Þjóðólfur - 17.01.1890, Blaðsíða 1

Kemui' út á föstudög-
um — Verð árg. (60 arka)
4 kr. Brlendis 5 kr. —
Borgist íyrir 15. júlf.
ÞJÓÐÓLFUR.
Uppsögu skrifleg, bundin
yið áramót, ógild nema
komi til útgefanda fyrir 1.
október.
LXII.
Porláknr bisknp íielgi
og Magnús prestnr í Reykbolti,'
„Jeg undrast, vinur! að þú fylgir mjer,
sem aldrei fyr með vopnum búinn her;
jeg helga dóma hef í minni för,
og hvað skal þá með skjöld og brýndan hjör?“
„Sú fregnin hefur, herra! borist mjer,
að H'ógui í Bœ mun sitja fyrir þjer,
því hef jeg valið vaslcra drengja lið,
sem vanist hefur þungum sverða klið“.
„Þú veist það, vinur! hvert vort hlutverk er,
að heilög störf oss að eins rcekja ber.
Vjer lofum ei vorn guð með sverða söng,
oss samir eigi brynja og vopnin löng.
Hvort samir, að vjer köstum drottins lcross,
frá Kristi og helgum dómum snúum oss,
en sœkjum fram með vopn í vígamóð,
sem vargar grimmir heimtum líf og blóð?
Snú aptur, vinur! guð mun gœta mín,
hann gœtir mín, en ekki vopnin þín;
jeg hrœðist ei, því hann mjer aðstoð Ijœr,
og helgir menn og signuð Drottins mceru.
„Ó, göfgi faðir! goet hvað ráðlegt er,
þinn guðamóður þig í öfgar ber;
þú veist, að Högni hlífast mun við fátt,
og hörðum kostum víst þú lúta mátt“.
„Jeg óttast ei þótt heyri’ eg hljóminn stáls,
sem helgur Tómas biskup1 2 er jeg frjáls,
þá hann í drottins helgidómi stóð,
og hátíðlega rann hans dauðáblóð.
Því frelsi er þar, sem andi drottins er,
sá andi guðs, er jafnan lýsir mjer;
og óttalaust með öllu’ eg skil við þig
því ekki er neitt, sem getur kúgað mig.
Hvað megnar fjötur, feigðarslunginn hjör
og fjandmanns hönd, er blóði litar spjör?
jeg að eins guði einum lifi og dey.
Snú aptur, vinur! sjá, jeg hrœðist ei.
Guðs heilagt orð, það kœrleiksmilda mál
af móðurvörum drakk mín unga sál;
hans helgum vilja’ eg hneigðist snemma að,
jeg hrœðist guð og — ekkert nema það“.
„O, helgi faðir! heyr, jeg undrast nú
þitt heilagt guðdóms-þrek og sterku trú,
sem veitir slíkan hug og hjartans frið,
og hefur meiri krapt en vopnað lið.
1) Samb. Biskupas. I, 287.
2) Tómas Becket erkibiskup 1 Kantaraborg; var myrt-
ur fyrir altarinu i kirltjunni i Kantaraborg (1170) eptir und-
irlagi Hinriks 2. Var þvi Tómas talinn pislarvottur og
helgur maðui', og hjer á íslandi var hann í mjög miklu
afhaldi sem dýrðlingur.
Reykjavík, föstudaginn 17. janúar 1890.
Jeg stari á þig, og undrast augun þín,
þar œgigeisli helgra rúna skín,
þinn frjálsa svip, sem er svo hreinn og hýr;
— já, helgur drottins andi með þjer býr.
Já, tigni faðir! guð mun gœta þín,
hann gœtir þín en ékki vopnin mín,
hann leiðir þig um lífsins hœttan stig;
og Ijúfi faðir! sjá, jeg skil við þig“.
Sce-m. áWi óí-íoAon.
Hvað á þá að gera?
(Nilurl.). Vjer mixmtnmst í síðasta blaði
á, hve þýðingarmikil lögin um sveitar-
styrk og fúlgu eru, og hve áríðandi er
að framfylgja þeim. Þýðingarmikil rjett-
arbót eru einnig lögin frá síðasta þingi
um meðgjöf með óskilgetnum hörnum, ef
þau ná staðfestingu, sem varla þarf að
efa, því auk þess sem þau gefa móður
óskilgetins barns mikinn rjett gagnvart
barnsföðurnum, veita þau sveitunum hinn
sama rjett gagnvart honum, ef leggja
þarf styrk af sveit barninu til uppeldis;
sá styrkur er talinn veittur föðurnum,
og hafa því sveitarstjórnirnar sama vald
yfir honum sem öðrum þurfalingum eptir
lögunum um sveitarstyrk og fúlgu.
