Þjóðólfur - 22.06.1894, Blaðsíða 2

114
stjórn hans hefur Bolgaralandi farið stórum
fram bæði að menningu og velmegun, svo
að nú má kalla Iandið blómlegt, en áður
var það ekki betra en önnur skattlönd
Tyrkja, og er þá nóg lýst. Hann hefur
vafið soldáni um fingur sér og náð af
honum vildarkjörum; en það er mest um
vert, að hann smeygði af Iandinu oki
Rússa og ágengni og beitti til þess bæði
kænsku og kappi, en hann átti marga
skæða mótstöðumenn, svo sem Austurríki,
en þangað sækir Ferdínand fursti ráð.
Þá er að minnast annars lands á
Balkanskaga, sem mjög er frægt, orðið á
síðari árum, mest fyrir aðfarir konungsins,
sem þar var áður. Það land er Serbía.
Fyrir því ræður konungur sá, er heitir
Alexander og er Mílansson, ungur að aldri.
Faðir hans er hæfileikamaður og svallari,
og lagði niður ríkisstjórn fyrir nokkrum
árnm, skildi hann áður við konuna og
gaf landinu mjög frjálslega stjórnarskipun;
fluttist hann síðan til Parísar og lék sér
dátt, hrukku ekki fekjur hans fyrir út-
gjöldunum og hafði þó 1 miljón af að taka;
leitaði hann þá heim aptur,- hvað eptir
annað og vildi jafnvel komast á konungs-
stól; þá rak álþingi hann úr landi og
lýsti hann úr konungsætt.
í fyrra vor rak Alexander konungur í
brott forráðamenn sína og tók sjálfur
ríkisstjórn, þótt ungur væri; en erfið varð
honum ríkisstjórnin, því að frjálslyndir
menn voru jafnan í meiri hluta og stýrðu
landinu. Gekk svo þar til í vor, að allt
fór í þófi með þeim, og vissi enginn fyrri
til, en að Mílan og Natalía — kona hans,
svarkur mikill — voru bæði komin til
Belgrad, höfuðborgarinnar í Serbíu; tóku
þau nú saman aptur og fór vel á með
þeim; klerkar mótmæltu réttmæti hinnar
síðari giptingarinuar, alþingi bannaði lands-
vist Mílans, blöðiu léku hann grátt, en
allur heimur hló! Blöðin voru gerð upp-
tæk og ritstjórarnir lögsóttir, en landsyfir-
dómurinn sýknaði þá. Litlu síðar urðu
þau tíðindi, að konungur sendi burt ríkis-
ráðið, rauf hina frjálslegu stjórnarskrá frá
1888, en setti hina í staðinn frá 1869;
við það urðu mikil umskipti: prentfrelsi
og málfrelsi takmarkað, konungsvald rýmk-
að að miklum mun, kosningafrelsi hept
stórlega ogsveitastjórn nær aftekin. Yfirdóm-
uriun var uppleystur og þeir reknir burt,
sem gefið höfðu samþykki sitt til sýknu
blaðanna, en þau voru gerð upptæk á ný.
Herinn er þeim feðgum fyigjandi, en
hann er lítill og bændur eru frjálslyndir
og vopnum vanir. Er nú búizt við uppreisn.
Þar var síðast sagt af Ungverjalandi,
er framsóknarmenn héldu fram aðskilnaði
ríkis og kirkju gegn aðalsmönnum í efri
deild, er felldu það mál. Ráðaneytisfor-
setinn, dr. Wekerle, þrekmaður mikill,
lagði frumvarpið þegar aptur fyrir neðri
deild; hún samþykkti það jafnharðan, og
dr. Wekerle hélt þegar til Vínar, til þess
að leita fylgis keisara. Þeim kom ekki
saman svo að ráðaneytið sagði af sér
völdum. Sá heitir Khuen Hidervary og
er greifi, sem tekið hefur að sér ráða-
neytisforstöðu, en sagt er það, að Ung-
verjar verði honum erfiðir.
Nýlega voru dómar kveðnir upp í
málum þeirra manna, er stóðu fyrir félög-
um iðnaðarmanna á Sikiley, og voru for-
ingjar þeirra í „hungurhríðinni“ í vetur,
og eru flómarnir feiknastrangir. Einn
hinna kærðu, sem var alþingismaður, var
dæmdur í 18 ára betrunarhúsvinnu og af
honum þingmennskan. Verjanda hinna
kærðu skipaði Crispi að hneppa i fjötra,
og með marga aðra er farið herfilega og
ósæmilega. Mælist þetta mjög illa fyrir.
