því miður ekki almennur og
þótt viljanu bresti ekki, þá hafa menn
eigi efni á, að ráðast í nein stórfyrir-
tæki. Landsbóndinn hefur ekki efni á
að sljetta nema lítinn blett, í mesta lagi
dagsláttu á árí í túnínu hjá sjer, hvað
þá heldur rækta mörgum sinnum stærra
land, en túnið er; sjávarb. hafa eigi efni
á að koma upp þilskipastól o. s. frv. Ef
enginn lagi á liði sínu og hver legði sitt
fram til endurbóta og framfara, mundi
það þó hafa mikinn árangur, því safn-
ast þegar saman kemur. En á þennan
hátt verða þó framfarirnar seinfærar og
jafnan í smáum stýl, og með því kom-
ast eigi á ýms stórfyrirtæki, sem land-
inu eru nauðsynleg. Yjer Islendingar
þurfum að brúa ár, gjöra vegi, eignast
gut'uskip til að fara með ströndum fram,
svo að vjer þurfum eigi að sæta afar-
kostum útlendinga og gjörræði þeirra á
gufuskipaferðum umhverfis landið, og
getum hagað þeim eptir því sem best á
við; vjer þurfum og að sjá söfnum lands-
ins, t. d. forngripasafninu, fyrir húsrúmi.
o. s. frv. — Þó að sumum kunni i fljótu
bragði að sýnast svo, sem hjeraðsbúar,
er góðs njóta af brúargerð á stórá, eigi
að kosta brúna að mestu eða öJlu leyti,
þá hafa þeir þó ekki ije til þess, og að
minnsta kosti mundi þá seint verða af
brúargjörðinni. Sama er að segja um
gufuskipaferðirnar. Það getur vel verið
að það borgaði sig fyrir einstakan mann,
að eiga gufuskip hjer á landi, en það er
enginn fær um það, og þótt svo væri,
mundi enginn ráðast í það. Líkt er öðr-
um stórfyrirtækjum varið, sem landinu
eru nauðsynleg og ómissandi. Þau geta
ekki komist á, nema landið sjálft, lands-
sjóður, kosti þau. Það er og verður hans
verk, að koma þeim á, ef þau eiga nokk-
urn tíma að komast á. En eins og fram-
fara viðleitni hjá einstökum mönnum hef-
ur hingað til verið í smáum stýl, þann-
ig hefur landssjóður eigi unnið mörg
stórvirki síðan íslendingar fengu umráð
yfir sinu eigin fje. Hið eina stórvirki,
sem kostað hefur verið af landssjóði, er
þinghúsið, og annað er á leiðinni, Olves-
árbrúin, sem landssjóður á að kosta að
miklu leyti; en menn muna víst, hversu
erfitt það mál hefur átt uppdráttar. Svo
mun einnig verða hjer eptir um önnur
stórfyrirtæki, sem landssjóður ætti að
kosta, að þau munu mæta mótspyrriu og
eigi komast á, fyr en seint og síðarmeir
og ef til vill aldrei. Þess vegna væri
mesta nauðsyn, að ákveða með lögum, að
eigi megi skerða vissan hluta viðlaga-
sjóðsins og að vöxtunum þar af skuli ár-
Jega varið til einhvers stórfyrirtækis, sem
landinu væri til gagns og sóma. Ef
landstekjurnar að öðru leyti eigi dygðu
til annara nauðsynlegra útgjaida, yrði
að leggja á nýjar álögur til landssjóðs
eptir þörfum. Þessi óskerðilegi hluti
viðlagasjóðsins mætti helst ekki vera
minni en 1 miljón króna. En það er nú
öðru nær, en að viðlagasjóðurinn sje nú
svo mikill; mætti því byrja með minni
upphæð og auka svo við, jafnskjótt sem
mögulegt væri, þangað til komin væri
1 miljón, og að því ætti öll viðleitni vor
að stefna. En slíkt er eigi hægt, nema
með nýjum álögum til landssjóðs. Þó
að búast megi við, að mörgum falli þær
illa, treystum vjer því, að allir hinir
skynsamari menn þjóðarinnar sjái, að
sJíkt er landinu fyrir bestu og, eins og
nú er komið, alveg óhjákvæmilegt. Menn
mega ekki vonast eptir, að landssjóður
t. d. brúi fyrir þá ár og bæti vegi þeirra
o. s. frv., ef þeir vilja ekki leggja meira
fram til landssjóðs.
