Þjóðólfur - 13.09.1889, Page 2

174
Sökum þessa kefur eigi að eins í latínu-
sbólanum, heldur einnig í alþýðu- og
búnaðarskólunum orðið annaðhvort að
nota útlendar bækur við kennsluna í
þessari fræðigrein, eða lesa nemendunum
fyrir eða þá hvorttveggja, en það hefur
aptur tafið námið og gert nemendunum
erfiðara fyrir en ella. Enn fremur hef-
ur öðrum, sem tilsagnarlaust hafa viljað
fá einhverja nasasjón af þessari grein
stærðfræðinnar, verið því nær fyrirmun-
að, að gera það, af því að kennslubók í
henni hefur vantað á voru máli.
Höfundur bókar þeirrar, sem hjer ræð-
ir um, á miklar þakkir skilið fyrir að
hafa komið henni út, því hún bætir úr
þeim tilfinnanlega skorti, sem vjer höf-
um minnst á. Að visu er hún eigi sam-
in til þess, að kenna eptir henni í lat-
ínuskólanum, heldur til þess, að vera
kennslubók handa alþýðu. Höfundurinn
kveðst hafa, við samningu bókarinnar,
„einkum haft fyrir augum, hvað þýð-
ingarmest væri í almennu starfslífi og
dregið því mest ffarn þau aðalatriði, sem
þar að lúta, en sleppt hinu, sem hefur
minni þýðingu í starfslífi manna“ ; sömu-
leiðis „leitast við, að hafa framsetning-
una svo ljósa og alþýðlega, að hver með-
allagi greindur maður gæti að mestu án
tilsagnar numið það, sem í henni er kennt,
að svo miklu leyti, sem fræðigrein sú,
sem hjer er um að ræða, verður nurnin
tilsagnarlaust“. Þetta hefur höfundin-
um að voru áliti tekist mjög vel og telj-
um vjer því bókina hentuga kennslubók
í alþýðuskólum, búnaðarskólum og handa
þeim, sem eigi geta átt kost á, að njóta
tilsagnar í flatamálsfræði, en vilja þó
nema hana.
Fornmenj arannsóknir
Sigurðar Vigfússonar.
Fornfræðingur Sigurður Yigfússon er
óþreytandi að rannsaka sögustaði vora
og safna forngripum á forngripasafnið.
Síðustu 8 ár hefur hann safnað um 1600
gripum, þar á meðal í sumar um 100;
eru margir þeirra mjög merkilegir. —
Um alla þessa gripi hefur hann ritað
greinilegar lýsingar, sem eru í handrit-
um í dagbókum forngripasafnsins.
I sumar fór Sigurður fyrst vestur í
Platey með Thyru 28.júlí, síðan í Svefn-
eyjar; eru þar nú meðal annars sýndar
saltgrafirnar eptir saltgjörð, sem Land-
náma talar um, að þar hafi verið.
Eptir það rannsakaði hann þann hluta
G-ísla sögu Súrssonar, sem gerðist á
Breiðafirði. Skutulseyjar, sem nú eru
nefndar Skjaldmeyjareyjar, þar sem Grísli
og Ingjaldur sátu við á fiski, eru í út-
suður af Hergilsey um 1/2 viku sjávar;
er þetta rjettast í fyrri sögunni. „Yað-
steinaberg11 er stuðlaberg allmikið í hæð
einni suðvestan til á Hergilsey. I löngu
og mjóu dalverpi, fyrir sunnan hæðina,
heitir enn i dag Ingjaldarbyrgi; byrgið
er 48—50 fet á lengd og 23 fet á breidd.
Merkur maður, uppalinn í Hergilsey,
Snæbjörn skipstj. Kristjánsson, núí Svefn-
eyjum, man það glöggt, að hann sá þar
stein liggja á hlóðum, ákaflega mikinn,
fjögra manna tak; segir Sigurður það
verið hafa raufarstein þann, sem sagan
nefnir og fíflið var bundið við; á seinni
tímum hefur steinn þessi verið klofinn
sundur og fluttur burt, því að þangað
hafa verið sóttir margir skipsfarmar af
grjóti. Hlóð þessi voru nú sokkin í
jörðu niður, en Sigurður gróf þau upp
og lagði á þau annan stein til merkja.
Yfir höfuð er lýsing sögunnar á Herg-
ilsey svo rjett, sem mest má vera. Eptir
það fór Sigurður alla hina sömu leið,
sem sagan segir, að Gísli Súrsson hafi
róið, allt upp undir Hjarðarnes, 2x/2 viku
sjávar, og kveðst Sigurður sjálfsagt hafa
lent á sama stað, sem Gísli við svokall-
aðan Linghólma. Hinu megin á hólm-
anum, beint undan staðnum, þar sem
hann lenti, er Hamarskarðið rjett í flæð-
armálinu, þar sem Gísli hjó sakarstein.
