Þjóðólfur - 24.03.1893, Síða 2

54
Þrjú kvæði
eptir
Áskel Unnarson.
Man eg það.
Man ég það: — á æskuárum
allskyns dýrð ég sá;
hlýja ferð á hægum bárum
hélt ég lífið þá
mundi verða — svona síðar
sjaldan las ég rúnir tíðar. —
Voðir fyllti vonarandi,
vindur stóð af landi.
Man ég ljós úr hafi hafið
haida um fribinn vörð.
Þá fannst mér ég gæti grafið
gull úr hverri jörð;
snúið eptir höfði heimi,
hlaðið múr af ást og seimi.
Undir frægðar hlífihendi
hægur skyldi endi.
En svo komu aðrar stundir:
alda reis á sjó;
horfnar voru grónar grundir —
grálega vinur hló.
Upp að fjalli ílcyið barði;
fátt er traust í norðangarði;
síðan gengur skrykkjótt skeiðin;
skuggasöm er leiðin.
Gtleðin.
Hún kom sem eygló um árdags stund,
sem andar lifi á jarðar fund.
Svo hvarf hún aptur sem settist sól
við svartrar náttgyðju höfuðból.
Hún kom sem vorið með ástar-auð
með óðarlykla og vonar-brauð.
Hún hvarf, sem haustið, er hrímgan baðm
sér helgar í köldum vetrarfaðm.
Sem léki gustur um Iiljublað
hún létt og hvikul mér vafðist að.
Og eins og þytur, sem fram hjá fer
í fjallagolu — svo hvarf hún mér.
I^engra!
Áfram! — yfir grænar grundir!
Gaman er að sjá og skilja.
Áfram nú á allar lundir!
Allra fyrst er það: — að vilja.
Áíram! — gegnum holt og hæðir!
hugurinn þráir fleira en gaman.
Forynjur á vegi verða,
vöðvar titra og dragast saman.
Gegnum leir og gegnum urðir! —
gangrúm verður dimmra og þrengra.
Nú skal knýja hamra hurðir
og hugsa bara: lengra! Iengra !
Sýnist mér þar innar urðum
á undur fagra perlu glampi; —
eins og gyðja í geysi-fjarlægð
gæfu í þoku-reifum hampi.
Svefh og draumar.
(Framh.J. Einhver hinn undrunarverðasti
eiginlegleiki mannlegs anda er hraðfleygi
hugarins, en þó er það ekkert að reikna í
samanburði við þann feiknahraða, sem lýs-
ir sér i draumum vorum, því að rúm og
tími hverfa þá algerlega. í einni svipan
erum vér í svefninum komnir í fjarlæg
lönd og margra ára atburðir gerast á fá-
um sekúndum. í sama vetfangi, sem ein-
hver hávaði verkar á oss, hefur hann
jafnframt framleitt langan draum, áður en
hann vekur oss. Einhverju sinni dreymdi
t. d. mann nokkurn, að hann væri orðinn
hermaður, stryki svo burtu, væri tekinn
höndum, dæmdur til að skjótast og leidd-
ur út til aftökustaðarins. Eptir liinn venju-
lega undirbúuing til aftökunnar, var hleypt
af byssunni, og þá vaknaði hann við
hvellinn og varð var við, að það var
hávaði í næsta herbergi, sem í sömu svip-
an hafði komið draumnum til leiðar og
vakið hann. Einn af vinum Abercromby’s
heimspekings, sem fyr er getið, sagði hon-
um, að sig hefði dreymt, að hann hefði
siglt yfir Atlantshafið, dvalið 14 daga í
Ameríku, dottið í sjóinn, er hann ætlaði
heim aptur og vaknað við það; kvaðst
hann þá hafa séð, að hann hefði ekki sof-
ið fullar 10 mínútur.
Það eru ekki að eins endurminningar
um atburði frá æskuárunum, sem svífa
fyrir oss í draumum vorum, heldur endur-
kallast stundum allt í einu fram fyrir
hugskotssjónir vorar nýir viðburðir, sem
vér í vökunni gáfum ekki gætur að, eða
festum ekki í minni. í athugasemdunum
við Wawerley segir Walter Scott frá smá-
sögu þessari:
Gjaldkeri nokkur við bankann í Glas-
gow var einhverju sinni krafinn um að
greiða ávísun upp á 6 pund sterl. á öðr-
um tíma, en venjulegt-var. Gjaldkerinn
greiddi krefjandanum loks féð, en þó mjög
nauðugur, og hugsaði svo ekki frekar um
það. Yið árslokin, 8—9 mánuðum síðar,
urðu reikningarnir samkvæmt bókunum
ekki samhljóða, og þótt á allan hátt væri
reynt að komast að því, í hverju villan
væri fólgin, varð það árangurslaust, og
gjaldkerinn gekk óánægður og hryggur til
sængur. Þegar hann var sofnaður, dreymdi
hann, að liann væri í bankanum og þá
þótti honum koma aptur maðurinn með
6 punda ávisunina og heimta hana út-
borgaða eins og fyr. Við nánari athug-
un kom það svo í ljós, að þessi upphæð,
sem ekki hafði verið skrifuð í bækurnar,
var einmitt hin sama, sem gert hafði rugl-
ing í reikningnum.
Allir þessir draumar, sem nú hefur
verið minnzt á, snerta umliðna atburði.
Annars konar eru þeir draumar, sem gefa
vitneskju um atburði, er gerast samtímis
langt í burtu; þá er eius og dreymandinn
sjái gegnum holt og hæðir í svefninum.
Þegar Katrín af Medici Frakkadrottning
lá veik í Metz 1569 sá hún í svefninum
prinzinn af Condé dauðan og son sinn,
hertogann af Anjou falla af hestbaki á or-
ustuvellinum við Jarnac og þetta gerðist
einmitt á sama tíma. Frá þessu hefur
Margrét af Valois, dóttir Katrínar, sagt
í minningarriti sínu. Saga sú, er hér
fylgir á eptir, sýnir ljóslega, hversu draum-
arnir geta stundum verið í undrunarverðu
samræmi við tilvistina:
Ung stúlka, sem átti heima í Roschire
á Englandi, var trúlofuð sveitarforingja
nokkrum, sem tók þátt í ófriðnum á Spáni
gegn Napóleon undir forustu Sir John’s
Moore’s. Hin sífellda hætta, er hann var
staddur í, hafði auðsjáanlega skaðleg áhrif
á heilsu hennar. Hún varð fölleit og
þunglynd, með því að hugur hennar var
ávallt hjá honum, og þrátt fyrir allar
huggandi fortölur skynseminnar, þóttist
hún sannfærð um, er hún kvaddi hann
síðast, að hún sæi hann aldrei framar í
þessu lífi. Á örstuttum tíma hnignaði
henni svo, að furðu gegndi, og hröðum
fetum virtist hún færast nær og nær gröf
sinni. Þá dreymdi hana draum, er stað-
festi það, sem hana hafði lengi grunað.
Eina nótt, er hún var sofnuð, virtist henni
hún sjá unnusta sinn koma inn í herberg-
ið, náfölan, blóðugan og særðan á brjóst-
inu; hann dró rúmtjaldið til hliðar, liorfði
á hana með blíðu augnaráði og sagði henni,
að hann hefði verið drepinn í bardaga;
jafnframt bað hann hana um að bera sig
vel og taka sér ekki of nærri lát haus.
Þess er óþarft að geta, hvíiík áhrif draum-
sýn þessi hafði á hana. Henni elnaði sótt-
in meir og meir og hún andaðist fáum
dögum síðar, en bað ættiugja sína áður að