Þjóðólfur - 26.07.1895, Blaðsíða 2

146
maður þess Valtýr Guðmundsson mikil-
lega með því og sömuleiðis Jens Pálsson,
en Tryggvi Gunnarsson andmælti því, sagði
að hér væri farið fram á oflítið og oímik-
ið, nfl. oflítið, að því leyti, að þetta eina
skip gæti alls ekki fullnægt samgönguþörf-
um vorum, þá er ætlazt væri til, að það
væri bæði strandferðaskip og millilanda-
skip, og gæti því ferðaætlun þess ekki
orðið í neinu lagi, en ofmikið væri þetta,
að því leyti, að teflt væri með fé lands-
sjóðs frekar en góðu hófi gegndi, því að
sjálfsögðu mætti búast við miklu fjár-
framlagi fram yfir þessar 350,000 kr., til
þess að skipið gæti borið sig o. s. frv.
Það dylst víst engum, að flutningsm.
frumvarps þessa hafa borið það fram í
bezta tilgangi til þess, að ráða bót á
þeim samgönguvandkvæðum, er hér hafa
átt sér stað og til þess að fullnægja á ein-
hvern hátt kröfum almennings, er alstaðar
hafa gengið í þá átt, að auka þyrfti sam-
göngur innanlands og við útlöud, að mikl-
um mun. En hins vegar ber að gæta
þess, að þótt þessar óskir þjóðarinnar séu
allríkar, þá mun það alls ekki vera að
skapi meginþorra hennar, að einmitt
nú þegar sé keypt eimskip á kostnað land-
sjóðs með allri þeirri áhættu, er þar af
leiðir. Að vísu munu sumir segja, að við
lagasjóðurinn sé nógu sterkur til að leggja
út í þetta fyrirtæki, og að vogun vinni
og vogun tapi, en þá kemur hitt til greina,
hvort það er rétt og tiltækilegt af fulltrú-
um þjóðarinnar nú á þessu þingi að varpa
ef til vill meiri hluta þess fjár, er vér höfum
safnað í viðlagasjóð næstliðin 20 ár, með einu
teningskasti í eitt einasta fyrirtæki, sem
þrátt fyrir margvíslegt hagræði, alls ekki
getur veitt landsmönnum samsvarandi á-
góða, hvorki beinlínis né óbeinlínis. Vér
efumst um, að svo alvarlegt tafl sé þjóðar-
vilji. Að minnsta kosti væri sanngjarnt,
að þjóðinni væri gefinn kostur á, að láta
í ljósi vilja sinn um þetta, áður en þing-
ið tekur ákvarðanir um það.
En vér viljum taka það beinlínis fram,
til að koma í veg fyrir allan misskilning,
að þetta frumvarp samgöngumálanefndar-
innar á alla viðurkenningu skilið, og er
þess vert, að um það sé rætt og ritað hóglega
og mjúklega, því að allir eru sammála um
það, að eitthvað þurfi að gera til að hrinda
samgöngumálum vorum í betra horf. Frum-
varp þetta er einnig kornið fram nú, eink-
um sakir þess, að tilboð þau um strand
ferðir, er fyrir þinginu lágu þóttu óað-
gengileg, og þá hefur nefndin tekið það
ráð, að hreyfaþessu máli—eimskipskaupi—
til að láta það sjást, að hún vildi gera
eitthvað, svo að þinginu yrði ekki legið
á hálsi fyrir afskiptaleysi af þessu máli.
En flutningsmenn málsins vita það ofboð
vel sjálfir, að mál þetta er mjög athuga-
vert og þarf miklu rækilegri undirbúning,
en nú hefur verið kostur á. Yér höfum
t. d. engan hérlendan mann, er getur tal
izt vel hæfur til að gerast farstjóri þessa
landssjóðsskips, þótt einhver ungur, óreynd-
ur maður kynni að vilja bjóða sig til þess.
Og það er reynsla fyrir því, að „enginn
er öðrum sjálfur“, og að flestöll stórfyr-
irtæki, sem kostuð eru af almannafé fara
miklu fremur á höfuðið, en þau fyrirtæki
eða félög, sem einstakir menn standa fyr-
ir, og hafa sjálfir hag af, að borgi sig.
Því er nú miður, að svo er mörgum farið,
að vera ekki jafngóðir ráðsmenn yfir ann-
ara fé, sem sínu eigin, einkum þar sem
hið opinbera á hlut að máli annars vegar.
Að svo komnu máli, viljum vér að eins
óska, að þingið geti fundið einhver önnur
ráð, til að hrinda samgöngumálum vorum
í viðunanlegt horf, næsta fjárhagstímabil,
heldur en þetta, sem nú hefur komið fram,
því að það er mjög athugavert frá ýxns-
um hliðum og af ýmsum ástæðum, er hér
verða ekki allar greindar.
