Þjóðólfur - 25.04.1891, Blaðsíða 2

74
og Iangaði hann því mjög til að sjá hann
með eigin augum; og var þá ráðin ferðin
að morgni, en þá var kominn vindur á
norðan og góður heyþerrir, en faðir minn,
sem var ómagamaður og einyrki, varð því
nauðugur að yíirgefa þá ferð, en langur
og vondur vegur inn eptir, pg mundi sú
ferð tefja þá um 2 daga eptir því sem
bræðurnir sögðu honum.
Jeg heyrði föður minn opt tala um
Stórasjó, og kvað sig yðraði þess að yilr-
gefa ferð þá, þótt svoua hefði staðið á
fyrir sjer, þvi fáir eða engir af þálifandi
mönnum liefðu sjeð hann, nema þeir bræð-
ur, sem farið höfðu þar um allar auðnir,
til að leita að nýjum fiskivötnum. Til
Veiðivatna fór hann ekki nema í það sinn.
Lýsing þeirra bræðra á Stórasjó, sem fað-
ir minn sagði frá, var sú, að hann lægi í
norðaustur af Litlasjó upp í jökli, umgirt-
ur háum jökulhömrum, næstum á þrjá
vegu, og ákaflega stór jökulstykki á fioti
um liann, og miklu stærri en Litlisjór.
Svo liefur Snorri Jónsson frá Hörgsholti,
sem allir þekkja að er sannorður og áreið-
anlegur, sagt frá, að eitt sinn, er hann
var til grasa í Arnarfelli, gekk liann upp
á jökulinn í heiðskýru veðri; sá hann þá
í vatn austur við Vatnajökul, þaðan að
sjá talsvert norðar en Pórisvatn. Það
mun nú vera í þeirri afstöðu sem Stóri-
sjór ætti að vera eptir sögn bræðranna.
Ekki efaðist faðir minn um, að sögn bræðr-
anna væri rjett, því hann þekkfi þá svo
vel að sannsögli og ráðvendni. Því taldi
hann áreiðanlegt, að Stórisjór væri til og
eptir lians fyrirsögn setti B. Grunnlaugssou
hann á Qppdrátt íslands. Það er að sjá
á ferðasögu Thoroddsens, að hann hafi
ekki farið nógu langt í þá átt, og ætlað
hann vera uær Veiðivötnum (sjá ferðasögu
hans, bls. 62). Það liaf'a allar sagnir sagt
bæði næði nýjar og gamlar, að Litlisjór
væri efstur af Veiðivötnum, og það er
hann líka á uppdrættinum; er því ólíklegt,
að liann hafi áður verið kallaður Stórisjór,
en týnt því nafni og kallaður síðan Litli-
sjór; því Landmenn, sem þangað hafa far-
ið ár eptir ár hafa haldið við gömlum
nöfnum á vötnunum, og hafa þau því ekki
getað týnst eða breytst að mun.
Að endingu vil jeg segja litla sögu af
þeim Skógarkotsbræðrum. Eitt haust, sem
þeir fóru til Veiðivatna og voru búnir
að vera þar nokkra stund, fór veður að
harðna; fóru þeir þá að hafa sig til vegs
og komust klakklaust fram yfir Tungnaá.
Veðrið fór síversnandi, uns þeir treystu
sjer ekki að rata lengur íýrir byl; settust
þeir þá að undir klettahömrum nokkrum,
en bundu hestana. Þar voru þeir í 6 dægur,
þangað til upprofaði og þeir gátu haldið
áfram. Heim komust þeir óskemmdir, en
taldir voru þeir af í byggð. Þeir höfðu
sagt, að verst hefði sjer þótt af öilu að
halda sjer vakandi, en þá var dauðinn vís,
hefðu þeir sofnað, því frost var mikið. —
Svo hafði Bergur sagt einhvern tíma síð-
ar, þegar minnst var á þetta: „Jeg vil
sjá þann bylinn, sem drepur okkur Jón
bróður minn“. Og mun hann liafa haft
satt að mæia, eptir því þreki og hörku,
sem þeir höfðu sýnt.
Hlíð 23. febrúar 1891.
Lýður Guðmundbson.
ílr Flóanum 13. apríl.
Nýlunda: horfellislögunum beitt. — Heyskortur í ár-
gœösku. — Fiskileysi í gœftaleysi. — Allir bjóöa betur.
