Þjóðólfur - 07.08.1894, Blaðsíða 3

147
Alþingi.
ii.
Tíðindalítið á þingi enn 6em komið er,
eins og búast má við á fyrstu viku þing-
tímans. Um 25 frumvörp hafa verið borin
fram, þar á meðal stjórnarskrármálið, eins
og lög gera ráð fyrir. Er það auðdtað
alveg samhljóða frv. því, er þingið í fyrra
samþykkti, og er Benedikt Sveinsson flutn-
ingsmaður þess. Af' öðrum frumvörpum,
er upp hafa verið borin til þessa, eru
merkust: 1. Uni bann gegn hotnvörpaveið-
um, að viðlagðri 200—10,000 kr. sekt í
landssjóð, ef út af er brotið (flutningsm.
Guðl. Guðmundsson, nefnd: Guðl. Guðm.,
Ben. Sveinsson, Sighv. Árnason, Einar Jóns-
son, Jón Jensson). 2. Fjárforræði ómynd-
ugra (flutningsm. Guðjón Guðlaugsson).
3. Um brunabótasjóð, eins orðað og neðri
deild gekk frá því í fyrra (flutningsm. ÓI.
Briem, Sk. Thoroddsen og Jón Jónsson í
Múla). 4. Um utanþjóðkirkjumenn, breyt-
ing á löguuum frá 1886, um gjaldskyldu
þeirra, sem ekki eru í neinu kirkjufélagi
(flutningsm. Skúii Thoroddsen og Jón frá
Múla). 5. Um jafnaðarsjóðsgjald, að lands-
sjóður taki að sér ýms gjöld, er nú hvíla
á jafnaðarsjóðunum (fiutningsm. Kr. Jóns-
son og Þorkeil Bjarnason). 6. Bann gegn
eitrun rjúpna (flutningsm. Þórh. Bjarnar-
son og Tr. Gunnarsson). Yar fellt í neðri
deild við 1. umr. með 12 atkv. gegn 9.
7. Um kennslu í íslemkri réttritun, að sett
sé nefnd manna til að gera tillögur um
þetta mál (flutningsm. Valtýr Guðmunds-
son). Ennfremur hefur verið beðið um löggild-
ingu 3 nýrra verzlunarstaða: að Hrafneyri
við Hvalfjörð, Seleyri við Borgarfjörð og
Stakkhamri í Hnappadalssýslu.
Að eins eitt frumvarp lagði stjórnin
fyíir þetta þing. Pað er um afnám gjalds
at fosteignasölu, er þingið samþykkti í fyrra,
611 konungur neitaði staðfestingar, af því
að ráðgjafinn áleit, að það ætti að vera
ofurlítið öðruvísi orðað, og er það uú lagt
fyrir þingið, eins og hann vill hafa það.
Nefndin, sem valin var til að athuga
kjörbréf Halldórs Daníelssonar, þingmanns
Mýramanna, eins og getið var um i síð-
a»ta blaði, komst að þeirri niðurstöðu í
á)iti sínu, að kosninguua ætti að taka gilda,
°& var það að rniklu leyti byggt á varn-
arbréfi kjörstjórans sjálfs, en þó skyldi
kjörstjóri sæta áminningu fýrir vanræksiu.
Urðu harðar umræður um mál þetta á
fundi í sameinuðu þingi 4- Þ- m. Var það
réttilega tekið frarn af ýmsum, að svo
öiiklir og verulegir gallar væru á þessari
kosningu, að ekki hefðu fyr jafnmiklir
verið á kosningu nokkurs þingmanns, og
væri því mjög viðurhlutamikið af þinginu
að samþykkja hana, þvert ofan í bein fyr-
irmæli kosuingarlaganna, er ómótmælan-
lega höfðu brotin verið. Var þar farið
allómjúkum orðum um aðferð kjörstjóra og
tillögur nefndarinnar, og forsetar deild-
anna, er voru með í nefndinni, fengu sinn
skerf engu síður en hinir hjá Jóni í Húla,
er talaði vel og skorinort að vanda. Þing-
maður Strandamanna (Guðjóu Guðiaugsson)
var heldur ekki neitt sériega mjúkyrtur,
og gat þess meðal annars, að þótt þingið
hefði áður samþykkt einhverja iögleysu
óviijandi, þá virtist sér ekki, að þar af
leiddi, að það ætti að samþykkja aðra
lögleysu viljandi. Framsögumaður nefnd-
arinnar (Guðlaugur Guðmundsson) átti því
allmjög í vök að verjast, en lýsti því þó
með vörn sinni, að honum sem gömlum
málsfærslumanni er sýnt um að verja veik-
an málsstað. Úrslitin urðu þau, að kosn-
ingin var samþykkt með 20 atkv. gegn
13, og það var einnig samþykkt með öll-
um þorra atkvæða, að landstjórnin veitti
kjörstjóranum hæfilega áminningu. Það
er mjög hætt við, að einhvern tíma síðar
verði vitnað í þessa ályktun þingsins, þá
er einhverjir verulegir gallar verða á kosn-
ingu þingmanna, og að nokkurn veginn
trygging sé fengin fyrir því, að kosninga-
iögin séu dauður og ómerkur bókstafur,
er einu gildi hvort fylgt sé eða ekki.
