Þjóðólfur - 04.03.1892, Blaðsíða 2

Manasses, Maríánus, Maris, Marjas, Mars,
Melkíor, Meyvant, Mindelberg, Móses, Ne-
hemíe, Niss, Númi, Ólíver, Otúel, Ragúel,
Rósant, Rósi, Rósinkar, Rustíkus, Sakke-
us, Salma, Sigjón, Sírus, (líkl. Sýrus), Sól-
berg, Sumarsveinn, Sören, Tili, Tobías,
Tunis, Yalentinus, Valves, Vívat, Vorm,
Þeófílas, Þórlindur (líklega samsett af Þór-
unn eða Þórdís og Erlendur?) og m. fl.
Þorleifur og skólaiönaöarmáliö.
Herra ritstjóri! — Af því að Þorleifur
fyrv. ritstjóri Þjóðólfs hpldur enn áfram í
nr. 9 af blaði yðar í ár að greina rangt
frá tildrögum til uppástuugu stjórnarinnar
í seinustu fjárlögum um að stofna skóla-
iðnaðarkennslu í Reykjavík, þá bið eg yður
taka nokkrar línur sem leiðréttingu á
ýmsu ranghermi með stuttum athugasemd-
um um málið.
Þorleifur segir í Þjóðólfs-grein þeirri í
sumar, sem liann nú nýlega er dæmdur
fyrir, að eg og kunningjar mínir liafi komið
því til leiðar,að kennarafélagið sendi lands-
höfðingja bænarskrá um að setja á stofn
í Reykjavík kennslu í skólaiðnaði. Með
því vill maðurinn sagt hafa, að það hafi
verið kunningsskapar-makk milli mín og
kunningja minna, að fá landsh. til að
smeygja þessari tillögu inn á fjárlögin.
Ókunnugum manni, sem ekki vissi um
undirbúning málsins í kennarafélaginu, gat
hafa orðið það á, að fara með þessi ósann-
indi af ókunnugleik, alveg óvísvitaudi.
En hinn þáverandi ritstj. Þjóðólfs man eg
ekki betur en að sé kennarafélagsmaður og
eg man ekki betur en að haun væri sjálfur á
fundi í kennarafélaginu, þegar sú ákvörðun
var tekin að skrifa landshöfðingja og biðja
hann að ætla fé á fjárlögum til kennslu
þessarar, og hafi svo verið, hlýtur hann að
hafa vitað eins vel og aðrir félagsmenu,
að uppástunga þessi kom éltki frá mér,
heldur málshefjanda á þeim fundi, Birni
Jónssyni, ritstjóra ísafoldar, sem á þann
heiður, að hafa mælt vel og rækilega fyr-
ir þessu nýmæli. En þó að Þorleifur hefði
ekki verið heyrnarvottur að því, hvers
tillaga þetta var, þá var lionum engin
vorkun að greina rétt frá þessu; það var
ekki svo langt að fara til að fá áreiðan-
lega skýrslu um það.
Öll þau vinsamlegu ummæli, sem til
mín eru mælt í nefndri Þjóðólfs-grein, eru
því byggð á bláberum ósannindum.
í seinustu grein sinni um þetta efni í
Þjóðólfi (nr. 9) segir sami dánumaður apt-
42 •
ur, að frá mér hafi komið uppliaflega sú
tillaga, að seinasta þing skyldi veita
„11,400 'kr. af landsfé til ad stofna embœtti
í shólaiðna(hu.
Nei, lierra fyrverandi! Eg get því mið-
ur ekki með góðri samvizku tekið við
þessari sæmd, sem að mér er rétt, og lát-
ið lesendur Þjóðólfs lifa i þeirri trú, að
eg eigi liana. En eg vildi gjarnan liafa
átt þá uppástungu, að stofna sérstakan
skóla til að kenna skólaiðnað, því að eg
er sannfærður um, að þessu mjög mikils-
verða máli liefði verið bezt borgið á þann
liátt. Hið eina, sem eg hef gert til uudir-
búnings málinu, er það, að eg hélt fyrir-
lestur í kennarafélaginu og skýrði frá á
hvaða reki málið væri nú erlendis, og lét
í ljósi skoðun mína um það, að mér þætti
æskilegt, að skólaiðnaðarkennsla kæmist á
í öllum skólum hér á landi, æðri og lægri,
að prestaskólanum og læknaskólanum und-
anteknum. En eg lagði ekkert til um
það, livernig því yrði fram komið.
