Þjóðólfur - 17.10.1893, Blaðsíða 2

194
atvinnuleysi það, sem tíðkazt kefur um
allt land um þrjá mánuði fyrirfarandi, hef-
ur komið hjer fram í almennum æsingum
meðai verkamanna; þó hafa engin veruleg
upphiaup orðið, sem þakka má að miklu
leyti hinni ströngu lögregluaðgæzlu. Pað
má ætla, að hið versta sje þegar afstaðið,
enda hefur margt verið gert til þess að
koma sem fyrst í veg fyrir almenna neyð;
í þeim tilgangi var t. d. kallað sainan
aukaþing, sem nú stendur yfir. Aðsóknin
til sýningarinnar fer sífellt í vöxt, þó ekki
sje hún eins góð og áætlað var í fyrstu;
þó býst sýningarstjórnin við að uá upp
kostnaðinum. Aðsóknin er nú að meðal-
tali um 125,000 á dag. Járubrautarfélög-
in hafa gert sig sek í óþolandi sérplægni
og skammsýni í þessu máli, kvartanir
heyrast nú úr öllum áttum um hið afar-
háa járnbrautarfargjald, sem búizt var við,
að yrði sett talsvert niður um sýningar-
tímann. Heppnist sýningin því ekki í
peningalegu tilliti má að mestu leyti kenna
það járnbrautarfélögunum. Sigfús Ey-
mundsson er hér staddur um þessar mund-
ir, hann kom hingað frá Winnipeg 27.
f. m.; annars hafa engir íslendingar kom-
ið til sýningarinnar síðan séra Matthías fór“.
Haugur Grana Gunnarssonar.
[Skýrsla frá hr. Ogmundi Sigurössyni kennara].
Fyrir norðan bæinn á Búlandi í Skapt-
ártungu ar gil mikið, sem fellur í austur
til Skaptár. Ofan til í því er gljúfur mikið,
sem kallast Meltúnagljúfur. Feiri gil en
þetta, en þó minni, falla til Skaptár jafn-
hliða; þessi gil kallast nú Grænugil.
Munnmælasaga segir, að eitt þessara gilja
hafi heitið Granagil, en hvert gilið var
kallað svo, vissu menn nú ekki. Á þessu
svæði segir Njálssaga, að það hafi verið, að
Kári Sölmundarson vóg Grana Gunnarsson
og nokkra menn með honum, og að þeir
hafi verið heygðir hér; en haugur þeirra
er fyrir löngu gleymdur.
í vor er leið sá bóndinn á Búlandi,
Vigfús Bunólfsson, að hellur nokkrar eða
steinar komu fram í hólrana, sem gengur
að norðanverðu fram í giiið, sem fellur í
Meltúnagjúfri. Hólrani þessi er nýlega
farinn að blása upp að ofan, svo moldin
er allmjög fokin burtu. Við nákvæmari
eptirtekt varð hann þess vís, að þar mundu
vera dys eða uppblásnir haugar. Gróf
hann þá niður í einni dysinni og fann
þar leifar af járni, sem var orðið að ryð-
klump og toldi ekki saman; svo sá hann
leifar af trje, sem hann hélt að hefði ver-
ið spjótskapt, en það var mjög fúið og
féll sundur í mola, þegar komið var við það.
Tvær eða þrjár perlur mjög smáar fann hann
líka og jaxla úr manni. Annað fann hann
ekki, en gat ekki leitað vel fyrir klaka.
Síðan hefur meira af jarðveginum blásið
burtu, svo nú sézt það skýrt, að þarna
eru 4 dysir uppi !á hólrananum. Þær eru
hlaðnar upp úr grjóti nálægt 37a—4 áln.
á lengd og l1/2—2 á breidd og sjást
steinalögin ennþá greinilega, þó nú liggi
steinarnir að mestu lausir í, eða ofan á
moldinni. Grafirnar snúa frá norðri til
suðurs og voru tennurnar í norðurenda.
Þær eru jafnliliða, en austasta dysin dá-
lítið norðar en hinar. Frá eystri vegg
austustu dysinnar til vesturveggjar hinn-
ar vestustu eru rúmar 20 álnir. Skapt-
ártungumeun halda, að þetta sé haugur
Grana Gunnarssonar og þeirra félaga, og
mun það mjög sennilegt, því það mun
koma heim við Njálssögu.
Það væri æskilegt, að dys þessi yrði
betur rannsökuð af manni, sem gæti gert
uppdrátt af henni. Það er allmikið verk
að grafa svo í kring og gegn um dysirnar,
sem þarf, ef vel á að rannsaka.
Séra Jón Bjarnason. 1 ágústnr. „Sam-
einingarinnar“, hefur ritstjórinn séra Jón Bjarnason
í einhverju ofstækis óráði sykrað blað sitt með
dálítilli neðanmáls athugasemd um Þjóðólf og rit-
stjórn vora. Eeyndar er ummælum þessum svo
varið, að enginn nema illa vaninn og illa „upplýst-
ur“ drenghnokki mundi láta sér ]>au um munn fara,
en það má }>ó varla minna vera — af því séra J. B.