Síðast var nokkuð sagt frá pólitisku
ástandi Ítalíu, og eg ætla að setja hér brot úr
frásögu merkilegs manns, sem íslendingar
hafa heyrt getið. Maðurinn er dr. Ehlers.
Hann fór til Ítalíu í vetur á læknafund-
inn, og segir svo frá, að á leiðinni frá
Mundíufjöllum til Rómaborgar hafi hann
séð að eíns einn silfurpening. Hann átti
tal við skilorðan mann, sem hann þekkti
vel, um ástandið í landinu, og sérstaklega
siðferðisástandið, og sagði hann svo: „Þér
getið fengið hverja konu til lauslætis, sem
þér viljið“. „Og franzós?“ „Hann höfum
vér allir!“
Á Frakklandi hefur veður skipzt í
lopti síðan seinast, og er það engin ný-
Iunda.
Casimir Périer hét sá, er ráðaneytinu
stýrði, er síðast var ritað, kallaður djúp-
hyggjumaður og fastur fyrir. Það var
rætt í neðri deild, að stjórnin hafði bann-
að vinnumönnum ríkisins að stofna félög
með sér, en það var ekki heimilað í lög-
um. Var þá stjórninni steypt og gullu
þá við gleðióp og lófaklapp frá jafnaðar-
mönnum og framsóknarmönnum. Er það
haft í frásögum, að ráðaneytisforsetinn
klappaði sjálfur og hló hæðilega til mót-
stöðumanna sinna. Sagt er, að hann hafi
með vilja stillt svo til, að honum yrði
steypt. Ráðaneytisforsetar á Frakklandi
verða sjaldan vinsælir, en hann þarf alls
við, ef hann á að ná forsetatign í haust.
Dupuy tók víð ráðaneytisforstððu.
Honum var steypt í fyrra haust, og þá tók
Casimir Perier við, en Dupuy varð alþing-
isforseti í hans stað.
Blindan var skorin af auga Gladstones
25. f. m., og tókst vel. Tímes telur það
líklegt, að hann taki til stjórnmálanna
á ný.
Fundur með fulltrúum vinnumanna í
höfuðlöndum norðurálfunnar var haldinn
í Berlín fyrir skömmu. Fundarmenn urðu
ósáttir, og varð minna úr aðgerðum hans
en vænta mátti. Er Englendingum um
kennt og vildu þeir einir öllu ráða. Ýmis-
legt var þó ráðið þar, vinnumönnum til
þrifa.
í gær var mikið um dýrðir hér í Höfn,
þá voru liðin 25 ár, síðan stofnað var eitt
hið mesta stórvirki og frægasta, sem unn-
ið hefur verið með Dönum á síðari árum,
en það er lagning málþráðarnets þess hins
mikla, sem nær austan frá Sínlandi og
vestur að Atlanshafi. Höfuudur þess er
Tietgen sá, sem stofnaði gufuskipafélagið
danska, og átt hefur mestan þátt í öllum
mikilsháttar fyrirtækjum, sem lúta að iðn-
aði, samgöngum og verzlun, og unnin hafa
verið í Danmörku.
Annars er hér gersamlega tíðindalaust.
Sumarhitarnir fara að koma, sjónleikir og
aðrar vetrarskemmtanir eru úti, og hver
sem hefur fé og þykist maður með mönn-
um leitar upp í sveit eða til útlanda, til
þess að fá sér hressingu og losast við
göturykið og borgarsvæluna.
Fróðlegur samanburður. Háskóla-
mál vort hefur þegar vakið mikla eptir-
tekt hins menntaða heims og ýmsir mik-
ilsháttar menn eru því hlynntir og hafa
farið um það mjög hlýjum °rðum. Þar á
meðal hefur ungur vísindamaður og rit-
höfundur. K. L. Barthéls í Bonn á Þýzka-
landi skrifað ritstjóra þessa blaðs 20. f.
m., um þetta mál. Kveðst hann hafa séð
þess getið í ýmsum (þýzkum) blöðurn, að
alþing bafi samþykkt lagafrumvarp um
stofnun háskóla hér á landi. Einn kafli
bréfsins er svolátandi í íslenzkri þýðingu:
„Með því að stofuun háskóla á íslandi
hlýtur að efla sjálfstæðar vísindaiðkanir
hjá svo gáfaðri og menntaðri þjóð, sem
íslendingar eru, ættu allir menntavinir að
styðja að framkvæmdum máls þessa með
alhuga og óblandinni ánægju. Sérhver,
sem viðurkenuir það, að sannarleg andans
menntun geti gert einstaka menn og
heilar þjóðir hamingjusama, ætti af fremsta
megni að styrkja þetta fyrirtæki. Einkum