Þjóðólfur - 11.03.1892, Blaðsíða 1

Kemur út 6. föetudög-
um — Yerð &rg. (60 arka)
4 kr. Erlendis 5 kr. —
Borgist fyrir 15. .Iftlí.
ÓÐÓLFUR
Oppsögn skrifleg, bundin
við kramðt, ógild nema
komi til fltgefanda tyrir 1.
oktöber.
XLIV. árg.
Skrípanöfn—Fleirnefni-—Ættarnöfn,
ii.
Þó eru kvennmannaheitin sýnu lakari
t. d. Abela, Abigael, Agata, Albína, Aníka,
Anína, Arey, Atfríður, Baldvinía, Barbara,
Bárðlína, Batanía, Bersabe, Bóel, Bóletta,
Brigget, Daðína, Debóra, Diðrika, Dilja,
Drysjana, Dýrunn, Egidína, Einara, Elína,
Elínrós, Elísa (!), Elka, Elsabjörg, Emelína,
Emerenzíana, Engilmaría, Erlina, Etilríð-
ur, Eulalía, Eyjólfína, Feldís, Fídes, Frið-
jóna, Friðlína, Frugit, Guðanna, Duðbil,
G-uðjóna, Guðjóný, Guðlína, Guðmunda,
Guðrúnbjörg, Gúríe, Gytta o. s. frv. Það
er slíknr aragrúi af afskræmislegum og
klaufalega samsettum kvennmannaheitum i
nafnaskránni, að það er hreinn ógjörning-
ur að tína upp helmingiun af því hér.
Hvernig lízt mönnum á þessi nöfn og
önnur þaðan af verri? Eru þau jafn fög-
ur og tignarleg sem allur meginþorri hinna
fornu norrænu nafna? Nei, því fer fjarri.
Auðvitað höfum vér sleppt úr þessari upp-
talningu, í þvi sem hún nær, mýmörgum
nöfnum, sem eru engu betri en þau, er
vér höfum talið, einkum ýmsum biblíu-
nöfnum, karla og kvenna, er hafa náð hér
nokkurri festu og samsettum karlmanna-
heitum, sem opt eru jafnilla og óhöndug-
lega samskeytt, sem kvennmannaheitin.
Sigurgissur og Sigursturla eru t. d. ekki
neitt sérlega viðkunnanleg. Þó eru hin
samsettu kvennmannaheiti optast enn af-
káralegri, með öllum iiugsanlegum og ó-
hugsanlegum breytingum og afleiðsluend-
ingum af karlmannanöfnunum, t. d. Hrein-
grét (af Hreinn og Margrét) og Helganna
(af Helgi og Anna). Einara, Guðmunda
og Jóna o. s. frv. eru t. d. hálf vandræða-
leg og þau á „ína og lína“ (Haflína, Magn-
ína, Þorstína o. s. frv.) eru jafnvel enn
lakari.
Margir munu kunna því illa, að vér
viljum einnig útrýma biblíunöfnunum og
teljum þau ónefni. Þeir munu segja sem
svo, að nöfniu úr heilagri ritningu geti
varla kallast óhafandi skrípanöfn, og að
það beri vott um guðhræðslu og ást á
hinni helgu bók, að skira börnin þessum
nöfnum. Það getur vel verið, að svo sé,
en hins vegar viljum vér biðja menn að
Rcykjavík, föstudaginn 11. marz 1892.
gæta þess, að hversu fögur og hátignar-
leg sem þessi nöfn eru í ritningunni, þá
eru þau samt engu rétthærri, viðkunnan-
legri eða samboðnari tungu vorri og þjóð-
erni heldur en rímnanöfn eða önnur ó-
þjóðleg nöfn, sem laumazt liafa iun hjá
oss á síðari öldum og aldrei hafa átt hér
heima að foruu. í þessu efni skiptir það
engu, hvaðan nöfnin eru tekin, hvort
heldur úr ritningunni eða annarsstaðar frá,
eða þau eru mynduð út í loptið. Þau eru
jafn ósamboðin tungu vorri og þjóðerni
öll saman. Hér undanskiljum vér þó að
sjálfsögðu þau útlend nöfn, sem náð hafa
hér talsverðri útbreiðslu, enda vörður þeim
trauðla útrýmt.
En hvernig á að fá þessu kippt í lag ?
