Þjóðólfur - 08.07.1892, Blaðsíða 2

126
Eg get ekki séð, að slíkt rýri álit
þingsins í augum manna; ef nokkuð er
álitsrýrandi í þessu máli, þá er það það,
að hafa ekki viljað unna sanngjarnra bóta;
og sízt af öllu er landshöfðingja láandi,
þótt hann reyni til að stemma stigu fyrir,
að rúin séu prestaköll landsins“.
Vox.
* * *
Aths. ritstj. Hinn háttv. höf. greinar-
stúfs þessa hefur fundið sig knúðan til að
bera hönd fyrir höfuð ráðgjafans og lands-
höfðingjans út af grein vorri í 30. blaði,
en það var hreinn óþaríi, því að sú grein
var ofur meinlaus. Samt sem áður höfum
vér ekki viljað synja honum rúms í blað-
inu. Yér erum ekki svo ófrjálslyndir, að
fyrirmuna almenningi að heyra við og við
raddir, er syngja í stjórnarinnar tón, því
að þá gefst mönnum kostur á að athuga
málefnin nákvæmar. En þótt þessi grein
höf. sé hógværlega og allskynsamlega rit-
uð frá sjónarmiði stjórnarinnar, getum vér
þó ekki stillt oss um að gera við hana
ofurlitlar athugasemdir.
r Að ráðgjafinn fylgi nokkrum vissum,
fóstum reglum, er byggðar séu á efni eða
formi frumvarpanna, í hvert skipti, sem
hann ræður konungi frá að staðfesta þau,
á sér víst ekki ávaiit stað. Aðalreglan,
sem hann virðist fylgja, er að fallast á
skoðanir landshöfðingjans að miklu eða
mestu leyti, en skoðanir landshöfðingja
aptur á móti eru eins og nærri má geta
allmismunandi og byggjast á ýmsu, ef til
vill ekki ávallt á efni eða forrai frum-
varpanna, heldur á einhverju öðru, sem
verkar utan að o. s. frv. Það er svo margt,
sem taka verður tillit til í hinum ýmsu
málum, og skarpskyggn maður getur ávallt
fundið einhvern snaga til að hengja hatt-
inn sinn á. Það er eðlilegt og engan veg-
inn ámælisvert, þótt ráðgjafinn, sem er ó-
kunnugur landsháttum hér, taki til greina
álit landshöfðingja í öllum aðalatriðum,
enda er það mjög hyggilegt, því að á þann
hátt veltir hann skuldinni fyrir lagasynj-
anirnar af sér yfir á landshöfðingja, sem
í rauninni ræður öllu, en er þó ábyrgðar-
laus. í þessu er fólginn einn hinn þýð-
ingarmesti stórgalli á hinni núgildandi
stjórnarskrá, sem siðar verður ef til vill
tækifæri til að minnast nánar á.
Greinarhöf. segir, að ef ráðgjafinn af
viljaleysi einu neitaði lagafrumvörpum al-
þingis um meðmæli sín, er reyndar sé lítt
hugsanlegt, muudi hann verða óvinsæll.
Alveg rétt. En er það nú víst, að hann eða
landshöfðingi öllu fremur hafi ekki einmitt
orðið óvinsælir sakir tillaga sinna í ýms-
um málum, er synjað liefur verið staðfest-
ingar? AðfinningarHandsh. við frumv. alþ.
hafa stundum verið á gildum rökum byggð-
ar; því verður alls ekki neitað fremur en
hinu, að þær haf'a ekki ávallt verið jafn-
góðar og gildar.
Að þingið sé ámælisvert, þótt það hafi
fjallað opt um laxafriðunarmálið, sjáum
vér ekki. Það sýnir að eins, að mál þetta
hefur verið áhugamál þjóðarinnar, og að
almenningur hefur ekki verið ánægður með
þau lög, er þingið hefur liingað til samþykkt
og öðlazt hafa staðfestiugu. Þegar svo er,
eru breytingar sjálfsagðar, þótt lögin séu
ekki gömul.
Að því er snertir tilvitnun greinarhöf.
í Grágás viðvíkjaudi þvergirðingu i á, þar
sem einu maður á alla veiði, þá skal þess
getið, að þótt vér berum mikla virðingu
fyrir vorum íornu lögum frá lýðveldistím-
anum getum vér samt alls ekki skoðað
þau bindandi fyrir Vöggjöf vora nú. Lög
með mörgum undantekningum og tilslök-
uuum á ýmsar hliðar eru allleiðinleg og
verða optast svo óákveðin, að auðvelt er
að fara í kriagum þau á tnargan hátt. Oss
finnst einnig, að þessi algerða þvergirð-
ingabönnun í laxafriðunarfrv. sé sáralítil
takmörkun á eignarrétti hinna fáu manna,
er eiga einir veiði í á, sem einnig á sér
mjög óvíða stað hér á landi.
