Þjóðólfur - 06.03.1896, Blaðsíða 2

42
mjög vel, er eg las hana, enda er það svo
veruleg breyting, að vert væri að ræða
hana nokkuð áður en farið er lengra með
breytingarnar. Eg ætla því að minnast
dáiítið á uppástunguna, sem höf. telur
margt og mikið til gildis, þó, eins og hann
tekurfram, „eitthvað megi að henni flnna“,
en það ætla eg að yfiriáta öðrum.
Það verður aldrei tölum talið, hvað
þetta takmark fyrir sveitfesti hefur íþyngt
sveitarsjóðunum; og þó dettur mér ekki í
hug að ámæla neinni sveitarstjórn fyrir
það, að hún reyni að verja hreppinnsinn í-
mynduðum eða fyrirsjáanlegum þyngslum
og koma þeim á aðra, þegar lögin leyfa
það. Það er líka alkunnugt, að þegar
komið hefur verið að þessu takmarki, hafa
menn verið drifnir burt úr hreppnum, sem
að minnsta kosti sumir annars hefðu aldrei
orðið sveitarstyrks þurfandi.
Þegar ungt fóik fullvinnandi er tekið
upp í fátækraflutning, þá er aðferðin svo
niðurlægjandi — eins fyrir það, þó með-
ferðin sé óaðfiunauleg — að það eðlilega
hlýtur að missa allt traust á sjálfu sér,
og að koma heim í forna átthaga á þenna
hátt, er svo særandi fyrir sómatilfinning-
una, að mér finnst ekkert ónáttúrlegt, þó
margur gerði skjótan enda á skömminni,
með því að drepa sig.
Opt á það sér líka stað, að þar sem
þetta fólk er tekið upp, er fyllsta þörf fyr-
ir vinnu þess, en þar sem það á að lenda,
getur opt staðið öðruvísi á, því með litl-
um fyrirvara koma þessar sendingar opt-
ast; og þó það sé staðfest af reynslunni,
að þeir sem einu sinni eru komnir á sveit-
ina, verði kærulausir til að bjarga sér, þá
er það opt eðlileg afleiðing af fyrirkomu-
laginu.
Yæru þar á móti þau ákvæði gildandi,
sem áður eru nefnd, að hver maður hefði
þar rétt til hjálpar, sem hann á lögheim-
ili, er hann fyrst getst upp, þá mundi
fljótt fækka vinnandi þurfamönnum, því
hreppsnefndirnar mundu þá ekki flýta sér
að hjálpa neinum upp á væntanlegt end-
urgjald frá hans framfærslusveit, til þess
um leið að losast við þá, heldur finna það
hollast fyrir sveitarfélagið að hjálpa fá-
tæklingum til að bjarga sjálfum sér, og
hvað mikið geta menn ekki gert í þá átt
með góðum vilja og dálitlu trausti á sjálf-
um sér. En þá þyrftu líka hreppsnefnd-
irnar að gefa betur gætur að Iausafólki
en nú á sér stað, þó ekki væri nema að
vita um heimilisfang þess í ákveðinntíma
(20. júní), því lausamaðurinn, ef hann ætti
ekki Iögheimili, mundi verða álitinn eiga
þar sveit, sem hann dveldi, er hann yrði
styrks þurfandi, sem vel gæti komið fyrir,
vegna veikinda o. fl. Það hvetti líka
lausafólk til að gæta betur að högum sín-
um, svo það yrði ekki í vandræðum með
heimilisfang, því sá, sem einu sinni ekki
gæti staðið í skilum með lögboðin gjöld,
svo húsráðandi yrði skyldaður að borga,
honum mundi erfitt að fá húsnæði á eptir.
Og loks vil eg geta þess, að þá kæmi tími
til (sé hann ekki kominn), fyrir hrepps-
nefndirnar að hlýða betur 22. gr. í tilsk.
4. maí 1872, sem skipar þeim „að koma í
veg fyrir húsgang og flakk, með hvörju
móti sem hún getur“. Því dýrmætur ætti
tíminn að vera hverjum, sem ekki vill
vera upp á aðra kominn.
Þá vil eg með fáum orðum minnast á
það, sem virðist vera aðalmeining ritgerð-
arinnar, að sýna nauðsyn milliþinganefnd-
ar; það er eins og höf. treysti því, að slík
nefnd muni finna fullnægjandi ráð við
sveitarþyngslunum, en eg er nú svo lítill
trúmaður, að eg efast um, að slík nefnd
muni svara kostnaði. Mér finnst það ekki
vera nema eins manns verk, að draga
saman í heild allt það, sem nú gildir um
stjórn íátækramálefna, og þó eitthvað kunni
að vera þar, sem þyki úrelt, er það ekki
eins dæmi (í hinni kirkjulegu löggjöf stend-
ur margt, sem ekki er farið eptir), og til
að fá ákvæðinu um sveitfestina breytt,
þarf ekki milliþinganefnd.
Noröan af Ströndum.
(Fréttapistlar tir Bjarnarfirði).
I.
