Þjóðólfur - 07.08.1894, Blaðsíða 2

146
og þau voru samþykkt á tveimur undan-
förnum þingum. En oss virðist betur við
eiga — ef því yrði viðkomið — að sam-
bandslögin gengi á undan stjórnarskrár-
breytingunni. Oss skilst það vel, að þess-
ara sambandslaga hefði ekki þurft, ef hin
svokölluðu stöðulög hefðu ekki komið út,
né þeim að sumu leyti þvingað upp á hina
íslenzku þjóð, því þau eru að sumu leyti
mjög nauðsynleg einkum 3. gr. og fleiri þar
á eptir, því sambandið mátti taka skýrara
fram í frumvörpum þingsins, en gert hefur
verið. En þar stöðulögin eru til, og stjórn-
in byggir svo mikið á þeim, sem er móti
vilja vorum, þá sýnist oss óumflýjanlega
nauðsynlegt, að sambandslög séu samin og
send til staðfestingar, svo stjórnin fái að
sjá og heyra, hveruig íslendingar vilja að
sambandið sé, því þeir fengu ekki að taka
nokkurn þátt. i tilbúningi stöðulaganna,
jafnvel þó þingið væri þá að eins ráðgef-
andi, svo stjórnin þurfti eigi að taka til-
lögur þess til greina, meira en hún sjálf
vildi. Vér vitum ekki í hverju hin „sér-
skildu landsréttindi“ íslands eru fólgin
svo teljandi sé, þó það hafi löggefandi þing
að nafninu, sem opt hefur þó að eins orðið
ráðgefandi í framkvæmdinni, og öll lands-
stjórn landsins ábyrgðarlaus í verkinu, þó
hún sé nefnd á bréfinu, og hefur lands- •
sjóður vor hlotið talsverðan skaða af því.
Landsréttindi íslands virðast oss því sára
lítil, þegar til framkvæmdanna kemur, og
svo mun verða, á meðan öli yfirstjórn þess
er í fjarlægu landi, þar sem allir þeir, sem
í henni eru, þekkja eigi og geta eigi þekkt
hagi vora né þarfir til hlýtar, og því
ekki bætt úr þeirn á hagfeldan hátt.
0. J. J. J. A. B.
Athgr. ritst. Grein þessi, sem rituð er at þrem-
ur almúgamönnum, lýsir svo miklum áhuga á þessu
velferðarmáli voru, stjðrnarskrármálinu, og meiri
umhugsun en almennt gerist meðal alþýðu, að vér
höfum ekki hikað við að láta hana koma fyrir al-
menningssjðnir. Það er svo sjaldan, sem alþýðu-
menn rita um hina svonefndu „stðrpðlitik“ í blöð-
in, að það væri meir en meðal ófrjálslyndi að synja
þeim rúms fyrir sínar skoðanir, þá er þær hyggj-
ast á einhverjum skynsamlegum grundvelli. Það
er til mikils hnekkis stjðrnmálum vorum, hversu
alþýðan lætur Big litlu skipta um þau, en varp-
ar öllurn sínum áhyggjum á einstaka menn,
og viil helzt ekkert hugsa neitt í þá átt eða styðja
fulltrúa sína neitt verulega í ræðu eðariti. Grein
sú, sem hér hefur verið birt, er að mörgu leyti skyn-
samlega rituð, enda þðtt eflaust verði skiptar skoð-
anir manna um það, hvort sérstök sambandslög
milli íslands og Danmerkur séu bráðnauðsynleg
eða þurfi að ganga á undan fulikominui stjðrnar-
skrárbreytingu. Þeir munu vera margir, er ekki
vilja láta skorða sambandið með sérstökum lögum
en væri það gert, þyrfti stjðrnin síður að ðttast
„grímulýðveldi" hér á landi, sem hún virðist vera
svo ðgnarlega hrædd við, ef hún samþykkir stjórn-
arskrárbreytinguna. Frá hennar sjðnarmiði ætti
henni þvi að vera áhugamál að tryggja sambandið
sem bezt.
Opinberar auglýsingar.
Það sýndist ekki óeðlilegt, að lands-
sjóður hefði einhvern peningahag af hin-
um opinberu auglýsingum, eins og sumir
á síðasta alþingi vildu að væri; en til-
laga þessi, að láta prenta þær í Stjórnar-
tíðindunum, var ekki heppileg, af því að
mjög fáir halda þau og lesa. Engu að
síður sýndist þó ekki vera með öllu ó-
mögulegt, að landssjóður gæti haft nokk-
urn hag af auglýsingunum og menn samt
haft hægan aðgang til að kynna sér þær,
en þetta gæti orðið, ef landsstjórnin byði
þær upp á uppboði og þær væru að eins
sleguar einhverjum þeim blöðum, sem koma
út í Reykjavík og eru almennast haldin um
land allt. Það væri ekki ólíklegt, að lands-
sjóður gæti haft um 200 kr. á ári eða
meira upp úr þeim með þessu móti, og
200 kr. draga sig saman í mörg ár. Ef
þessar 200 kr. væru látnar í sjóð t. a. m. í
háskólasjóðinn árlega í 50 ár, ykist, hann
fyrir þær um 10,000 kr, með rentu og
renturentu yfir 20,000 kr.; en engin skyn-
samieg ástæða virðist til þess í fátæku
landi, að gefa einstökum manni eða ein-
stöku blaði þessa upphæð, heldur virðist
það skylda alþingis og stjórnar að hugsa
um hag landssjóðs, og þar með hag lands-
ins á hvern sómas&mlegan hátt sem hægt
er, einkum þegar ekki þarf að gera það
með nýjum eða auknum skatta álögum á
landsmenn, heldur að eins með því að nota
það, sem er fyrir hendi.