Stórvægilegt nýmæli. Enn er ógetið
eins nýmælis, er borið hefur verið upp á
þingiuu, nýmælis í svo stórum stíl, að þing-
ið hefur ekki fyr haft jafnmikið stórmæli
tii meðferðar. Pað er frumvarp um lög-
gilding félags með takmarkaðri hlutliafaá-
byrgð til að halda uppi siglingum milli Is-
lands og iitlanda og í kríngum strendur
Islands og leggja járnbrautir á Islandi m.
fi. Flutningsmenn Jens Pálsson og Jón
Þórarinsson. Aðalforgöngumaður þessa
máls er hr. Sigtryggur Jónasson útflutn-
ingaagent Kanadastjórnar, sem nú er hér
staddur. Þykist hann hafa von um íjár-
framlög til þessa stórfyrirtækis frá ensk-
um anðmönnurn eða lilutafélagi, svo fram-
arlega sem landssjóður vilji leggja fram
100,000 kr. á ári í 30 ár til þess, að lögð
sé járubraut 50 mílur enskar austur frá
Reykjavík og gufuskip gangi frá Englandi
til Reykjavíkur tvisvar í mánuði á suinr-
um að minnsta kosti og einu sinni í mán-
uði á vetrum, auk stöðugra gufuskipaferða
kringum landið o. s. frv. Höfuðstóll fé-
lagsins á að vera 6 miljónir króna, en má
hækka upp í 10 miljónir. Rúmsins vegna
verður ekki að sinni skýrt nákvæmar frá
fyrirkomulagi og verksviði félagsins, enda
alllíklegt, að frumv. breytist að einhverju
leyti, er þingið tekur það til meðferðar.
Hér er um svo stórt stig, um svo mikla
nýbreytni að ræða, að þingmenn verða að
leggja höfuð sín í bleyti tii að ihuga það
sem rækilegast, en það er varla tími til
þess á þessu þingi, og mundi því lang-
heppilegast, að málið væri látið óútkljáð í
þetta skipti, svo að þjóðinni gæfist kostur
á að átta sig, þangað til þingið kemur
saman næst. Að fella málið beinlínis í
þetta sinn er rniður heppiiegt. Það hefur
gott af því að liggja á döfinni dálitla
stund enn. Hver veit nema það kunni að
opna augu þings og þjóðar fyrir því, að
stefna sú, er hingað tii hefur verið fylgt
í fjármálum sé ekki hin eina rétta: að
nurla fé saman í landssjóð en þykjast svo
aidrei hafa efni á að gera neitt, sem nokk-
uð er í varið, og láta því ógert það sem
gera þarf, oða gera sárlítið til þess að efla
framleiðsluna í iandinu sjálfu, sem þó er
nndirstaða allrar sannrar velmegunar í
hverju laudi, og skilyrði fyrir því, að tíð-
ar og fjörugar samgöngur á sjó og laudi
komi að veruíegum notum. „Hollt er
heima hvað“ segir máltækið. Vér erum
ekki svo vesælir, að vér getum ekki sjálf-
ir stigið einhver verulega stór spor til
framfara, ef ekki skortir vilja og þrek.
Verði þetta járnbrautar og sigiinga-
frumv. til þess að vekja og örfa hina ís-
lenzku þjóð til að lypta sér upp yfir smá-
sálarskapinn og taka duglega rögg á sig
af eigin ramleik, þá erum vér þakklátir
þeim mönnum, er hafa borið þetta nýmæli
upp, enda þótt uppástuuga þeirra fái ekki
framgang. Þeir hafa þegar gert óbeiniín-
is gagn með því að vekja máls á þessu.
Fyrir nokkrum árum hefði þetta verið tal-
in fjarstæða, sem enginn hefði viljað líta
við. Nú erum vér þó kornnir svo langt,
að vér þolum að heyra svona stórar upp-
hæðir nefndar, án þess að bregða uppá-
stungumönnum um flónsku eða fífldirfsku.
í gær var mál þetta til 1. umr. í neðri
deild, og urðu umræðurnar alísnarpar og
langar. Mælti landshöfðingi einkum sterk-
íega gegn frv. og sömuleiðis Tryggvi G-unn
arsson, en vildi þó láta fresta málinu tií
næsta þings. Loksins var kosiu 7 manua
nefnd í málið og klutu kosningu: Jens
Pálsson, Skúli Thoroddseu, Jón í Múla,
Tryggvi Öunnarsson, Jón Jensson, Sig-