Þjóðólfur - 16.07.1890, Page 1

Kemur út á föstudög-
um — Verð árg. (60 arka)
4 kr. Erl endis 5 kr. —
Borgist fyrir l->. júlí.
ÞJÓÐÓLFUR.
Uppsögn skrifleg, bundin
við áramót, ógild nema
komi til útgefanda fyrir 1.
október.
XLII. árg.
Reykjavík, niiðTÍkudaginn 16. júlí 1890.
Nr. 33.
10. tbl. Þjóðólfs j). á. (1890)
verður keypt á afgreiðslustofu blaðsins. — Hafi
nokkrum útsölumanni verið ofsent þetta tölublað,
er hann vinsainlega beðinn að senda það sem fyrst
aptur til útgefandans. 372
Til kaupenda Þjóöólfs.
1 gær var gjalddaiíi á hormm f'yrir
blaðið þetta ár. Eru því kaupendurn-
ir vinsamlega beðnir að horga það,
seni þeir eiga ógreitt fyrir Þjóðólf
jjetta og fyrirfarandi ár. 373
Útlendar frjettir.
London, 6. júlí 1890.
Manntal var tekið í Bandaríkjunum 1.
júní og eru íbúar þeirra tæpar 65 miljón-
ir. New-York með undirborg sinni Brook-
lyn hefur nú 2,800,000 íbúa og er fjöl-
mennust borg í heimi næst London. Peking
kvað ekki hafa meir en 2 milljónir. Nú
eru í heiminum 125 milljónir enskumæl-
andi menn, en árið 1801 voru þeir 21
milljón. Frakkar voru þá 311/,, milljón,
en eru nú 50, Þjóðverjar voru 30, en eru
nú 70 milljónir, Spánverjar voru þá 26,
en eru nú 40 rnilljónir, Rússar voru þá
31, en eru nú nær 80 milljónir. Hjer eru
taldir, sem liafa tungur þessar að móður-
máli, hvort sem þeir búa í landinu sjálfu
eða ekki. Enskumælandi menn hafa sex-
fald'-.st, en liinir ekki nema hvað mest
rúmlega tvöfaldast á 89 árum, svo þeir
mega biðja fyrir sjer, ef þessu lieldur
fram.
Englendingar og Þjóðverjar. Tíð-
fætt hefur verið um hina litlu ey Helgo-
^ndi, fyrir mynni Saxelfar. Engiending-
ar hafa skipt löndum með Þjóðverjum í
Aíríku og látið þá fá Helgoland í uppbót.
Stanley hamaðist í Salisbury, þangað til
hann áskildi sjer eyna Zanzibar og lönd-
!n við Nilvötnin norðanvert. Helgolend-
in^.u vilja nauðugir kreppast undir þýska
íart stjórn, þö þejr gjeu þýg^jr aö tungu
og uppruna. Þjóðverjar eru óánægðir með,
hve drjúgir Englendingar hafa orðið í landa-
skiptunum í Afríku, en Englendingarkvarta
yfir. að þeir hafi stíað sundur eignuin sín-
um í Norður- 0g Suður-Afríku. Þing
þeirra verður að samþykkja uppgjöf Helgo-
lands.
Yilhjáimur keisari er á ferð í Noregi
og kom við á leiðinni hjá Kristjáni ní-
unda.
Stanley heldur brúðkaup sitt 12. júlí
og verða þau Dorothy Tennant og hann
gefin saman i Westminster Abbey. Belga-
konungur og fleira konungmenni verða við-
stödd og frú ein t. d. gefur honum 200,000
kr. í brúðargjöf. Gufuskip, sem á að
setja á Nilvötnin, heitir Dorothy eptir
henni.
Salisbury riðar í sessi. Frumvarp
um að fækka veitingahúsum með því að
kaupa leyfisbrjelin af eigendunum mætti
mótspyrnu um allt land, og 200,000 manns
hjeldu mótmælafund í Hyde Park. Stjórn-
in tók loks frumvarpið aptur. Einn af
fylgismönnum hennar sagði af sjer þing-
mennsku út af þessu, en var samt felldur
af Gladstoning, og bjóst enginn við því.
