Þjóðólfur - 24.10.1890, Page 4

196
r
land er að mörgu leyti komið langt um
lengra í löggjöf en vjer hjer heima (o: í
Danmörku). Ymsar endurbætur, sem vjer
getum að eins haft von um að muni kom-
ast hjer á einhvern tíma seinna, eru komn-
ar á og reyndar á íslandi, þótt eigi verði
sagt enn, að þær sjeu reyndar til fulls.
Ef menn ekki vissu betur, mætti ætla, að
danska stjórnin hefði, að því er snertir
ýmsar, meir eða minna byltingasamar,
endurbótakröfur vorra tíma, t. d. kosning-
arrjett kvenna o. s. frv., aðhyllst þá hug-
mynd Bísmarks gagnvart sósíalistunum,
að fá þeim einn eða annan landshluta, til
þess að gera þar tilraunir með því að inn-
leiða þar þær endurbætur, sem þeir fara
fram á. Þessu er þó ekki þannig farið,
en merkilegt er að kynna sjer þær end-
urbætur, sem komnar eru á á íslandi, jafn-
framt og þess er gætt, að hjer heima
heppnast ekki að koma á svo mikið sem
einni lítilfjörlegri endurbót undir sömu
stjórn, sem af sumum er kennt um þetta
— en með öðru löggjafarþingi". Síðan
talar blaðið um lögin um styrktarsjóði
handa alþýðufólki, sem það tekur efnið
úr og þykir mikið í varið.
Skagafjarðarsýslu 26. sept.: „Sumarið
má nú heita að sje liðið, og verður ekki
annað sagt, en að það hafi verið vel í
meðallagi, að því er heyskap og tíðarfar
snerti. Töður urðu með mesta móti, líkar
og í fyrra; útheyskapur ekki nærri eins,
einkum sökum sneggju víða og fremur ó-
hagstæðrar tíðar (óþurka), einkum seinni
part sláttarins. Svo gjörði það og tals-
verðan hnekki á heyskap margra, að hjer
kom ofsastormur hinn 8. þ. m. og fauk þá
mikið af heyi, sem úti var, og fólk tafð-
ist mjög frá heyskap við það, að hafa
saman fokdreifarnar. Margir misstu alveg
þetta frá 30 og allt upp að 100 hestum
af heyi, svo skaðinn hefur mátt heita stór-
kostlegur alls yfir. Hey þau, sem tíl eru,
munu þó vera með meira móti, sökum þess
að flestir áttu gömul hey til muna.
Fjársalan til kaupmanna er nú að mestu
um garð gengin. Hafa Sauðárkrókskaup-
menn haldið markaði hingað og þangað,
og CoghiII karlinn verið í og með. Hann
hefur gefið heldur lægra fyrir fje en kaup-
menn, og er það þó nokkuð kynlegt, þar
sem sú venja er þó komin á, að kaup-
menn selja honum flest það fje, sem þeir
kaupa. En það getur bæði komið af því,
að hann mun gefa kaupmönnum heldur
hærra verð fyrir fjeð en bændum, þó illt
sje til þess að vita, og svo taka kaup-
menn fjeð líka að miklu leyti upp í skuld-
ir, o: fyrir varning sinn, þarflegan og ó-
þarfan, en allan afardýran. Yerð á fjenu
var hjer um bii þetta: Sauðir 2 vetra og
eldri 17—18 kr., v.eturgamalt fje 13—15 kr.,
geldar ær 14—16 kr., mylkar ær 10 — 12kr.,
Einstaka afbragðs-kind úr hverjum flokki
kann að hafa farið fyrir Iítið eitt meira,
en þetta ofantalda. Hjer á eptir er von
á að Thordahl haldi markaði, en bæði má
í
hann gefa vel fyrir og borga þegar í stað,
ef hann á að fá fje til muna. Pað er bú-
ið að reita það svo til kaupmanna; þeir
hafa verið mjög ljúfir á að lána síðan um
síðastl. nýár, t. d. skrifað verslunarmönnum
sínum, fátækum, sem ríkum, og spurt þá,
hvort þeir þyrftu nú ekki neins með.
Þetta er heldur notalega gjört, en skamm-
góður vermir verður það flestum.
„Kaupfjelag Skagfirðinga“ er nú að senda
fje sitt af stað, úrvalskindur frá hverjum
[ einum eptir því sem kostur er á; betur
að vörurnar útlendu væru eins vei valdar
á móti. Það væri óskandi, að fjelag þetta,
eins og önnur kaupfjelög vor, gæti tekið
sem mestum viðgangi, en til þess þarf
1 meiri áhuga meðal okkar bændanna en á
sjer stað, og svo áreiðanlega og trúa milli-
göngumenn.
