Þjóðólfur - 24.12.1890, Qupperneq 1

Kemur út á föstudög-
um — Verð árg. (60 arka)
4 kr. Erlendis 5 kr. —
Borgist fyrir 15. júlí.
ÞJÓÐÓLFUR.
Uppsögn skrifleg, bundin
viö áramót, ógild nema
komi til útgefanda fyrir 1.
október.
XLII. árg.
Rcyk jarík, miðyikudaginn 24. descmbcr 1890.
Nr. 60.
Landsbúskapurinn
lántaka landssjóös.
iii.
(Síðasta grein).
Flest ríki í Norðurálfunni og víðar
tafa á fyrri tímum neyðst til að taka
ián, til að standast herkostnað. Eru
sum ríki nú sokkin í ákaflega mikla
skuldasúpu, svo að mikill hluti af árleg-
um tekjum þeirra gengur til að borga
rentur af skuldunum. Margir hinir mestu
og friálslyndustu stjórnfræðingar og hag-
fræðingar telja þetta eitthvert hið mesta
höl fyrir ríkin og reyna eigi að eins að
sporna við frekari skuldasöfnun, heldur
eirmig að grynna á gömlu skuldunum.
Þannig hefur hinn frjálslyndasti og mesti
stjórnvitringur Englands, Gladstone, ver-
ið mjög á rmóti rikislánum. Frægur
þýskur hagfræðingur, Scháffle, hefur og
sömu skoðun í bók sinni, Die Grund-
scttze der Steuerpolitik. Hinn frægi rit-
höfundur og skáld Norðmanna Björn-
stjerne Björnson hefur sagt, að það væri
„ómóralskt“, að ríkin tækju lán, sem
eptirkomendurnir yrðu að borga. Ekki
hefði heldur íslands mesti stjórnvitring-
nr, Jón Sigurðsson, getað fallist á það,
að láta landssjóð taka lán. Það sjest
Ijóslega á ritgjörð hans Fjárliagur og
vsihningar íslands í Andvara 2. ári (1875),
þar sem hann segir meðal annars: ... „bu-
ast má við nú í bráðina, að allar vorar
^aörgu og miklu þarfir, sem ávallt hafa
Verið kæfðar niður af stjórn og ríkis-
Þjagi í Danmörku, vakni upp og segi
^ ®in með nokkrum ákafa í fyrstu og
krefji fulluægjugjörðar allar í einu, en
það væri að vorri ætlun ein hin mesta
fásinna, ef a}þing ætlaði sjer að takast
á hendur að bæta úr öllum þessum þörf-
nm og bæta allt í einu. Þar til vantar
oss bæði fje Gg framkvæmdarmenn, og
vjer ættum þar á hættu að gera ekkert
eða svo litið sem ekkert, þegar vjer ætl-
uðum i einu bragði að gjöra allt. Hjer
nður alþingi fremst af öllu á, að hafa
hagsyni, reisa sjer ekki hurðarás um öxl,
en velja það til framkvæmda, sem er ó-
umflýjanlega nauðsynlegt, eða sem getur
undirbúið eða grundvallað framfarir á
komandi tíma. bæði i andlegum og lík-
amlegum efnum. Vjer verðum enda að
játa, að jafnvel þetta áform og þessar
kröfur þurfa hinn mesta athuga, útsjón-
arsemi og lag, ef vel á að farau. (And-
vari 2. ár, bls. 110).
Á aðfangadagskveldið
Dálitil jólasaga frá útJöndum.
Eptir H. Petersen.
Snjórinn marrar undir fótum manna, sem eru á
gangi eptir götunum. Niður af þökunum hanga
klakapípurnar glitrandi í ljósbirtunni. Fjöldi fólks
í skjólgóðum vetrarklæðum streymir fram og aptur
eptir götunum fram hjá uppljómuðum búðarglugg-
unum, nálega allir með smáböggla — auðsjáanlega
gjafir, sem þeir hafa keypt til að gefa á jólun-
um.
Við brú eina fjölfarna í borginni staðnæmist 10
ára gömul stúlka, þrátt fyrír kuldann og storminn,
sem æðir eptir götunni og næðir gegn um þunna
og slitna sjalið og kjólinn hennar.
En hún má til að dvelja þar alllanga stund, af
þvi að þar er fjölfarnast og því mest líkindi til að
hún geti selt tilbúnu blómin, sem hún hefur á boð-
stólum. í hvert skipti sem einhver gengur fram
hjá, rjettir hún út höndina með blómunum og seg-
ir: „Blómskúfur á 10 aura!“ Þetta endurtekur
hún i hið óendanlega, hálfskelfur af kulda, eu það
tjáir ekki að hugsa um það, hún má til að selja
öll blómin. Þegar hún fór að heiman, hafði móðir
hennar engan mat handa henni og systkinum
hennar tveimur, og þau biða hennar sjálfsagt með
óþolinmæði. Síðan hefur hún staðíð þarna, án þess
að neyta nokkurs, nema eins eplis, sem henni var
gefið.