þykist hafa dálítið „nafn“ — en að vér segjum
honum hreinskilnisiega, að eins og vér hér heima
ekki trúum á óskeikulleik páfans í Kóm, eins tök-
um vér ekki heldur mark á sleggjudómum íslenzka
patriarkans í Winnipeg, þótt hann sjálfsagt sjálfur
hafi þá ímyndun, að hann sé eitthvert voðalegt
„autoritet“ á gamla íslandi. Nei, hafi þau áhrif
nokkru sinni átt sér stað, þá er svo mikið víst, að
þau eru nú engin. Og hversvegna? Einmitt sakir
hins frekjufulla ofstækis ritháttar „Sam.“ og hinna
hranalegu dómsúrskurða um allt og alla hér heima,
er ekki hafa blindandi siglt i kjölfar hennar, eða
aðhylizt það yfirskin trúarvandlætingarinnar, sem
stýrt hefir penna séra J. B., einnig í þeim málum,
er okkert eiga skylt við kirkju og kristindóm.
Bitstj. „Sam.“ hefur auðsjáanlega Iangað til, að
„Þjóðólfur" gerði þetta álit sitt heyrum kunnugt,
þvi að annars mundi hann hafa látið „Þjóðólf“
hlutlausan, þar sem hann hefur alls éklcert til saka
unniö við „Sam.“ uema það, að hann hefur látið
trúarmál og trúardeilur afskiptalaust. Heyr! Það er
vandsetið svo, svo að „patríarkanum“ líki.
Vér höfum nfl. jafnan fylgt þeirri frumreglu i
blaðinu, að sneiða hjá þrasi um trúarmál, því að
það var aldrei ætlun vor að gera Þjóðólf að kirkju-
blaði eða að málgagni ákveðinnar stefnu í þá átt,
en einmitt það hefur séra J. B. sviðið svo sárt.
------------------ I
Hann vill nú endilega fá Þjóðólf til að rífast viO
sig í trúarmálum, svo að það geti orðið eitthvað
matarbragð að dálkum „Sameiningarinnar“ út úl
því, þar eð honum er víst um að gera að „fiska“
ávallt eitthvað nýtt og nýtt þrætuefni til rnunn-
gætis. Það er svo leiðinlegt að hamra allt af 4
sömu mönnunum, og þessvegna hefur honum líklega
hugkvæmzt sú tilbreyting að egna oss til illdeilu
alveg að ástæðulausu, með algerlega tilhæfulausum
svigurmælum um hin skaðlegu áhrif Þjóðólfs á
kirkju og kristindóm (!!), um gorgeir(!), um ófrelsis-
anda (agentarnir?!), um óþroskaðaðan skilning á
því, sem „uppi er í tímanum“ (trúarofstæki ?!),
auk miður snyrtilegra ummæla um ritstjórn vora,
er flestir munu álíta, að ættu betur við hann sem
ritstj. „Sam.“ frá sjónarmiði kennimannlegrar kurt- ,
eisi og kristilegrar hógværðar, sem heldur en ekki
vill fara út um þúfur hjá „patríarkanum", þessari
andlegu leiðarstjörnu Vestur-íslendinga, sem á að
vera þeim til fyrirmyndar í sannkrÍBtilegri hógværð
og umburðarlyndi.
Nú þykir ritstj. „Sam.“ líklega ástæða til að
taka munninn fullan gagnvart „Þjóðólfi“. Sakar-
efnið er fundið. En vér hér heima tökum svo sára-
lítið tillit til kjarnyrðanna, er oss berast að vestan.
Það er orðin venja að lesa þau með einskonar með-
aumkvunarbrosi. En samt getum vér ekki stillt oss
um, að minna „Sam.“ ritstj. 4 orðtækið: „Skjóttu
geiri þínum þangað, sem þörfin meiri fyrir er“, því
að það datt oss fyrst i, hug, er vér sáum Þjóðólfs
athugasemdina í „Sameiningar sundrungunni“.
Ritstj.
Utlendir ferðamenn. Það hefur áður
í blöðunum verið minnzt á grein nokkra í
blaði skemmtiferðafélagsins danska („Dansk
Touristforenings Medlemsblad“) áhrærandi
ýmislegt, er meðlimum þess félags þótti
ábótavant hér á landi á ferð þeirra í sum-
ar. í 10. nr. sama blaðs 30. f. m. hefur
nú birzt önnur grein löndum vorum til
afsökunar og er höfundur hennar P. B.
Feilberg, er ferðaðist hér um land 1876
og 1877. Er grein þessi rituð af miklum
velvilja til vor og hrósar höf. landinu og
og fegurð náttúrunnar m. fl. Hann getur
þess og, að ekki verði með nokkurri sann-
girni ætlazt til, að allt geti fylgt sömu
reglum hér, að því er stundvísi og ná-
kvæmni snertir, eins og í öðrum löndum,
þar sem menn ferðist með járnbrautarlest,
er hljóti að leggja af stað á vissum tíma.
Hér sé allt öðru máli að gegna, þar sem
leita verði opt að hestunum langar leiðir
o. s. frv. Á fylgdarmennina minnist hann
einnig, og segir, að ekki megi ætlazt til
þess, að þeir séu jafnstimamjúkir við ferða-
menn, sem æfðir leiðtogar 1 öðrum lönd-
um. Þá minnist liann á reiötygiu og ját- ,
ar að þeim sé mjög ábótavant — íslencT^
ingur séu hirðulausir með þau —, en get-
ur þess þó til málsbóta, að sakir votviðra
hér á landi, geti menn ekki gert kröfu
til skrautlegra reiðtygja.