Sigurður sýslumaður Briem skoðaði fjár-
liöld á einum bæ lijer í Flóanum hjá 3 bænd-
um 11. þ. m.; urðu þeir allir sektaðir fyrir
fóðurskort og langvarandi horkvalir á fjen-
aði sínum; gemlingar voru t. d. svo mátt-
dregnir að sögn, að ekki mátti taka á þeim,
þá duttu þeir um. Þetta, að horfellislög-
unum væri beitt, þótti hjer mesta nýlunda;
frjettin gekk- mann frá manni á svip-
stundu, en jafnframt fylgdi spurningin
fyrst hjá sökudólgunum sjálfum og siðan
hjá öðrum náungum: „Hver skyldi hafa
kært?“ Af liinu hafa auðvitað ekki farið
sögur, að neinn hafi hugsað, er hann heyrði
þessa frjett: „Er jeg nú sjálfur nokkru
betri en þessir (Galílear)?11 Og víst er
þó um það, að fjölmargir hefðu bæði nú
og áður átt að verða fyrir sektum sem
þessir fyrir kvalir á fjenaði og fóðurskort.
Þó tekur líklega út yfir í þetta sinn, hvað
vitleysislega menn hafa sett á vetur, þrátt
fyrir hina miklu fjárfækkun hjer í fyrra
haust; þá eru margir farnir að búast við,
að burt hefði verið selt úr þessu plássi
fleira sauðfje en tíundað er; en of margt
varð samt eptir til þess að jeta upp hey-
in; auðvitað tapaðist hjer alstaðar mikið
hey i haust, varð úti í rigningunum miklu
og hey drap og skemmdist ýmsa vega í
görðum; en sumpart vissu menn þetta þeg-
ar í haust og sumpart grunaði rnenn það,
svo þetta mælir ekki bót hinni vitleysis-
legu heyásetningu. En þeir eru alit of
margir lijer sem annarstaðar, sem engu
skeyta, þótt þeir traðki guðs og manna
lögum með þrælslegri meðferð á skepnun-
um; það er regla allt of margra, að verða
heylausir á hverjum vetri og forðast eins
og heitan eldinn, að eiga nokkrar fyrn-
ingar; þeim, sem kynni að verða það á að
eiga tuggu afgangs, helst heldur aldrei á
henni fyrir nauð úr heyleysingjunum, er
þannig gera aðra sem sig sjálfa; þar við
bætist, að heylán eru opt mjög óskilvís-
lega borguð. Allt þetta, er jeg nú hef
minnst á, mun ekki vera eingöngu mein
þessa hjeraðs, heldur vera landsmein, þjóð-
mein, — Nú, en hvað ætli hefði orðið úr-
ræða fyrir mönnum og skepnum í þessu
plássi nú, hefði ekki forsjónin gefið liina
hagstæðustu veðráttu til landsins síðan á
páskum: jörð alauð og í'remur vatnslítil;
fje sumstaðar ekki byrgt lengur.
Til sjávarins stirðar gæftir mjög og fisk-
lítið að menn ætla; þorskur hefur sárlítill
fengist í vetur og hlutarhæð með lang-
minnsta móti móts við undanfarnar ver-
tíðir, minnst þó í Loptsstaðaveiðistöð: al-
menningur með liðugt 100 til hlutar (af
ýsu).
Nú ganga sífeldir landsynningar og haf-
átt, og í nótt var ofsastormur, af land-
suðri, sem liætt er við, að gert hafi skaða,
einkum á heyjum.
Uppboð hef'ur verið haldið á glys- og
kramvarningi hjá Gruðm. kaupm. á Háeyri
vikuna 6.—11. þ. m.; var það fjölsótt
einkum af sjómönnum; voru einn daginn
talin 500 manns inn í uppboðs (Gloodtempl-
ara-) húsið; verð liátt að sögn; allir hafa
nóga peninga á uppboðum sem kunnugt
er.
íslendingur með Nausen. íslending-
ur einn hef'ur boðið sig fram við Nansen,
til að vera með honum í för hans til norð-
urheimskautsins. Maður þessi heitir Gluð-
mundur Hávarðsson og er ættaður úr
Múlasýslum. Hann skrifaði Nansen um
þetta í fyrra og fjekk líklegt svar frá
honum. í vetur fór liann að finna Nansen,
og vitum vjer eigi, hvernig þeim hefur
samist, en norskt blað eitt (Verdens Gaug)
talar um Guðmund þennan og er þess
mjög fýsandi, að Nansen ráði hann til far-
arinnar. „Það er hvatlegur og harðgjör
maður að sjá“, segir blaðið, „með öll skil-
yrði til að fara slíka för, að því er oss
virðist, og hefur brennandi áliuga á för-
inui. Hann kvaðst hafa verið póstur á
íslandi á veturna og farið þar á skíðum
yfir fjöll og óbyggðir; hann hafi verið sjó-
maður og marga liildi háð við hafísinn
við ísland. Hann hafði brennandi löngun
til að komast í för þessa. Hann langaði
svo mikið til, að land sitt fengi einhvern