Hver ráð eru bezt til þess að breyta hugs-
unarhætti þjóðarinnar til batnaðar í þessu
efni ? Það er ekki gott að segja í fljótu
bragði. Yaninn er svo rótgróinn, hleypi-
dómarnir svo margir og tregða almennings
svo mikil í því að laga sig eptir leiðbein-
ingum, að á þessum skerjum stranda flest-
ar umbótatilraunir. ÖUum þorra manna
stendur svo hjartanlega á sama, hvernig
allt veltist, að þeir gefa alls engan gaum
að neinum áminuingum eða uppörfunum
til endurbóta. Hvað þetta efni, sem liér
er um að ræða, sérstaklega snertir, munu
ennfremur margir liafa þá skoðun, að það
sé varla þess vert, að því sé hreyft opin-
berlega, og sumir munu segja: „Eg held,
að vér skírum krakkana okkar þeim nöfn-
um, sem oss lízt fyrir því arna. Eg held
það standi á sama, hvað barnunginn heit-
ir. Hann verður víst eins nýtur maður
með Meyvants eða Mars nafninu, eins og
þótt liann héti Grettir eða Skarphéðinn41.
Svona hugsa eflaust sumir, en vér von-
um, að þeir verði þó tiltölulega fáir, sem
annaðhvort skilja ekki, eða vilja ekki
skilja, það sem vér höfum þegar sýnt
fram á. Alþýðu manna yíirhöfuð er að
visu ekki fullkunnugt um, hver nöfn séu
þjóðleg og forn og hver ekki, en fegurðar-
tilfinning hvers einstaks manns kennir
honum ósjálfrátt jað gjöra greinarmun á
fögrum nöfnum og skrípanöfnum. Sá mun-
ur liggur svo í augum uppi.
Eptirtektavert er það, að sumir alþýðu-
menn hafa nokkurs konar ótrú á íslenzku
Nr. 12.
fornnöfnunum, einkum hafi fornhetjurnar,
er þau báru, verið ólánsmenn í lífinu, t. d.
eins og Grettir og jafnvel Skarphéðinn.
Menn halda þá, að börnunum standi ein-
hver ógæfa af nafninu og kippi í kynið
til nafna sinna að því leyti. Hafi forn-
hetjurnar ekki verið neinir ógæfumenn,
hafa margir þá trú, að menn „kafni und-
ir nafni“ og verði aukvisar, ef þeir bera
nafn þeirra. Þessi hjátrú á að minnsta
kosti sumstaðar lieima hér á landi. Það
er oss vel kunnugt um. Að þessari hé-
gilju er óþarft orðum að eyða. íslenzku
bændasynirnir Móses, Alexander, Cesar og
Hannibal kafna miklu fremur undir þess-
um nöfnum sínum, heldur en Njáll, Flosi,
Kári og Kolskeggur undir sínum. Það er
áreiðanlegt.
Gott ráð gæti það verið til að útrýma
þessum mörgu óþjóðlegu, útlendu nöfnum
hér á landi, ef menn færu almennt að
leggja niður skírnarnöfnin, og taka sér
önnur ný og betri í staðinn. Þá mundu
foreldrarnir fremur skirrast við að skíra
börn sín skrípanöfnum, sem mörgum manni
er stór hugraun að, þá er hann kemst til
vits og ára, og vildi gjarnan geta Ios-
azt við á einhvern hátt, en það er ekki
svo auðvelt. Fyrir nokkrum árum aug-
lýsti Meyvant nokkur í blöðunum, að hann
legði algjörlega niður þetta skírnarnafn
sitt, og bannaði öllum að nefna sig því
nafni, en í þess stað kvaðst hann nefna
sig Eymund þaðan í frá. Þessi maður
(Eymundur Jónsson, merkur bóndi í Dilks-
nesi í Hornafirði), sem meira að segja var
endurskírður af sóknarprestinum, hann hef-
ur ekki kunnað réttvel við Meyvautsnafnið,
eða þótt það neitt sérlega fallegt. Hon-
um hefur þótt nafnið Eymundur eitthvað
smekklegra og viðkunnanlegra, og leyfum
vér oss að votta honum viðurkenningu
vora fyrir þetta einarðlega tiltæki hans.
Það var laglega af sér vikið.
En þetta ráð, að Ieggja niður skírnar-
nöfn sín og taka sér önnur betri, er samt
talsverðum vandkvæðum bundið og ekki
gjörandi nema þau séu óhafandi. Fyrst
og fremst mundi það valda allmiklum
ruglingi, og svo er hætt við, að gjört
yrði ofmikið af þessum breytingum, þá er
siður þessi tæki að tíðkast, og er þá ekki