Eéttast væri að skipa fyrir með lög-
um, að allar auglýsingar frá sýslunefndum
(þar á meðai um óskilafé) væru prentað-
ar í auglýsingablaðinu. Ekki er það nauð-
synlegt, að blaðið, sem fengi auglýsingarn-
ar væri útbreiddasta blaðið í landinu. Það
sýnir dæmið með blaðið „Suðra“ hérna
um árið, er fékk þessar auglýsingar en
var þó ekki eiun af „stóru spámönnunum11,
að því er kaupendafjöida snerti, enda hljóta
auglýsingarnar að valda því, að blaðið sé
meira keypt og meira lesið, svo að ekki
þarf heldur að óttast, að blaðaútgeí'endur
vildu ekki borga eitthvað fyrir að fá þær,
þótt þeim auðvitað þyki bezt að fá þær
gefnar. Þar sem allar auglýsingar í blöð-
um auka kaupendafjöldann, þá græða út-
gefendurnir á þeim, eins og nú stendur,
bæði beinlínis og óbeinlínis, með því að þeim
jafnvel er borgað af almannafé fyrir að
taka þær. Það virðist hæfilega langur
tími, að bjóða auglýsingarnar til 10 ára.
B. B.
Þingmálafundur.
Árið 1894 16. dag júlímánaðar var þingmála-
fundur haldinn að Eydölum í Breiðdal. Til fund-
arstjóra var kosinn alþingism. Guttormur Vigfús-
son og skrifari Ari Brynjólfsson.
Á fundi þessum kom til umræðu:
1. Stjórnarskrármálið. Fundurinn skorar á al-
þingi, að halda málinu fram, eins og það var
samþykkt á síðasta þingi o: 1893.
2. Samgöngumáliö. Fundurinn skorar á alþingi
að breyta ferðaáætlun strandferðaskipsins, sem
veittar voru til 25000 krónur á síðasta þingi,
þannig að Breiðdalsvík verði tekin inn á hana
að minnsta kosti í þremur ferðum (o: maí,
júlí og seint í september.
3. Um telcjur kirkna. Fundurinn er fremur með-
mæltur því, að breytt verði kirkjugjöldunum i
þá átt, sem fram á var farið á síðasta þingi,
en álitur bæði rangt og ósanngjnrnt að skylda
húsráðendur til að innbeimta gjöldin hjá öðr-
um en skuldaliði sinu. — Sameiginlegum kirkju-
sjðði var fuudurinn algerlega mðtfallinn.
4. Aðskilnaður ríkis og kirkju. Eptir allmiklar
umræður komst fundurinn að þeirri niðurstöðu,
að heppiiegast mundi að fresta þessu mikil-
væga máli fyrst um sinn.
ð. Varnarþing í skuldamálum. Fundurinn er al-
gert á móti því, að frumvarp i líka átt og far-
ið var fram á á siðasta þingi, nái fram að
ganga.
6. Um fjölgun kjörstaða. Eptir allmiklar ura-
ræður komst fundurinn að þeirri niðurstöðu,
að enga brýna nauðsyn bæri til að fjölga kjör-
stöðum, en álitur æskilegt, að kosningar fari
fram í júnímánuði í stað þess, eins og nú er,
i septomber.
7. Fast þingfararlcaup. Meðan samgöngurnar
eru ekki komnar í fastara horf, som þó er út-
lit fyrir, að bráðum muni verða, óskar fundur-
inn þessu máli frestað.
8. Sáttanefndir. Fundurinn skorar á alþingi að
semja lög, er fari í sömu átt, eins og á síðasta
þing'- „ .
9. Fátœkrareglugeröin. Fundurmn skorar á þing-
ið að grennslast eptir, hvað gert hafl verið í
því máli síðan á síðast.a þingi.
10. Fundurinn skorar á alþingi að breyta erföa-
lögunum þannig, að ðskilgetin börn erfi föð-
ur og mðður jafnt við skilgetin.
11. Bluttaka safnaða í veitingu brauöa. Fund-
urinn ðskar þessu máli haidið áfram.
12. Kvennfrelsismálið. Fundurinn skorar á al-
þingi, að semja lög, er veiti kvennþjóðinni ís-
lenzku jafnrétti við karlmenn til að nota
menntastofnanir landsins og sama aðgang að
ombættum sem þeim.
13. Bankamáliö. Eptir alllangar umræður komst
fundurinn að þeirri niðurstöðu, að æskiiegt
mundi, að þingið heimtaði glöggan viðskipta-
reikuiug milli landssjððs og ríkissjððs, hvað
banka íslands snertir, ásamt skýrslu um gefn-
ar póstávísauir, einnig um það, hve mikið af
tekjum landsjóðs er árlega borgað inn í ríkis-
sjóðinn.