Þjóðólfur - 24.08.1895, Blaðsíða 4

168
því sem um var að ræða (vatns- og brauðs-
þvingunin gegn Sigurði ,,skurð“). Sagði
hann, að þar kæmi beinlínis fyrst í ljós
hlutdrægni landshöfðingja, er auðsjáanlega
hefði bætt við þessari röngu skýringu í
svigum, til að gera málið ískyggilegra.
Þá minntist hann og á landshöfðingjabréfið
30. marz, sem hér er prentað fyr í blað-
inu, og mótmælti því alvarlega, að hann
hefði haft í frammi pólitiskar æsingar eða
sýnt yfirboðurum sínum lítilsvirðingu, og
kvað landshöfðingja mundu eiga örðugt með
að sanna það, ef í hart færi, m. fl., er hér
verður ekki talið. ,2^
Guðjón Guðlaugsson hélt því næst all-
þungyrta ræðu, sagði, að það væri skuld
stjórnarinnar, að lögfræðingar hefðu eigi
verið skipaðir í nefndina, því að þeir lægju
undir fargi stjórnarinnar, er þeir gætu
ekki velt af sér. Rakti hann í ræðu sinni
eins konar syndaregistur landshöfðingja í
þessu máli í 11 liðum, með þeirri alvöru
og Ijósu greind, sem honum er lagin, og
fékk ónefndur blaðstjóri í Reykjavík auk
þess ósvikinn skerf sinn hjá þingmannin-
um. Mun naumast öllu mergjaðri ræða
gegn landshöfðingja og stjórnarklíkunni
hafa verið flutt á þingi, eu þessi. Þar var
ekki verið að klípa neitt utan af því.
Þykir oss mjög leitt, að geta ekki birt
hana alla í blaðinu, einkum af því að
„ísafold" finnur líklega(?) ekki hvöt hjá
sér til að birta ítarlegt ágrip af henni.
Guðlaugur Guðmundsson talaði því næst
i málinu, og þarf ekki að lýsa því fíekar,
að bverju sú ræða hné, því að það mun
flestum fullljóst, án þess þeim sé sagt það,
að sá þingmaður hafi ekki staðið upp til
að ávíta landshöfðingja og stjórnina í þessu
raáli. 0g auk þess fá menn líklega að
sjá þá ræðu á prenti, einhverstaðar annars-
staðar, ef til vill nú þegar í dag.
Sigurður Gunnarsson talaði síðast í mál-
inu og sú ræða var fremur í Guðjóns en
Guðlaugs anda, enda skortir Sigurð próf.
ekki einurð til að láta skoðanir sínar í
ljósi, þótt landshöfðingi og stjórnin séu
annars vegar. En hann getur verið all-
meinyrtur í garð andmælenda sinna, og þó
jafnan með hinni mestu hægð og hita-
laust.
Það kom fram í umræðunum bæði hjá
framsögumanni o. fl., að réttast væri að
samþykkja rökstudda dagskrá í máli þessu
í stað tillögu nefndarinnar, en þó með
nokkuð svipuðu orðalagi, en Tryggvi Gunn-
arsson vildi ekki láta landshöfðingja getið,
og afhenti forseta rökstudda dagskrá, þar
sem nafni iandshöfðingja var alveg sleppt
úr, en sú dagskrá var felld við atkvæða-
greiðslu, en hins vegar samþykkt með 13
samhljóða atkvæðum svo látandi rökstudd
dagskrá frá nefndinni:
„Um Ieið og neðri deild alþingis lýsir
megnri óánægju yfir aðgerðum stjórnar-
innar, sér í Iagi landshöfðingja, í málinu
gegn fyrverandi sýslumanni og bæjar-
fógeta Skúla Thoroddsen, og yfir fjár-
tjóni því, er landssjóði hefur verið bakað
með rekstri þess máls og endalokum frá
stjórnarinnar hálfu, tekur hún fyrir
næsta mál á dagskrá“.
Að eigi greiddu fleiri en 13 atkvæði
með þessari rökstöddu dagskrá kom til af
því, að margir ætluðu sér að greiða atkv.
með tillögu nefndarinnar, og hefur síðar
heyrzt, að hún mundi hafa orðið samþykkt,
ef atkvæði hefðu verið greidd um hana.
Óhyggileg ummæli
Bins og drepið var á siðasta blaði, gaf lands-
höfðingi það berlega í skyn við umræðu fjárlag-
anna í efri deild, að stjórnin mundi ekki samþykkja
fjárlögin, eða með öðrum orðum gefa ftt bráðabyrgðar-
fjárlög, ef fjárveitingin til Skftla Thoroddsen hvort
heldur 3000 eða 5000 kr. væri samþykkt, því að
þessi fjárveiting væri löðrungur á stjórnina. Þetta
átti að skjóta þingmönnum skelk í bringu, svo að
þeir þyrðu ekki að samþykkja fjárveitinguna af
hræðslu við bráðahyrgðarf:járlög. Og svo kom ísa-
fold náttftrlega með geysimikla romsu út af þessum
ummælum, og í hvílíkan voða landinu væri stofn-
að, ef þetta yrði samþykkt. Þeir þingmenn væru
hér um bil landráðamenn, er yrðu þessa valdandi
með atkv. sínu. Blaðið ætlaði nfl. að reyna að
sparka styrknum ftt af fjárlögunum með þessum
vanalega heimsku-ofsa og gifuryrðum, og nft voru
síðustu forvöð. Bn þingmenn sáu, hvaðan vindurinn
blés, sáu, að það átti að hræða þá eins og hálf-
vita börn. Og árangurinn varð sá, að fjárveiting-
in til Sk. Thoroddsen var samþykkt i neðri deild í
fyrra dag, ekki að eins hinar 3000 kr., eins og
efri deild hafði fært það niður, heldur hækkað upp
í 5000 kr. Þetta var samþykkt með 15 atkv. gegn
8. Þessir 8 voru: Björn Sigfússon, Guðl. Guð-
mundsson, Jón Jensson, Jón Jónsson próf., Jón
Þórarinsson, Ólafur Briem, Tr. Gunnarsson og Þorl.