Það sem fyrst og fremst áríður í stjórn
fátækramálefna, er að beita gildandi lög-
um með fullkomnum strangleik. En það
mun vera. mikið mein víða, að þeim er
linlega framfylgt og mörgum því veittur
sveitarstyrkur, sem komist gæti hjá hon-
um, eða styrkþiggjendur eru látnir hafa
allt of frjálsar hendur, ef til vill liggja
í leti og vinnuleysi og jafnvel sóa eig-
um sinum og viunulaunum í óþarfa.
Þetta er að nokkru leyti von, þar sem
hreppsnefndir verða að vinna verk sín
endurgjaldslaust, en það á hinn bóginn
vanþakklátt og fyrirhafnarsa.mt að leysa
þau af hendi svo röggsamlega, sem best
mætti vera. Sökum þess teljum vjer
mjög áríðandi, að launa hreppsnefndar-
oddvitunum, sem venjulega hafa því nær
alla sveitarstjórnina á hendi. Þá mundu
færustu mennirnir í hverri sveit fást til
að vera oddvitar og þeir mundu fremur
en ella leggja sig í lima að stjórna fá-
tækramálum svo vel, sem unnt væri, og
sveitamálum vera miklu betur borgið
en nú er. Sumum kann að þykja það
eðlilegast, að launin væru tekin af hrepps-
sj óðunum, en þá mnndi oddvitinn fá þau
i ýmsu dóti með útsvörunum, og siður
finna til þeirra og meta þau minna, en
ef þau væru greidd i einu lagi í pen-
ingum úr landssjóði, eins og hreppstjóra-
launin eru nú. Til þess að laun oddvit-
anna yrðu ekki allt of þung byrði fyrir
landssjóð, sjáum vjer ekkert á móti því,
að oddvitinn væri einnig hreppstjóri, eins
og ýmsir hafa stungið upp á. Það get-
ur verið skoðunarmál, hve há launin
ættu að vera, en naumast mættu þau
vera minni eu B0—100 kr.
Það teljum vjer enn fremur mjög
miklu skipta í þessu máli, að hrepparnir
sjeu ekki mjög stórir. Það mun vera
sannreynt, að í litlum hreppum eru sveit-
arþyngsli venjulega minni að tiltölu, en
í stórum og mannmörgum hreppum.
Þetta er og vel skiljanlegt; í stóru og
fólksmörgu hreppunum geta sveitarstjóm-
irnar ekki verið eins kunnugar efnahag
og ástæðum styrkbeiðenda, komast síður
yfir að kynna sjer slikt og líta eptir þvi,
hvað þá heldur ráða fram úr vandræðum
styrkbeiðendanna svo, að þeir geti kom-
ist hjá að þiggja styrk að sveitinni. En
þetta er allt hægra í litlum og fámenn-
um hreppum. Þar sem hreppar eru stór-
ir, ætti því að skipta þeim.
Svo er loks eitt atriði, sem verður að
minnast á, og það er þetta óhyggilega,
oss liggur við að segja skrælingjalega
ráðlag, að safna engri fastri innstæðu,
sem sje eign sveitarsjóðanna, heldur er
hverju ári látin nægja sín þjáning, opt-
ast nær allt upp etið og eyttsama árið,
sem það er goldið í sveitarsjóðina; þeg-
ar svo harðnar í ári og útsvörin þyngj-
ast heyrist kveinið og vílið út af útsvör-
unum, og stundum tekið lán upp á sveit-
arsjóðina. Svona hefur þetta gengið
fram á vora daga, því að vjer teljum
það ekki, þótt einstaka fyrirtaks sveit-
arstjóri hafi látið sveitarsjóðinn safna fje
fyrir, meðan hann stóð fyrir sveitamál-
um, því að hjá eptirmönnum hans hef-
ur ef til vill öllu verið eytt aptur eða
að minnsta kosti ekki verið haldið áfram
því verki, sem byrjað yar á. Á stöku