Þjóðólfur - 07.12.1894, Page 1

Árg. (CO arkir) kostar 4 kr
Erlendie 5 kr,—Borgist
fyrir 15. jtili.
ÞJÓÐÓLFFR.
Uppsögn, bundin viö áramöt,
ðgild nema komi til útgefanöa
fyrir 1. oktöber.
XLYÍ. árg. Reykjavílt, föstudaginn 7. desemlber 1894. Nr. 57.
ÞJÓÐÓLFIIR
18 9 5.
Nýir kaupendur hans það ár fá
þrenn sögusöfn
ókeypis
auk 3. heptis af Kambsránssögu. Hin
tvö heptin, sem út eru komin, geta þeir
fengið fyrir 1 kr., ef þeir óska (sbr. aug-
lýsingar í 49. og 53. tölubl.).
í næsta árgangi, þegar eptir nýár,
hefst ný saga eptir séra Jónas Jónasson.
Munið eptir að panta „Þjóðólf“ í
tíma. Ekkert ísienzkt blað nema hann einn
gefur Öllnm kaupendum sínum, gömlum og
nýjum, fróðlegt fylgirit árlega.
Knafaliólar.
Þeir gnæfa völlunum aldnir á,
þar augað lítur ei nokkurt strá,
en rjúkandi, svarta sanda;
þar hvíslar golan um hetjuöld
og horfnu frægðina, sérlivert kvöld,
er hrífur minn unga anda.
Jeg heyri fótdun af fráum jó,
og friður virðist mjer hverfa og ró; —
nú óttast jeg atför fjanda.
í fjarlægð heyri jeg hjörva-gný, —
sem himinstjörnur við næturský
við lopt sé jeg blika branda.
Nú Gunnar þykist jeg geystan sjá
með geirnum vargana óima hrjá, —
á eggjum hans leiptur loga;
Það brennur eldur úr augum hans
og ört'ar þjóta sem hugur manns,
er bendir hann traustan boga.
En burt er skóganna skrautið allt, —
nú skefur roksanda uáttkul svalt, —
jeg þykist samt þarna líta
hvar milli skóggreina skín á hjör,
og skati vígbúinn hvatar för
og hverfur á fáknum hvíta.
Og gegnum kvöldgolu ljóðin löng
°g langan, drynjandi atgeirs-söng
í eyrum mér ómar láta,
frá svipum fornum, er sveima þar
um sandana dökkva um næturnar
og hetjufrægð horfna gráta.
* * *
Er tunglskin hrímgaða glitar grund
og gustar af norðri’ um aptan-stund
á söudum hin svala gjóla, —
þá fljúga minningar fornaldar
og fegurstu hetju-sögurnar
í hug minn, við Knafahóla.
Quðm. Quðmundsson.
Uppgötvanir framtíðarinnar.
II.
Eins og menn hafa reynt að líkja eptir
flugi fuglanna í loptinu og lagt það til
grundvallar fyrir tilbúningi flugvéla, eins
hafa menn ieitazt við að athuga nákvæm-
lega, hvernig fiskarnir synda í sjónum, tii
að færa sér það í nyt við útbúnað gufu-
skipa. Það er ætlun manna, að gufuskip
verði ekki gerð hraðskreiðari en orðið er.
Betri og aflmeiri gufuvélar verða héðan af
trauðlega smíðaðar. Yélasmiðirnir hafa
eingöngu haft hugann festan við þetta
atriði, en það er annað, sem ekki hefur
verið tekið tillit til, en gæti orðið mjög
þýðingarmikið tii að auka hraðann, og það
er að minnka mótspyrnu vatnsins. Um
það hefur hingað til lítið sem ekkert verið
hugsað, nema einungis í þá átt, að gera
skipin sem ísmeygilegust, eða fleygmynd-
uð að framan, af því að menn hafa ætlað,
að vatnið eins og spyrnti á móti skipinu,
er það brunaði áfram. og því meir, sem
skipið væri breiðara að framan. En þetta
er byggt á misskilningi, samkvæmt nýjustu
athugunum. Hin eiginlega mótspyrna
vatnsins myndast í raun og veru eingöngu
af núning vatnsins við skipshliðarnar,
þ. e. að segja, að 98°/e af allri mótspyrn-
unni stafar af núningi vatnsins við líkama,
sem er huiinn vatni. Að því er skip snert-
ir, gildir þetta auðvitað að eins þá er
logn er, því að vindur og öldur breyta
hlutfallinu.
Þegar vér gætum þess, að hnýsan t. d.
syndir með meiri hraða, en nokkurt gufu-
skip hefur og það án þess að þreytast,
þá má það virðast harla undarlegt í fljótu
bragði, þá er hnýsan hefur ekki meira en
1 eða i mesta lagi 2 hestöfl, en gufuskip
svo hundruðum skiptir. Þetta liggur að
nokkru leyti í því, hvernig fiskarnir synda,
nfl. í krókum og vindingum, sem gufu-
skipin geta ekki fylgt, en aðalástæðan
fyrir hraða fiskanna fram yfir skipin er
fólgin í þvi, að núningsmótspyrna vatns-
ins er nálega engin, að því er fiskana
snertir. Náttúran hefur á ýmsan hátt
hvívetna séð fyrir því, að gera hana sem
minnsta; þannig er állinn þakinn hálu
slími, sem vatnið rennur eptir eins og
olía væri, en optast nær er liúð fiskanna
hreistri þakin, og þetta hreistur hindrar
viðloðan vatnsins, svo að núningsmótspyrna
þess verður engin og fiskurinn rennur með
feiknahraða í vatninu. En við skipið loða
vatnsagnirnar fastar, svo að það rennur
ekki gegnum vatnið, heldur dregur all-
mikið af vatninu með sér og því meir
sem hraðinn er meiri. Það er því ávallt
umkringt þykkri vatnshúð, er það verður
að draga með sér. Ef menn gætu af-
numið þessa núningsmótspyrnu eða við-
loðan vatnsins, þá ykist hraðiun afar-
mikið, án þess beita þyrfti meira krapti.
Þó að tekið sé tillit til öldugangs og
hvassviðurs, og þeirrar mótspyrnu, er það
veitir, þá má samt gera ráð fyrir, að
50 °/0 allrar mótspyrnu sé núningsmót-
spyrna. Sá, sem um þetta efni ritar, sting-
ur upp á, að þetta sé rannsakað nákvæm-
lega, og að freistað verði að líkja eptir
hreistri fiskanna við skipagerð, eða búin
verði til pappirshúð utan á skipin, mótuð sem
hákarlsskrápur, svo að skipin renni jafn-
mjúklega í vatninu sem hákarl eða hnýsa,
og þetta hyggur höf., að geti aukið hraða
skipanna um meir en helming við það,
sem nú er frekast. Ennfremur segir hann,
að skipasmiðir verði að gæta þess, að
minnka mótspyrnu öldugangs og hvass-
viðris, einkum með þeirri aðferð, sem not-
uð hefur verið á vöfcnunum í Kanada og
gefizt mjög vel, en það er hin svonefnda
hvalhryggsbygging (Whaleback), þar sem
nálega allt skipið er undir yfirborði
vatnsins, en þilfarið ávalt, svo að öldurn-
ar skolast yfir það en brotna ekki né
falla yfir það. Fyrir farþega og skipverja er
dálítil bygging yfir þilfarinu, reist á súlum.