Á þessum fundi fékk málið beztu und-
irtektir og var ,ákveðið að halda annan
fund til að ræða ítarlegar um það, hvernig
koma skyldi málinu til framkvæmda. Þá
var samþykkt í einu hljóði uppástunga,
sem ehJci hom frá mér, um það, að biðja
forseta félagsins að fara þess á leit við
landsliöfðingja íýrir félagsins hönd, að
hanu ætlaði fé á næstu fjárlögum til skóla-
iðnaðarkennslu; og ekki heyrðist nokkurt
tíst í þáverandi ritstjóra Þjóðólfs móti
þessu ráðlagi. Þvert á móti; þegar hann
gat um fundarhaldið í blaði sínu, taldi
hann það mjög céshilegt, að þessi hennsla
hæmist hér á. Hann liefur þá ekki verið
búinn að hafa tal af Páli.
Það er fleira, sem er ' athugavert við
greinar Þorleifs um þetta mál.
Það verður ekki betur séð, en að hann
vilji telja mönnum trú um, að stjórnin
hafi stungið upp á að veita 11,400 kr. ár-
lega til skólaiðnaðarkennslu, eða að minnsta
kosti eitthvað þar á borð við á hverju
fjárhagstímabiii. Því að þegar liannn er
að fjargviðrast yfir, hvað kostnaðurinn sé
mikill við þessa kennslu, þá segir liann
(Þjóð. 14. ág. f. á.): „á þessu fjárhagsári
er farið fram á að fá 11,400 kr.“ Og
seinna í sömu grein segir hann, að það
væri hneyksli, ef fé væri veitt til skóla-
iðnaðar, „áður en landið fær lagaskóla,
sem mesta þörf er k ... en þarf ehhi að
Jcosta meira, en œtlað er til iðnaðarslcólans11.
Sannieikurinn er hér hulinn lesendum
Þjóðólfs, ef þeir hafa ekki annað fyrir
sér, en það sem í greininni stendur.
Sannleikurinn er, að stjórnin stakk upp
á 11,400 kr. framlagi á þessu fjárhags-
tímabili, en af þeirri upphæð var árlegur
lcostnaður að eins 2600 hr., en 8800 kr.
voru nauðsynleg gjöld eitt skipti fyrir öll
til húsgerðar, verkfærakaupa, kennara-
menntunar o. s. frv.
Herra fyrverandi meinar yíst ekki, að
lagaskólinn eigi að standa bara eitt fjár-
hagstímabil. Hann meinar fráleitt heldur,
að iagaskólinn verði rekinn fyrir einar
2600 kr. árlega. Allt svo getur hann ekki
í alvöru borið þann kostnað saman, sem
leiða mundi af lagaskólastofnun, við þann
kostnað, sem skólaiðnaðarkennslan mundi
hafa í för með sér. Er það þá til að
blekkja lesendur sína, að hann gerir sam-
jöfnuðinn ? Eða eru þetta eintómir liöfuð-
órar?
í seinustu grein sinni setur liann þetta
atriði enn fram í hýju ljósi. Þar segir
hann, að tillaga stjórnarinnar hafi verið
sú, „að veita 11,400 kr. af landsfé til að
stofna eiubætti í slcblaiðnaði. — Það var
feitt embætti! mega menn liugsa; og von
er að mönnuuum blöskri þetta ráðlag stjórn-
ariunar. Og svo bætist þar við, að stjórn-
in á að vera svo samvizkulaus, að láta
mig og kunningja mína brúka sig til að
stofna þetta óheyrilega feita embætti liauda
mér! — án þess sjálfsagt, að hún hafi sjálf
sérlega mikia trú á því, að landinu sé það
til framfara, að skólamenntun íslenzka
æskulýðsins sé aukin með þessari náms-
grein.
Herra fyrverandi ber þingmönnum á
brýn, að þeir beri ekkert skyn á, livað
skólaiðnaður er, og því vill hann láta þá
fella málið (Þjóð. 14. ág. f. á.). Hann hef-
ur auðvitað lifað eptir þessari reglu sjálf-
ur. En liann hefur enga heimild til að
segja það urn aðra þingmenn, að þeir beri
ekki skyn á málið, en þá, sem með ræð-
um sínum á þingi lýstu því, að þeir gerðu
það ekki. Honum varð að ósk sinni; þeir
greiddu allir ásamt honum sjálfum atkvæði
móti því.
Hann bregður mér um það, að eg hafi
af eintómum eigingjörnum livötum viljað
styðja þetta mál á seinasta þingi; og til
þess að gera það líklegt í augum iesenda
Þjóðólfs, hefur hann gripið tíl þess óyndis-
úrræðis að segja ósatt frá málavöxtum.
Þess háttar aðferð til að koma sér úr
klípunni, þykir aldrei falleg, en elcki sit-
ur hún bezt á manni, sem einmitt hefur
þann atvinnuveg, að segja almenningi frá
því er gjörist, eins satt og hann veit bezt.
Jbn Þ'orarinsson.