En meðan allt af má grípa til viðlaga-
sjóðsins, hvað mikið sem áhrökkur til ár-
legra útgjalda, munu menn þó kynoka
sjer við að leggja á nýjar álögur, af því
að eigi sje þörf á slíku. Það hefur ver-
ið aðalástæða sumra, sem hafa verið á
móti tollunum á undanförnum þiugum,
að eigi væri þörf á þeim, þar sem við-
lagasjóðurinn væri svo ríkur. Þannig
segir nefndin í tollmálinu í efri deild á
síðasta þingi: „Nefndin sjer enga nauð-
syn á að auka landstekjurnar með nýj-
um tollum, þótt nokkur tekjuþurður sje
fyrirsjáanlegur“ (Alþ.tíð. 1887, 0, bls.
348). En ef menn halda þessu áfram,
að láta ganga á viðlagasjóðinn og eyða
þannig því, sem áður hefur safnað verið,
munu fá og ef til vill engin veruleg
stórfyrirtæki verða unnin. En ef nokk-
ur hluti viðlagasjóðsins, er festur og far-
ið er eptir tillögu vorri hjer að framan,
mun rísa upp hvert stórvirkið á fætur
öðru, hinni núlifandi kynslóð til virð-
ingar og sóma í augum eptirkomend-
anna og eptirkomendunum til ómetan-
legra hagsmuna.
Reykjavík. 12. apríl 1889.
Tíðarfar hið sama og að undanförnu.
Að norðan og vestan að frjetta sömu tíð
og hjer; víðast næg jörð, en þó haglít-
ið eða jafnvel haglaust á stöku stað, eink-
um til fjalla og fram til dala.
Ofsaveður gjörði á Austfjörðum 18.
febr. Á Seyðisfirði fuku nokkrir bátar
og stórt hús er Norðmenn áttu.
Jóu Jónsson, alþingismaður Norður-
Þingeyinga, hefur í vetur haldið þing-
málafundi í hverjum hreppi í kjördæmi
sínu og hefur mælst mjög vel fyrir því.
Búnaðarskólinn á Hólum. Á fundi
sýslunefnd. i Eyjafjarðarsýslu snemma í
f. m. „var sýslunefndin einhuga á því,
að ganga í búnaðarskólasamband við
vestursýslurnar (o: Húnavatns- og Skaga-
fjarðarsýslur um Hólaskóla), ef Þingey-
arsýsla gengi einnig í sambandið11, seg-
ir Norðurljósið. Er það gleðiefni vegna
Hólaskóla, því að vonandi er, að Þing-
eyingar láti elrki standa á sjer til efling-
ar jafnnauðsynlegu fyrirtæki.
Aflabrögð eru enn lík og að undan-
förnu hjer við flóann, nema hvað fiskur-
inn hefur færst innar. í fyrra dag varð
t. d. vel vart vestur á Sviði. — Fisklítið á
ísafirði er póstur fór þaðan seint í f. m.
Undir Jökli allgóður afli allt til siðustu
mánaðamóta.
Skipkomur. 10. þ. m. komu hingað
2 gufuskip frá Noregi, sem ætla að vera
við hvalveiðar vestan lands í vor og sum-
ar; þau fóru i nótt hjeðan til Onundarfjarð-
ar. — S. d. kom hingað Margrethe, skipstj.
Guðmundur Kristjánsson, frá Khöfn með
vörur til kaupm. Gr. Zoega; hann keypti
skip þetta erlendis í haust og ætlar það
til fiskveiða. Með því kom skipstj. Edi-
lon Gríinsson, bókbindari Árni Þorvarð-
arson og annar bókbindari danskur. —
S. d. kom einnig Island, timburskip frá
Mandal í Noregi. — Kaupskip kom til
Stykkishólms 25. f. m.
Mannalát og slys. Með norðanpósti
frjettist, að dáin væri frú Sigríður Ein-
arsdóttir í Kaupangi í Eyjafirði, eklíja
sjera Björns Halldórssonar 1 Laufási.
Nýlega er dáinn merkisbóndinn Egill
Guðmundsson á Þórustöðum á Vatns-
leysuströnd eg Helgi Sveinbjarnarson á
Hlíðarfæti í Borgarfjarðarsýslu. — 5. þ.
m. Jjest hjer í bænum trjesmiður Jón
Simonarson úr sullaveiki. — 29. f. mán.
drukknuðu 2 menn niður um ís á Hauka-
dalsvatni í Dölum, Jónas Jónasson áKet-
ilsstöðum í Hörðudal „ungur maður ný-
kvæntur, efnismaður og valmenni“ og
Jón Benediktsson bóndi á Vörðufelli á
Skógar3trönd, „Jiinn mesti fjör- og dugn-
aðarmaður. Þeir höfðu, líklega af ókunn-
ugleika, riðið of nærri árósi þeim, sem í