Það er lítið, sem hún getur selt, veslings litla
stúlkan; menn eiga annríkt og nenna ekki að fara
ofan í vasa sinn eptir peningum í þessum kulda,
en vissu þeir, hve mikla iðni og fyrirhöfn þessi ó-
breyttu blóm hafa kostað — vissu þeir, að marga
daga hefur þurft til að búa þau til, og að fátæk
móðir verður að fara á mis við brauð handa sjer
og börnunum sinum, þangað til blómin eru seld —
vissu þeir, að heimilisfaðirinn varð sakir atvinnu-
leysis að fara burt úr borginni, til þess að leita
sjer atvinnu annarstaðar, en skildi eptir konuna,
sem verður að sjá fyrir sjer og börnunum eptir því
sem hún best getur — þá er ekki óliklegt, að
þeir, sem einhverja meðaumkvunartilfinningu hafa,
mundu, þrátt fyrir kuldann og annirnar, stansa
og geta sjeð af ofurlitlu handa litlu stúlkunni.
Það er þegar farið að fækka fólki á götunni og
hún sjer, að það er árangurslaust að standa þarna
lengur. Hún snýr því heimleiðis hnugginn og döp-
ur í bragði. Um leið og hún gengur fram hjá
veitingahúsi einu, eru dyrnar á því opnaðar; hita-
gufa og matarlykt streymir út á móti henni. 0,
hvað hana langar inn í hitann! Það er heldur
ekki ómögulegt, að hún geti selt eitthvað, dettur
henni í hug; hún laumast því inn og reynir að
selja blómin. Yið hvert borð sifja gestir; sumir
eru að borða, sumir að reykja,, sumir að drekka
og tala saman. Með hægð og þolinmæði gengur
litla stúlkan frá einu borði til annars; sumir svara
henni byrstir og hryssingslega, aðrir virða hana
ekki svars. Svo kemur veitingamaðurinn og segir:
„Jeg vil ekki hafa þetta, farðu burt!“ Hún vef-
ur þá fastara nm sig sjalinu, lítur vonaraugum á
matinn og fer síðan út með tárin í augunum.
Þegar hún er komin út, sest hún grátandi við
dyrnar á húsi einu þar í götunni, og fer að laga
blómin sin; bvert á hún nú að fara? Þá heyrir
hún allt i einu, að talað er blíðlega til hennar.
Ungur daglaunamaður, sem setið hafði út í horni
inni í veitingahúsinu og verið að hugsá um, að
þótt allir aðrir fengju einhverja jólagjöf, fcngi
hann enga, komst við af hinu dapurlega yfirbragði
barnsins. Hann gekk þvi á eptir henni og spurði
hana um hagi hennar. Litla stúlkan svaraði með
grátstaf í kverkunum, að hún hetði ekki getað
selt nema fyrir nokkra aura; heima biði móðir
hennar bjargarlaus og tvö systkini hennar lítil
eptir henni í þeirri von, að hún komi með peninga,
til að kaupa fyrir brauð handa þeim. Þau hefðu
öll nú í nokkrar vikur lifað af því, að líma sam-
an eldspýtustokka, sem fengist fjarska lítið lyrir;
nú hefði henni dottið i hug að búa til þessi blóm;.
móðir hennar hefði orðið svo vongóð um, að það
hefði góðan árangur, að hnú hefði sett kápuna
síua að veði fvrir peningaláni, til að kaupa efnið
í blómin og fyrir brauð handa þeim, meðan þær
væru að búa þau til.
Hinn ungi maður var hvorki verri nje betri en
fólk er flest; en hann komst við af þessari barns-
legu frásögn og hryggð litlu stúlkunnar og spurði
hana eptir nokkurn umhugsunartíma, hve uakið
hún hefði vonast eptir að fá fyrir öll blómin.
Stúlkan nefndi nokkrar krónur. Hann hafði atvinnu
og hafði einmitt sama kveldið fengið allstóra pen-
ingaupphæð í vinnulaun sin, hafði líklega ásett
sjer að skemmta sjer fyrir peningana um jólin, en
nú sá hann, að hjer var ástæða til fyrir hann að
gera góðverk. „Jeg skal kaupa af þjer öll blómin
þín“, sagði hann. Litla stúlkan varð svo frá sjer
numin af þessu boði, að hún gat i fyrstu engu
svarað. Hún leit til hans hálfefablandin og hálf-
hissa og sagði loks: „Öll, hvað ætlið þjer að gera
við þau öll?“ „Jeg ætla að hafa þau i jólagjöf“.
svaraði hann. Hún trúði því enn ekki; þá fyrst,
er hann fjekk henni peningana og tók blómin,
hvarf allur efi; hún horfði á peningana og sagði
frá sjer numin af gleði: „Ó! En hvað mamma
verður glöð; nú getum við fengið mat og mamma
getur fengið kápuna sína aptur, svo að henni þarf
ekki að vera kalt um jólin“.