Þjóðólfur - 05.02.1892, Blaðsíða 2

22
maður skólans settur af og liart gengið
að.
Dom Pedro, fyrverandi Brasilíukeisari,
dó í París 4. desember úr lungnabóigu.
Hann var vel lærður maður og unni vís-
indum.
„Anarkistar“ á Spáni liafa gjört óspekt-
ir og ráðizt á borgina Xeres; sló í bar-
daga milli þeirra og lögrogluliðsins, og
stóð hann alla nóttina. Lögregluliðið bar
loks hærra lilut og 30 óeirðarseggjanna
voru teknir liöndum, og bíða nú dóms
síns.
Póstskipið Laura, kapt. Christiansen
kom aðfaranótt 3. þ. m. Hafði legið í
Færeyjum fulla viku sakir hvassviðris.
Hreppti ennfremur illt veður á leiðinni.
Með því komu þessir farþegar: Tvede Iyf-
sali, kaupmennirnir Th. Thorsteinsen, Guðm.
Thorsteinsen, bróðir hans, og Gruðm. Otte-
sen faf Akranesi), ennfremur Sigm. Guð-
muudsson prentari, Daníel Daníelsson ljós-
myndari og einn Englendingur.
Yerzlunarfréttir eru þær helztar, að
íslenzkur saltfiskur er í mjög lágu verði,
og liggur talsvert af honum óselt. Bezta
norðlenzk ull (hvít) seldist í nóv. og des.
á 64j/2 eyri, en sunnlenzk á 57, 58 og 60
aura. Ly'si einnig í lágu verði.
Heiðursmerki. 11. desbr. f. á. var
Tryggvi kaupstjóri Gunnarsson R. af Dbr.
sæmdur af konungi heiðursmerki danne-
brogsmanna.
Próf í lögfræði við háskólann tók
Axel Tulinius (frá Eskifirði 12. f. m. með
2. einkunn.
Nýtt rit, er nefnist „ Útsýn“, er byrj-
að að koma út í Kaupmannahöfn. Á það
að verða 6 hepti á ári og kosti hvert 50 a.
eða 3 kr. árgangurinn. Efni þess á að
vera þýðingar á bundnu og óbundnu máli
eptir ýms helztu þjóða skáld á 19. öld, skip-
að niður eptir öldum. Útgefendur: Einar
Benediktsson og Þorleifur Bjarnason. 1.
lieptið (Bandaríkin) er þegar komið út.
Mannalát. 30. oktbr. f. á. andaðist í
Winnipeg Niels Mikael Lambertsen (sonur
Guðmundar kaupmanns Lambertsens). Haun
var fæddur í Reykjavík 21. jan. 1859, út-
skrifaður úr latínuskólanum 1879, sigldi
samsumars til Hafnar, en kom út aptur
árið eptir og gekk 3 ár á læknaskólann,
en lauk ekki prófi, fór til Ameríku 1885
og settist að í Winnipeg, kvæntist þar
1889 Guðríði Jóhaunsdóttur ekkju og eign-
uðust þau einn son. Hann gaf sig allmjög
við lækningum þar vestra og þótti vel tak-
ast. Hann var góðum gáfum gæddur, sem
faðir hans, en sama óheillastjaruan fylgdi
þeim báðum. Ofmikil vínnautn spillti gæfu
þeirra, sem margra annara.
Andrés Árnason verzlunarstjóri á Skaga-
strönd andaðist í Kaupmannahöfn úr brjóst-
veiki 22. desember f. á.
«
Valdemar Arnold Jacobsen stúdent
(danskur í föðurætt, en alinn upp hér á
landi) andaðist í Kaupmannahöfn 23. des.
f. á. Hann útskrifaðist úr Iatínuskólanum
næstliðið vor með 1. einkunn. Séra Ólafur
Helgason (frá Gaulverjabæ) jarðsöng hann
á gamlársdag.
Jónína lngibjörg Sesselja, dóttir Gríms
amtmanns Jónssonar, andaðist í Höfn á
jóladaginn (úr kvefsótt), og 5. janúar and-
aðíst ennfremur:
Villiam Edvard Vélschov, fyrverandi
verzlunarstjóri á Skagaströnd, vinsæll mað-
ur og vel metinn.
Bókarfre gn.
Safn til bragfræði íslenzkra rímna
að fornn og nýju. Fornfræðisleg ritgjörð
eptir séra Helga Sigurðsson. Rvík 1891.
IY+272 bls. í 8°.
Meðan eima bðlmar bands
björkin kvæði metur,
sögur geymast Svella-lands
sonum hálfu betur.