Vorið 1895 má segja að hafi verið eitt hið bezta,
sem fðlk í þessu byggðarlagi hefar átt að venjast,
sumarið einnig fremur gott, og grasvöxtur víðast
með bezta móti, bvo gláttur byrjaði hér almennt í
10. og byrjun 11. viku sumars; heyskapur yfir höfuð
með betra móti, enda varð nýting góð hjá allflest-
um, því þurkar voru miklir, en stormasamt mjög,
t. d. allan ágtistmánuð mátti heita, að væri stöð-
ugur norðangarður, enda snjóaði síðast i mánuðin-
um, ofan í miðjar fjallshlíðar, og sökum frosta
féll gras mjög snemma, 9. sept. skipti um til vætu,
fyrst af norðri í 2 daga, og siðan af suðvestri, og
hjá þeim, sem ekki voru þá hættir heyskap, skemmd-
ust hey að mun, þvi svo mátti heita, að upp frá
því kæmi aldrei þerridagur; fremur má heita, að
haustið hafi verið storma- vætu- og kafaldasamt,
en optast þó nægur hagi fyrir skepnur, svo skipti
um aptur til batnaðar, og má nú heita mjög snjó-
litið, og hezta tíð; mest frost 3. desbr. 12° á R.,
en aptur al. desbr. 5° hiti um miðjan daginn á R.
í hinum mikla norðangarði 3. októher, sem víða
hefur verið minnst, urðu allvíða skaðar bæði á
skipastól og fleiru, t. d. á stöku stað í Árnes-
hrepp, en þó sérstaklega á Gjögri, laskaðist skipa-
stóll meira ög minna; hér í hreppi, á Eyjum, fauk
áttæringur, sem fest var út af á fjóra vegi, og
laskaðist að mun, einnig fauk þar margt fleira,
viður og ýmislegt, og tók sumt á sjó út; þar urðu
og töluverðar skemmdir af sjógangi, á túni, sem
og víða annarsstaðar, og varpeyjum, sem að likind-
um nemur mörgum tugum krðna virði; víða'tók
og við að reka, og sumstaðar fleira, t. d. í Reykjar-
vík gekk sjórinn inn í skemrnu, og tók við allan,
sem þar var, einnig tók þar út hrognkelsaneta-
trossur, og reipi, með viðartrönum og ásum, sem
netin og roipin voru hengd á, og er sá skaði víst
töluverður; á Kleifum í Kaldbaksvík tók sjórinn
hliðarvegg undan tveimur fjárhúsum og hlöðu, alla
ytr; hleðslu, inn í miðjan vegg; ennfremur gekk
sjór þar í fjárhúsin, svo féð varð að láta út, þótt
neyðarkoBtur þætti, og var heppni að ekki hlauzt
meira tjón af, og á fleiri stöðum gerði þetta veður
meira og minna tjón.
í þessu sama hreti lágu 2 menn úti í 2 sólar-
hringa, á Trékyllisheiði; þeir voru báðir úr Bjarn-
arfirðinum, komuúr Reykjarfjarðarkaupstað, og voru
á heimleið; þegar þeir komu upp á háheiðina syrti
j að með kafaldið, en sökum þess þeir höfðu áburð-
arhesta, gekk þeim ferðin seint, því fyrir hestana
voru komin umbrot, og urðu þeir því að láta fyrir-
berast, þar sem þeir voru komnir; þeir höfðu á
glasi dálítið af brennivíni, sem þeir hresstu sig á, og
gátu með því haldið sér heitum og vakandi; mun
því óhætt að fullyrða, að það hafi orðið þeim til
lífs, og sýnir það, að brennivín getur stundum kom-
ið í góðar þarfir, þegar þess er neytt í hófi, þó
mörgum hætti við allt um of að lasta það.
II.
Hvað aflabrögð snertir, þá mátti heita bezti
afli hér seinni part sumars, þeir sem þá gátu far-
ið að róa, sem fáir voru, og fram yfir leitir, eu svo
fór að draga úr því smátt og smátt, svo vertíðin
varð mjög misjöfn, enda var tiðin stormasöm; getur
þvi ei annað heitið, en afli hafi orðið almennt í
minna meðallagi; i vetur hafa stöku menn stund-
að hákallaróðra, einB og fyr, og hefur fremur lítið
aflazt enn sem komið er, en sjóveður þó einhver hin
beztu, sem fengizt geta, stillur dag eptir dag og
viku eptir viku nú laugan tíma, og vill það opt
reynast svo, að hákall aflast sízt, þegar bezt viðrar,
og er það bagalcgt, þar það er sá fiskur, sem ekki
fæst utan með yfirlegu og erfiðleikum.
Hval rúmlcga þrítugan rak 12 ágúst í sumar
á Eyjum, en var samt töluvert skaddaður að þvi
leyti, að þvesti allt var ónýtt; fórst bóndanum Lopti
Bjarnasyni mikið vel salan á hvalnum, eins og flest
sem bonum kemur við. 10 fjórðunga af spiki og 12 I
fjórðunga af rengi, seldi hann hvort fyrir sig * /
4 kr., og tunnuna af spik- og reugisundanfláttu og
tungu, hvort fyrir sig á 2 kr., einnig hýsti hann
og fæddi yfirborö af mönnum þeim, sem í skurðin-
um voru, sem var undir 30 manns, allan timann
meðan á því stóð, fyrir alls ekkert endurgjald, og
fórst honum það allt með sórna, enda er Loptur
höfðingi heim að sækja, og gerir sér ekki manna-
mun, hver sem í hlut á, og mesti bjargvættur og
prýði sveitar sinnar, frcmstur og fyrstur ætíð til
hjálpar þeim, sem leita hans ef svo ber undir, og
ekki sízt hinum fátæku og nauðstöddu. Hvalur
tvítugur hljóp á land 4. nóvember á Kleifum á
Selströnd. — Jörð sti er eign J. J. Thorarensen á
Reyðarfirði, — Sala á bonum var einnig mikið góð.
III.
Jarðaboitw eru allt of litlar í þessari sveit,