--»<o-~ - -
„ísafold á nálum“.
í næstsíðasta blaði ísafoldar má lesa
greinilega milli línanna, að henni stendur
meir en lítill geigur af því, ef svo óhappa-
Iega(!) tækist til, að stjórnarskrármálið
yrði samþykkt nú í sumar, og nýjar kosn-
ingar færu fram að sumri, því að þá er
hún lafhrædd um, að ritstjóri Þjóðólfs kom-
ist á þing. En hún þarf ekkert að vera
srueik við það, því að fyrst og fremst hafa
þingmenn Skagfirðinga og Húnvetninga í
efri deild svarizt í fóstbræðralag, til að
stytta stjórnarskránni aldur, ef hún kemst
svo langt, og svo er ritstj. ÞjóðóJfs alls
ekkert áhugamál að komast á þing, enda
er miklu þægilegra fyrir blaðamann, að
standa fyrir utan alla þingflokka, svo að
allar hinar góðgjarnlegu getgátur ísafoldar
um fylgi Þjóðólfs við stjórnarskrármálið
saltir þess eru alveg gripnar úr lausu lopti.
Eu „margur heldur mig sigu. ísafold þekk-
ir eflaust enga aðra sannfæringu, en þá,
sem að eins skapast sakir eiginna hags-
muna eða í ávinningsskyni og þess vegna
hefur hún svo dyggilega lafað aptan í
landsstjórninni með lotningarfullu smjaðri
um allar hennar gerðir, en ruglað um vel-
ferðarmál þjóðarinnar stefnulaust, alvöru-
laust og sannfæringarlaust á öllum áttum,
eptir því sem heuni hefur boðið við að
horfa sitt í hvert sinn, og eptir þvi hvern-
ig vindstaðan hefur verið, því að „velferð
landsins er varaskeifa, verði ekki öðru til
að dreifa“, eins og skáldið kvað.
Þó tekur út yfir, þá er ísafold klykkir
út með því, að setja landsskjalasafnsröð-
unina(!) í samband við stjórnarskrána (!)
Hún á fremur erfitt með að gleyma hrak-
förunum í því máli 1893, því að það er
auðséð, að hún er ekki nærri jafngóð enn.
Þetta kemur svo afarbjánalega og hlægi-
lega fram, að menn geta ekki stillt sig
um að brosa að hínni magnlausu gremju
blaðsins út af þessum litla styrk, er þing-
ið veitti til þess verks í hitt eð fyrra,
einkum þá er hvorJci nú né eptirleidis,
verður sótt um neinn styrk til þess frá
vorri hálfu, og má því ísafold japla svo
lengi sem hún vill á þessu landsins mesta
velferðarmáli(I), er hún svo nefnir. Hún
vinnur ekki annað með því, en að gera
sig enn hlægilegri og aumingjalegri, og er
þó varla gustuk við það að bæta.
Skólamálið. Frumvarp stjórnarinnar
um gagnfræðakennslu við lærða skólann
og afnám Möðruvallaskólans var fellt í
efri deild 20. þ. m. með öllurn atkv. hinna
þjóðkjörnu gegn hinum konungkjörnu. Mælti
landshöfðingi fastlega með frumvarpinu,
ásamt Jóni Hjaltalín, en ekki hreif það.
Mun það eirikum hafa verið afnám Möðru-
vallaskólans, er varð frumv. að fótakefli.
Ætla menn að skólastjóri uni illa þeim
úrslitum, enda er það inun skemmtilegra
og þægilegra, að sitja hér í höfuðstað
landsins innan um æztu „broddaua“, heldur
en heima „í fásinninu" á Möðruvöllum.
í sambandi við þetta mál birtum vér
hér stutta skýrslu, er vísindamaður einn
á Þýzkalandi, gagnkunnugur skólamálum,
reit kunningja sínum hér í bænum fyrir
8kömmu, er hafði skýrt honum frá hinni
fyrirhuguðu skólabreytingu hér á landi og
spurt hann um fyrirkomulag þýzkra skóla.
Svar hans, er oss hefur verið léð til birt-
ingar, er svo látandi:
„Spurningin frá yður var um það, hvort
á Þýzkalandi væru til sameinaðir „real“-
(gagnfræða-) og latínuskólar ? — Geri eg
þá ráð fyrir, að þér með latínuskóla mein-
ið eiumitt skóla, eins og Eeykjavíkur lærða
skóla eða „Gymnasium" eptir þýzku hug-
myndinni, þ. e. skóla með kennslu í latínu
og grísku, sem útskrifar stúdenta tií há-
skóla.