Aðalatriðið í þessu máli, hvernig sem
á það er litið, er þetta: Hvort er réttara
og heillavænlegra fyrir hag almennings,
friðun á sel eða laxi? Nú verður hvort-
tveggja ekki friðað í senn og verður þá
að ófriðhelga annaðhvort. Það er engum
vafa ®bundið, að laxveiði mundi stórum
aukast í mörgum ám landsins, ef selnum
væri eytt, og sumar ár eru laxlausar, af
því að selurinn gengur upp í þær og étur
laxinn jafnharðan. Sumstaðar (t. d. í
Þjórsá) hefur laxveiði gengið mjög til þurð-
ar á síðari árum, einungis af því að seln-
um þar hefur fjölgað, samkvæint samhljóða
álíti kunnugra manna. Það er ekki ein-
hlítt að líta einungis á tjón það, er ein-
stakir menn kunna að bíða við eyðingu
selsins, heldur verður öllu fremur að líta
á það, hversu arðurinn af laxveiði mundi
verða tiltölulega miklu meiri og almennari,
ef selnum væri eytt, enda má.fyllilega gera
sér von um, að arður af laxveiði yrði þá
sýnu meiri en arðurinn er af laxveiði og sel-
veiði til samans nú sem stendur, og þessa arðs
yrðu þá fleiri aðnjótandi en nú. Hins vegar
höfum vér alls ekkert á móti því — eins
og vér áður tókum fram — að einhverjar
skaðabætur verði greiddar þeim, er missa
einhvers i við eyðingu selsins, en hvernig
þessuin skaðabótum skuli háttað, er hlut-
verk þingsins að ákveða um, og þangaif
eiga því hlutaðeigendur að beina áskor-
unum sinum, en ekki fara með þær á bak
við þingið til landshöfðingjans eða stjórn-
arinnar. Það er ekki hin rétta Ieið og sú
aðferð verður að minnsta kosti aldrei vin-
sæl. Yfir höfuð erum vér á þeirri skoðun,
að í þessu laxafriðunarfrv., er síðasta al-
þing samþykkti, hafa verið fólgin allmikil
endurbót og að þar hafi bersýnilega kom-
ið í ljós
Vox populi.
IHiigmálafumlur var haldinn á Akra-
nesi 3. júlí fyrir báða Akraneshreppa og
Skilmannahrepp eptir fundarboði frá hrepp-
stjórunum í þeim hreppum, til að ræða um
þingmannskosninguna í Borgarfjarðarsýslu.
Hreppstjóri Hallgrímur Jónsson í Guðrún-
arkoti, sem kosinu var fyrir fundarstjóra,
gat þess í byrjun fundarins, að hann hefði
fyrir nokkru skrifað kaupstjóra Tryggva
Gunnarssyni um, hvort hann vildi ekki
gefa kost á sér í Borgarfjarðarsýslu, en
svar var ekki komið, enda talið víst, ept-
ir því sem frétzt hefur, að hann mundi
bjóða sig fram í Áruessýslu og verða þar
kosinn. — Séra Þorkell Bjarnason á Reyni-
völlum, Halldór Daníelsson bóndi í Lang-
holti og Björn Björnsson bóndi í Reykja-
koti höfðu hreyft því við ýmsa, að þeir
mundu bjóða sig fram í Borgarfjarðarsýslu
og urðu allmiklar umræður bæði um þá
og ýmsa aðra, sera einhver fundarmanna
lagði til að skorað yrði á að gefa kost á
sér; bar á meðal kom það fram, að óvíst
væri, að alþm. Þorlákur Guðmundsson í
Fífuhvammi yrði endurkosinn í Árnessýslu;
kom þá tillaga um að skrifa honum um,
hvort hann vildi ekki gefa kost á sér í
Borgarfj.s., en sú tillaga féll, líklega sum-
part af því, að það upplýstist í umræðunum
um tillöguna, að hann mundi eflaust bjóða
sig fram í Árnessýslu, og sumpart af því,
að ýmsir vildu heldur hafa innanhéraðs-
mann fyrir þingmann. Yar þá gengið til
atkvæða um hina þrjá með þeim fyrirvara,
að byðu sig ekki aðrir fram, þá mundi
hver greiða atkvæði við kosningu eins og
á þessum fundi; atkvæðagreiðslan fór þann-
ig, að Björn fékk ekkert atkvæði; með
séra Þorkeli urðu 6, en með Halldóri 24.
— Þegar hér var komið fundarins, kom
þaugað kaupmaður Snæbjörn Þorvaldsson
úr ferð ofan úr sveit og lýsti þegar yfir,
að hann mundi gefa kost á sér fyrir þing-