Eptir það fór Sigurður út í Vatnsfjörð;
fyrir fjarðarbotninum er skóglendi mik-
ið. Þar gróf Sigurður upp rauðablást-
urssmiðju Gests Oddleifssonar, sem ber
það nafn enn í dag; hún er fornleg
mjög, niðursokkin og öll vaxin háum og
þjettum skógi; þar fann hann rekstein-
inn og steininn með steðjaþrónni í, afl-
inn og smiðjumóinn úr aflinum, mikið af
gjallstykkjum og ösku; þar hafði áður
fundist járnsleggja, ákaflega fornleg, sem
Sigurður fjekk til Eorngripasafnsins.
Smiðjutóptin er að utan 28 fet á lengd,
en 20 fet á breidd, og er merkilegasta
tópt þess kyns, sem fundist hefur hjer,
að því, er menn vita.
Á Brjánslæk rannsakaði Sigurður tópt-
ir Hrafna-Flóka, sem Landnáma talar
um; þær heita enn í dag Flókatóptir;
eru þær á eggsljettri grund mjög fag-
urri, rjett fyrir innan ána, alls sex að
tölu. Landnáma talar hjer um hrófið,
skálann og seiðið, sem Sig. fann allt sam-
an. Ofan i allar tóptirnar gróf hann 10
grafir allmiklar. Hrófið hefur verið um
73 fet á lengd innanmáls; skálatóptin
hefur þó verið miklu stærri, i henni fann
hann vott af gjalli og viðarkolaösku og
brýni (liklega brýni Hrafna-Flóka), allt
niður við möl. Það, sem Sigurður hygg-
ur verið hafa seiðið, er lítil tópt fer-
skeytt.
Á leiðinni út að Haga rannsakaði Sig.
kringlótta hoftópt inn frá Hvammi. þar
sem Þorkell Súrsson bjó. — I Haga eru
fjós Gests Oddleifssonar sýnd þar niður
á mýrunum. (Niðurl.).
Reykjavík, 13. sept. 1889.
Sakamál tvö voru dæmd í yfirdómi
á mánudaginn var, annað úr Skagafirði
gegn Friðriki Friðrikssyni Schram og
Jóni Theódóri Þorkelssyni, hinn síðari
dæmdur í 4X& daga (í undirrjetti 3X5
daga) fangelsi við vatn og brauð fyrir
þjófnað; hinn fyrnefndi í 2X5 daga
fangelsi við vatn og brauð fyrir hlut-
deild í þjófnaði með hinum. — Hitt mál-
ið var gegn Jóni nokkrum Ögmunds-
syni, og hann dæmdur í 8 mánaða betr-
unarhúsvinnu fyrir skjalafalsanir; hafði
falsað 10 ávísanir á verslanir í Keflavík
og Reykjavík og tekið út á þær. Hann
hafði í fyrra haust verið dæmdur i Húna-
vatnssýslu fyrir stórþjófnað í 9 mánaða
betrunarhúsvinnu, en rjett áður en hann
hafði lokið þessari 9 mánaða vist í hegn-
i’rgarhúsinu, byrjaði þetta mál út af
s'íj ilafolsununum, sem kostuðu hann 8
man. betrunarhúsvinnu í viðbót.
Gufuskipið Princess Alexandra kom
hingað 9. þ. m. frá Jóhn Gibbons & Sons
í Liverpool til kaupmanns G. Thordahls,
umboðsmanns þeirra, með ýmsar vörur,
þar á meðal mikið af salti til kaupmann-
anna G. Zoega og Þ. Egilssonar. Það
fer hjeðan aptur núna um helgina norð-
ur á Akureyri og Húsavík og Thordahl
með því til fjárkaupa; það á síðar i hp-ust
að fara aðra ferð til Borðeyrar eptir fje,
og þriðju ferðina hingað, sömuleiðis til
að taka fje af Suðurlandi.
Mannslát. Nýlega er látinn uppgjafa-
prestur Bjarni Sveinsson á Volaseli i
Lóni, fæddur 9. des. 1813, útskrifaður
úr Bessastaðaskóla 1841, vígður til Kálfa-
fells á Síðu 13. maí 1847, fjekk Þing-
múla 24. okt. 1851 og Stafafell i Lóni
28. apr. 1862, og þjónaði því, þangað til
hann fjekk lausn frá prestsembætti 1877.
Kona hans var Rósa Brynjólfsdóttir, próf-