(Indriðarímur ilbreiða I. 4.).
Svo kvað höfuðrímnaskáld íslendinga
(Sigurður Breiðfjörð). Hanu fann, að sög-
urnar festust betur í minni í bundnu máli
en óbundnu. Skáldin og hagyrðingarnir
tóku sér þarft verk fyrir hendur, er þeir
sneru sögunum í Ijóð, því að eigi eru all-
fáar rímur, þar sem sagan sjálf er týnd
og rímurnar hafa varðveitt efnið frá al-
gjörðri glötun, svo sem Skáld-Helga-rím-
ur, enda hafa þær (rímurnar) lengi verið
íslendingum kær skemmtan á hinum löngu
vetrarkveldum. Hér kemur eigi til greina
skáldlegt gildi rímnanna, sem raunar mun
stundum vera gjört helzt til lítið úr, held-
ur hinir margvíslegu braghættir, er skáld-
in smátt og smátt smíðúðu og ortu undir,
og nefndu ýmsum nöfnum. Pessi fjölbreyti-
legleiki braganna sýnir bezt yfirburði ís-
lenzkrar tungu, hversu hún er orðrík og
liðug til alls kveðskapar að bragliðum,
ljóðstöfum og hendingum o. fl. Engin
tunga í lieimi getur synt svo margháttaða
tilbreytni í kveðshap sem þessi forna tunga.
Það hefur eigi verið neinn hægðarleik-
ur að átta sig á hinum margvíslegu brag-
háttum rímnanna, þó að hvert mannsbarn
þekki suma, t. d. ferskeytt, og mátti það
því þarft verk heita, að flokka þá niður
eptir skyldleika þeirra, og ákveða og skýra
keiti þeirra. Þetta hefur séra Helgi Sig-
urðsson (síðast á Melum, f 1888) tekizt
á liendur, og á+ efa furðanlega vel af
höndum leyst. Ýmsir höfðu áður safnað
til liáttalykla, en enginn liefur skipað þeim
niður eptir settum reglum á vísindalegan
hátt og rakið sambönd þeirra fyr en hann,
og má kalla að hann hafi að því Ieyti
rutt nýja braut í þessari fræðigrein. Dæmi
upp á hættina hefur hann tínt saman úr
mjög mörgum rímum og brögum. Hefur
hann hagnýtt sér nær allar prentaðar
rímur og margar í haudritum; en því mið-
ur hefur hann ei í höndum liaft ýmsa
eldri háttalykla, svo sem háttalykil Halls
Magnússonar frá 16. öld (75 braghættir,
sumir með öðrum nöfnum en í bragfræð-
iuni), sem preutaður er í „Digtningen pá
Island“ (Kbh. 1888), Side 361—367.
Háttunum skipar hann í 23 bragættir,
og sumum þeirra cr aptur skipt í undir-
deildir (ættleggi). Fjölskipuðust er ættin
„ferskeytt11 (588 braghættir), eu fáskipuðust
er „valhenda-afhending" (10 bragir). Alls
tilfærir hann 2272 braghætti, og eitt er-
indi til dæmis upp á liveru þeirra.
Ef alþýða manua ylirfer erindi þau, er
hann hefur valið sem dæmi bragháttanna,
mun hún hitta þar margan kunniugja sinn,
og marga dýra og smellna vísu. Flest
erindin eru eptir alkunn rímnaskáld, svo
sem Sigurð Breiðíjörð (nálægt 330), Árna
Böðvarsson (um 130) og Guðmund Berg-
þórsson (nálægt 100), en náttúriega eptir
marga aðra (75 skáld). Einstök erindi
hefur liann kveðið sjálfur. Þar sem höf-
undar eru eigi greindir, er þá hvervetna
greind heimild, hvaðan vísan er tekin
(t. a. m. úr öðrum háttalyklum). Hann hef-
ur án efa vandað val vísnanna, sem bezt
hann kunni, en eigi hefur verið unnt að
fá vísur undir hverjum hætti, er væri iaus-
ar við rangar kenningar og ýms bögu-
mæli, og úr einstökum er erfitt að fá
nokkurt vit, og sumpart að kenna mis-
jöfnum handritum. En það er til vork-
unnar virðandi, er eigi hefur verið annars
betra kostur.
Svo sem 'nafn bókarinnar ber með sér,
er hún einkum ætluð vísindamönnum, og
mun hún koma þeim í góðar þarfir, þó að
ætla megi, að ýmislegt standi til bóta,
svo sem höfundurinn hefur og sjálfur bezt