Guðraundsson. Hafði Tryggvi borið upp till. um
að fella upphæð þessa alveg burtu, en það var fellt,
Við þá atkvæðagreiðslu skoruðust sumir undan að
greiða atkv. (Klemens Jónsson, Jens Pálsson, Jón
Jónsson og Þórh. Bjarnarson), af ástæðum, er virt-
ust vera nokkuð veikar.
Við umræðurnar um þetta gerði Guðl. Guð-
mundsson fyrirspurn til landshöfðingja um, hvort
það væri alveg víst, að samþykkt þessarar upphæðar
mundi leiða af sér bráðabirgðafjárlög, og þá lýsti
landshöfðingi því ótvírætt yflr, að það væri sín per-
sðnulega sannfæring, án þess hann hefði umboð til
að lýsa þvi yfir. Mun Guðlaugur hafa gert þetta
til að ögra deildinni, og fá yfirlýsinguna nógu
skýra, og var það allmikill ónota-greiði við lands-
höfðingja, þótt svo ætti ekki að vera. En skýzt,
þótt skýrir séu. Ýmsir þingmenn töluðu í þá átt,
hversu óhæfilegt það væri af fulltrúa stjórnarinnar
að ögra með bráðabirgðarfjárlögum ftt af slíku lit-
ilræði, og væri þetta til þess að stæla þingmenn,
en ekki til að draga kjark úr þeim. Talaði dr.
Valtýr Guðmundsson snarpaBt í garð landshöfðingja
ftt af þessum ummælum, og þðtti þeim, sem hoyrðu
ræða hans bæði einarðleg og fullkomlega makleg,
eptir því Bem ástóð.
Það má og með sanni segja, að þessi yfirlýsing
landshöfðingja var afar-óhyggileg, hvernig sem á
það er litið, og það hafa jafnvel sjálfir flokksmenn
hans játað. Það var varúðarvert fyrir mann í hans
stöðu, að setja þetta mál svona á oddinn, eins og
menn segja, því að á hverjum skellur skuldin, ef
vér fáum bráðabirgðarfjárlög? Bkki á þingmönn-
um, er eiga að fylgja sinni sannfæringu, heldur á
landshöfðingja sjálfum. Og þótt ekkert verði ftr
neinum bráðabirgðarfjárlögum, sem er mjög liklegt,
þá hefðu þessi orð landshöfðingja betur ótöluð ver-
ið, því að þá mundi verða litið svo á, að hann hefði
haft fullan vilja til að jsmclla bráðabirgðarfjárl. á
hina islenzku þjóð, en vantað valdið og kraptinn til
að koma því til leiðar. Hann gat því ekki gert
Skftla Thoroddsen eða máli hans meiri greiða, en
að skiljast við það á þennan hátt, í stað þess að
láta, eins og stjórnina skipti engu þessi fjárveit-
ing, og er undarlegt. að jafn skarpur og glögg-
skyggn maður, sem landshöfðingi, skyldi ekki sjá
það, að hér var of djarft teflt fyrir hann.
Allt gaspur ísafoldar um þetta mál hefur að
eins gert ilt verra og gerir það betur, ef framhald
verður á þvi. Öll vörn þess blaðs fyrir landshöfð-
ingja, er hinn mesti ógreiði, er honum getur verið
gerður — sannnefndur „bjarnargreiði“. „Guð varð-
veiti mig fyrir vinum minum“ má hann segja.
í gær voru fjáriögin samþykkt í efri deild, eins
og neðri deild hafði skilið við þau, svo að þau komu
i þetta skipti ekki fyrir sameinað þing. Einhverjir
konungkjörnir þingmenn kváðu hafa gert tilraun
til að fella bnrtu fjárveitinguna til Sk. Th., en sft
breytingartillaga féll, enda var hún þýðingarlaus,
þá er fyrirsjáanlegt var, að hftn hlaut að falla í
sameinuðu þingi.
Að stjórnin synji nft fjárlögunmn staðfestingar
og gefi ftt bráðabyrgðarfjárlög ftt af einum 5000 kr.
er harla ótrftlegt. Að minnsta kosti mætti það
heita firn mikil, og mundi hvívetna mælast illa
fyrir. ^
Alþingl var slitið i dag kl. 4. Verður skýrt
ger frá gerðum þess í næsta blaði.
Póstskipið „Laura“ fór héðan áleiðis til
Hafnar í gærmorgun, og með þvi fjöldi farþega,
þar á meðal allmargir íslenzkir stúdentar til há-
skðlans, og fttlendir ferðamenn.
Tapazt hefur jarpskjóttur hestur, 5 vetra,
vetrar-afrakaður, mark: Btýft, fjöður apt. hægra;
sneitt fr., fjöður apt. vinstra. Hesturinn er ættað-
ur ftr Mýrasýslu og hefur þangað strokið. Þeir
sem hitta þennan hest eru beðnir að gera mér að-
vart sem fyrst.
Lindarbæ 11. ág. 1895. Ól. Ólafsson.
Eigandi og ábyrgðarmaður:
Hannes Porstelnsson, cand. theol.
FólagsprentsmiöjaD.