Þjóðólfur - 13.01.1893, Qupperneq 3

7
f
Guðmundur Gíslason
í Ánauaustum.
Hví getur enginn þessa merkismanns,
þ6tt ei liann hefði auð né völdin há ?
Hvi ganga allir gröf hana hljóðir frá,
en geta ei neitt um starf né hreytni hans,
þótt starf hans væri’ ei stórt? — En hvað það var
j raun og veru, vita fáir rétt.
H&ns orð og rit voru’ ei í letur sett,
og enginn veit hve þungt hans hugur bar.
En starf sitt hann stundaði hér
með stillingu, alúð og þrótt. —
Hann stýrði um stormsjð og sker,
i frosti, á fannkomu-nótt.
Og húss síns var hirðir hinn bezti,
hann hataði ódáð og lesti.
Sál hans var fjörug og frið,
fól í sér hjartnæma tóna,
fáir sem hirtu að heyra,
því heiminum horfði ’ann ei við.
Lundin var ljóshýr og blíð,
þótt lífsþrá í hjartanu gróna
hann bæri, sem bæði um meira
en brestandi kraptur fékk veitt.
Hann elskaði frelsi og frið
og fram kom sem vermandi ljós,
þótt innra’ eptir andlegum auð
hann æskti svo brennandi heitt.
Hann skorti ei blessan né brauð,
og brast ekki verðskuldað hrós.
En opt stigu andvörpin þung
i einrúmi brjósti hans frá;
því leið hans var lögð yfir hjarn
of langt burt frá menntunar-lindum.
En sál hans var ætíð svo ung,
eilífu vizkunnar barn.
Sem útlagi heimsvinum hjá,
við hafið, þar aldan sér leikur
breiðfelid, við brimgrafna strönd
brotnar fyr’ æðandi vindum,
vann hann með hagvirkri hönd
og hugarins elju, — þó veikur,
því kraptarnir fórluðust fljótt.
Pljótt kom hin síðasta nótt!
Autt er nú í Ánanaustum,
þar ekkjan föl sinn hollvin grætur
um kalda daga’ og dimmar nætur:
finnst allt dauft og fálegt inni,
fær ei gleymt hans návist blíðu,
er af hans studdist armi hraustum.
En í tárlaug sér hún sinni
sólargeisla-brotin fríðu.
Það er mæddrar móður gleði
— misst þó hafi vininn kærsta, —
hugarfró og hjálpin stærsta:
hjartkær börn, sem farsæl vaka
yfir hennaT harmabeði,
og að sér hana í elli taka.
G. Þ.
Hitt og þetta.
Prestur nokkur á Skotlandi, sem látinn er fyrir
fám árum var vanur að segja, að hann hefði lifað
samfleytt 7 ár án þess að eiga afmælisdag. Þeir
sem heyrðu þetta gátu alls ekki skilið, hvernig þessu
var varið og brutu mjög heilann um það. Þeir
vissu, að þótt hann væri fæddur hlaupársdaginn 29.
febrúar yrði hann samt að eiga afmælisdag 4.
hvert ár.
í fyrstu hugðu menn, að presturinn, Bem var
hneigður fyrir að gera að gamni sínu, segði þetta
til að gera gys að trúgjörnum mönnum. En því
var alls ekki svo varið.
Allar likur eru helzt fyrir því, að nú sé enginn
á lifi, er geti sagt þetta um sjálfan sig, þvi að
til þess að geta það yrði hanu að vera fæddur 29.
febr. 1796.
Ráðuing þessarar gátu liggur í því, að árið
1800 var ekki hlaupár.
Prestur sá, er hér ræðir um var nl. fæddur 29.
febr. 1796 og næsti afmælisdagur hans var þvi 29.
febr. 1804, er hann var 8 ára.
Með þvi að árið 1900 er heldur ekki hlaupár,
gildir hin saraa regla um þann, er fæðist 29. febr.