Ferdínand Búlgaríufursti hefur leyft
að skjóta Panitza, þann er vakti samsæri
gegn honum, en forðaði sjer til Þýskalands
fyrir aftökuna, og þótti lítilmannlegt.
Kólera gengur á Spáni, en er ekki
komin lengra enn. Apturhaldsmenn hafa
skipað ráðaneyti á Spáui, og Sagasta far-
ið frá.
Hcrmálaráðgjaíi Austurríkis hefur
sagt, að bráðum yrði að verja 100 mill-
jónum gyllina aukreitis til herbúnaðar, og
skaut þetta mönnum skelk í bringu.
Micltiewiez, þjóðskáld Pólverja hefur
verið graflnn upp í París og leifar hans
fluttar til Krakau. Voru 50,000 við jarð-
arförina þar og stórkostleg viðhöfn.
Stórþingið norska hefur með 73 at-
kvæðum gegn 39 veitt Nansen 200,000
krónur til norðurpólsferðar, hann leggur
af stað í febrúar 1892.
Maður liefur synt yfir Niagarafoss-
inn og skaddaðist, en komst lifandi yfir-
um.
Holstein Illeiðrugreiíi, framsögumað-
ur vinstrimanna í Danmörku hefur dregið
sig í lilje frá pólitík.
Hall Eaine skáldsöguhöfundur, hefur
ritað skáldsögu í 3 bindum, sem skeður
á Islandi og eynni Mön, og þykir góð hjer,
en er töluvert afkáraleg.
Landsbankinn.
Mikill munur er nú orðinn á bankanum
frá því, er hann byrjaði í júlí 1886. Þá
var hann ekki opinn nema tvisvar í viku,
og menn, sem jafnvel voru komnir langt
að í bankaerindum, þurftu ef til vildi að
bíða dögum saman eptir afgreiðslu. En
þá vildi svo vel til, að þingið stóð yfir og
gat kippt þessu í lag. í byrjuninni tók
hankinn ekki að sjer nein sparisjóðsstörf,
nú eru þau ein af aðalstörfum hans. Fyrstu
árin fjekkst með engu móti lán til lengri
tíma en 10 ára, nú fæst það jafnvel til
20 ára. Rentan af lánum var framan af
5 af 100, sem var greidd fyrirfram og
var því í raun og veru talsvert yfir 5 af
100 eða allt að 51/* 100. Nú er rent-
an hvorki af víxlum nje lánum meiri en
4xla af 100. Það má auk þess viðurkenna
það, að bankastjórnin hefur upp á síðkast-
ið verið að öðru leyti betri við að eiga
en hún var í byrjuninni. Það má því
með sanni segja að viðskipti við bank-
ann eru talsvert hagkvæmari en þau voru
fyrst framan af.
En samt sem áður er margt og mikið,
sem enn þarf að fá lagfært hjá bankanum,
ýmsir ófullkomleikar við hann, sem þurfa
að nemast burt, og ætti engum að liggja
það nær en bankastjórninni sjálfri ogeink-
um landsstjórninni að gjöra þær ráðstaf-
anir, sem þurfa til þess.
Langur afborgunartími
er meðal annars mjög nauðsynlegur. Það
er að vísu allgóðir kostir, eptir því sem
menn hafa átt að venjast, að fá lán gegn
15—20 ára afborgun og vöxtum,
en hæði er óvíst, hve lengi bankinn hefur
fje til þess, og hitt eigi síður víst, að 15
—20 ára afborgunartimi er opt of stutt-
ur, eptir því sem hagar til hjer á landi.
Mörg atvinnufyrirtæki t. d. jarðabætur
borga sig eigi fyr en með nokkuð löng-
um tíma, og þá er áríðandi fyrir þá, sem
vilja koma þvílíkum fyrirtækjum fram
með lánsfje, að geta fengið lán til langs
tíma, helst til svo langs tíma, að arður-
inn af fyrirtækinu geti fullkomlega borg-
að vexti og afborgun. I útlöndum eru
peningastofnanir, þar sem fá má lán með
þeim kjörum, að borga eigi meir en l0/0