Hjeraðsfundur var haldinn 3. sept. fyr-
ir prófastsdæmi þetta af settum prófasti,
sjera Zóf. Halldórssyni. Fundur sá var
vel sóttur. Það helsta og besta, sem þar
var gjört, var það, að samþykkt var, að
í hverri sókn í prófastsdæminu skyldi að
vorinu halda próf yfir öllum börnum 12—14
ára gömlum í kristindómsþekkingu, lestri,
skript og reikningi; á prestur að halda
prófið, en safnaðafulltrúinn og einn sókn-
arnefndarmaður að vera prófdómendur, og
senda þeir síðan skýrslu um prófið til
prófasts. Það eru líkindi til, að þessi á-
kvörðun fundarins geti mjög orðið til
þess, að hvetja bæði presta til að gegna
vel skyldu sinni, að því er uppfræðing
barna snertir, og ekki síður foreldra og hús-
bændur barnanna og börnin sjálf til þess,
að leita þessarar fyrstu og nauðsynlegu
menntunar eptir því, sem kostur er á.
Annað aðalmál fundar þessa var um nið-
urlagning nokkurra kirkna, (Sjávarborgar,
Höfða og Miklabæjar í Óslandshlíð). Þar
voru deildar meiningar manna, því sumir
af fundarmönnum vildu ekki að kirkjur
þessar, sem allar eru bændakirkjur, væru
lagðar niður, nema því að eins, að sjóðir
þeirra yrðu þá lagðir til þeirra kirkna,
sem sóknirnar eiga að leggjast til. Aptur
voru aðrir á því, að rjett mundi vera, að
kirkjueigendurnir, sem kallaðir eru, haldi
sjóðunum, ef þeir vilja ekki góðfúslega
láta þá af hendi; og að svo skyldi verða,
að því er þessar kirkjur snerti, var sam-
þykkt með meiri hluta atkvæða. Þó var
samþykkt, viðvíkjandi Sjávarborgarkirkju,
að „heppilegt“ eða „æskilegt“ (jeg vissi
ekki, hvort varð ofan á) væri, að sjóður
hennar legðist til kirkju þeirrar, sem byggja
skal í hennar stað á Sauðárkrók. Þar
sem bændakirkjur hafa verið lagðar niður
að undanförnu, hafa eigendur verið illa
flekaðir, sje þessi skagfirska regla rjett“.
Rang'árvallasýslu 14. okt. Hjer helst
hin mesta ótíð. Rigningar og slagveður
nálæga á hverjum degi, svo að fólk getur
ekki verið við nein útiverk. Hey eru
enn þá úti síðan í ágúst. Nokkuð náðist
illa þurt og illa útleikið um rjettirnar, en
nokkuð er úti enn og má telja það alveg
tapað. Það er rignt niður og orðið að for
sumstaðar. Heimtur á fje þykja slæmar
hvar sem frjettist. í göngum var hið
versta veður og illt að sjá íje fyrir snjó,
enda líkindi til, að lömb hafi fennt á fjöll-
um uppi.
Húnavatnssýslu 1. okt.: Coghill og
umboðsm. Benidikt Blöndal fyrir Thordahl
eru nú að halda hjer fjármarkaði; þeir
borga 18—19 kr. fyrir tvævetra sauði,
14—15 kr. fyrir veturg. og jafnvel meira.
Yfir höfuð var sá markaður, sem jeg var
á, einhver besti fjármarkaður, sem lijer
hefur verið haldinn í nokkur ár.
Uni vatnsveitingar heitir fyrirlestur,
sem sjera Jón Bjarnason hefur flutt á kirkju-
þingi íslendinga í Ameríku 28. júní í sum-
ar. Fyrirlestur þessi, sem oss hef'ur ný-
lega verið sendur frá höfundinum, er ekki
um vatnsveitingar í venjulegum eða bók-
staflegum skilningi, heldur um „andlegar
vatnsveitingar“ í íslenska þjóðlífinu, þar
sem hann segist hafa tekið eptir „andleg-
um stöðupollum“, sem veita þarf burt,
þjóðlífstraumum, sem þarf að þurka upp, og
aptur öðrum straumum „augsýnilega með
heilsusamlegu lífsins vatni í, sem þarf að
hleypa vexti í, svo miklum vexti, að
þeir næðu að flóa út yfir undir-
lendið og framleiða þar nýjan og aukinn
andlegan gróður“. Það er vert að geta
þess, að í fyrirlestri þessum er sjera Jón
Bjarnason farinn að viðurkenna — og þykist
reyndar jafnan hafa viðurkennt — að margt