1896 og lifir til 1904.
Sérhver auðmaður ætti að skoða hvern fátækl-
ing sem lánardrottinn sinn, en hins vegar á ekki
hver fátæklingur að skoða hinn auðuga sem skuldu-
naut sinn. (Marie v. Ebner-Eschenbach).
Góð samvizka er betri en 1000 vitni.
Allt sem vér elskum i sannleika er óbætanlegt,
og ef vér ímyndum oss, að auðið sé að bæta það
með öðru, höfum vér aldrei elskað það i raun og
veru.
8
það, er hann vildi ekki láta alla af vita. En margt var
það, sem Magnús þurfti á laun að hafa, og leitaði hann
opt þangað um það leyti, er annað fólk var háttað eða
að hétta.
Þetta kveld fór Magnús einnig þangað í einhverj-
um slíkum erindum. Gekk hann inn í kirkjuna, og
baukaði þar eitthvað inni, en þegar hann kom út aptur,
sá hann stúlku þessa, sem þegar er getið. Varð hon-
um fyrst í meira lagi hverft, af því að hann hélt, að
að þar sæti draugur á leiðinu. En brátt varð hann þess
áskynja, að svo var eigi. Var þetta stúlka ein ung, er
Guðrún hét, frá Skáldstöðum, sem er bær rétt á móti
Hólum vestanmegin árinnar. Svo stóð á, að móðir
hennar hafði verið þar, og hún einnig nokkur ár fyrir-
farandi; hafði móðir hennar Iagzt veik um haustið, og
legið veik til nýárs og dáið síðan. Var hún jörðuð að
Hólum, sóknarkirkju sinni. En eptir dauða móður sinn-
ar varð Guðrún sem hálf-frávita, sinnti eigi störfum, og
var þungt mjög. Hafði hún unnað móður sinni mjög,
en faðir hennar var löngu dáinu. Á Skáldstöðum var
þá tví- eða þríbýli og allt mestu bjálfar. Þóttist hús-
bóndi hennar illa haldinn af veru hennar, og rak hana
í burtu á Góu; var henni þá ekki annað úrkostar en
fara á vergang, og Iifði hún þannig á flækingi; rættist
af henni þunglyndið á því flakki, því að það átti vel
5
í Hólum forðum, eða kannastu ekki við það, þinn
skelmir ?“
Magnús var kominn á fætur á meðan Guðbrandur
lét þessa dælu ganga, og þaut upp við og sagði:
„Hefur andskotinn sent þinn ærulausan hundavott
á mína leið til að brigzla mér — væri betur að einhver
hefði heyrt til þín —“ þaut hann af stað á móti Guð-
brandi, en þá var það jafnsnemma að þeir tókust á, og
tveir menn komu á harðaspetti framan melana, og
stukku af baki. Voru það þeir Björn Hallsson lögréttu-
maður í Hvassafelli og Guðmundur bóndi Ólafsson í
Hleiðargarði. Voru þeir hinir helztu menn í héraði á
þeirri tíð. Þeir stukku þegar af baki, og skildu þá;
tók Guðbrandur þegar vel í að hætta, sótti hatt sinn
út í eyrina, tók hest sinn, og teymdi hann til þeirra.
En Magnús var í hinu versta skapi, og vildi ekki taka
sáttamálum þeirra. Varð því viðstaða lítil og reið
Magnús suður mela, en Guðbrandur hélt áfram leið
sinni ofan fjörð með þeim félögum1.
Magnús reið hvað af tók suður alla mela, yfir
>) Magnús Benediktsson og Guðbrandur Björnsson voru engir
vinir; ganga illyrða- og áflogamál á milli peirra i þingbókum, hvað
eptir annað. Skammir þær, er hér fara þeirra á milli, eru lagaðar
eptir hrakyrðum fyrir rétti, sem þeir heimtu bókaðar hvor eptir
öðrum 16. júní 1701.