Þjóðólfur - 03.05.1897, Blaðsíða 1

Arg. (80 arklr) kostar 4 kr.
Erlendis 5 kr. — BorgUt
íyrir 15. júli.
Uppsögn, bnndin viö áramót,
ógild nema komi til útgefanda
fyrir 1. október.
Þ J Ó Ð 0 L I1 U E.
XLIX. árg. Reykjarík, mánudaginn 3. maí 1897.
Naiiðsyiijiimál.
Ýmsir eru farnir að láta á sér heyra,
að kvennaekólarnir séu ekki þeir kosta-
gripir, sem margir munu hafa gert sér
von um, að þeir yrðu. Menntun sú, sem
þeir veita, þykir heldur staðlitil, þegar á
skal herða.
Talsvert er eflaust hæft í þessu, en
hér þarf trautt kvennaskólana eina til að
taka. Sama mun mega segja um alla
okkar menntun á seinni árum. Hún fer
að eigi litlu leyti fyrir utan og ofan, eða
norðan og neðan okkar þarfir og hagi.
Þetta vil eg þó ekki hafa mælt til
búnaðarskólanna eða stýrimannaskólans.
Engau þarf heldur að undra, þókvenna-
skólar vorir séu fjarri fullkomnuninni, þeir
eru ekki sérlega gamlir; hefur verið
skammtað fé úr hnefa og auk þess voru
þeir e'kki og geta ekki vel verið nema
einn þáttur í menntun kvenna hjá oss.
Mín ætlan er sú, að kvennaskólarnir
hafi að miklu leyti fullnægt þeim kröfum,
er með sanngirni verða til þeirra gerð-
ar, eins og þeim nú er háttað og eptir
því fé, sem til þeirra hefur gengið. Þess
var aldrei að vænta, að þeir gætu veitt
konum alla nauðsynlega þekkingu og kennt
þeim að hagnýta sér hana.
Það sem einkum brestur á menntun
kvenna hjá oss, er kunnátta í því sem
daglega þarf með á fiestum heimilum, að
fatasaum undanskildum.
Skólar vorir veita ekki og geta sem
stendur ekki veitt námsmeyjum neina veru-
lega fræðslu í algengri inatreiðslu og eld-
húsverkum, ekki heldur í meðferð mjólkur,
8mjörgerð og osta, ekki í ullarvinnu, ekki
í þjónustubrögðum, í stuttu máli, kenna
íátt, sem heyrir til húss- 0g bússtjórnar
og daglega þarf með á sérhverju heimili.
Að skattera, baldíra. brodera, hekla
og hvað það nú allt heitir, er að vísu
gott og gaman, gagnlegt einnig á stundum,
en ekki er fallegt að sjá ungar og mennt-
aðar stúlkur, sem ekki kunna að taka
ofan af ull, þó þær séu fimar að hekla,
né heldur vita að gera óbrenndan graut,
þó þær baki sæmilegar smákökur, og hversu
vel sem húsfreyjan skatterar, stoðar það
lítt, ef mjólkin er súr og smjörið hár-
ugt.
Oss vantar búnaðarfræðslu og kennslu
i heimilisstörfum fyrir konur. Þetta vita
menn glöggt og finna; ýmsar raddir hafa
heyrzt um það í blöðum vorum, en mest og
bezt hefur Kvennablaðið hreyft þessu máli.
í þessa átt gengur viðleitni Elínar
Briem með að koma á fót matreiðsluskóla
i Reykjavík. Væri óskandi, að það fengi
sem beztan byr og bráðasta framkvæmd.
En þó það verði, er slíkt hvergi nærri
nóg; þar mundi ekki auðvelt að kenna
nema sumt af því, er nauðsyn krefnr, og
svo gætu ekki nema sumar stúlkur notið
þeirrar kennslu; margar, sem bæði hefðu
vilja og hæfileika til slíks, mundu kostn-
aðarins vegna hljóta að fara á mis við
það. Er það og að seilast um hurð til
loku, að fara til Rvíkur til að nema það,
er bezt á við að kenna upp í sveitum.
Að stofna sérstaka skóla í sveitum, til að
kenna slíkt, er aptur bæði of kostnaðar-
samt og með öllu óþarft.
Beinast liggur við, að færa út verk-
svið búnaðarskóla þeirra, er vér höfum,
svo þeir einnig geti tekið á móti stúlkum
til fræðslu, einkum i þeim efnum, sem
kvennaskólar vorir ekki ná til, eu sem
heita má, að hver kona þurfi að vera vel
að sér í, jafnvel hver nýtileg vinnu-
kona.
Hver búnaðarskóli ætti að veita við-
töku 6—10 námsstúlkum, er þar dvelji 2
ár, þær skyldu vinna venjulega sumarvinnu,
líkt og piltar gera nú á búnaðarskólun-
um. og temja sér þá meðferð mjólkur og
matreiðslu, á vetrum auk þess ullarvinnu,
algenga sauma, að bæta fót, iðka þjónustu-
brögð, þvo, ræsta hús o. s. frv. í bók-
fræði skyldu þær að eins læra skript, rétt-
ritun, reikning, sögu íslands ög landafræði
þess; ekkert tungumálagutl og ekkert „fín-
erí“. Þar sem þvi verður viðkomið skyldi
kennslan vera sameiginleg fyrir karla og
konur; mundi þá nægja að bæta einum
kvennkennara við búnaðarskóla hvern.
Kaup skyldu námsstúlkur ekkert hafa, né
heldur þurfa neitt mcð sér að gefa. Þó
kynni að reynast nauðsyulegt, að skólinn
legði þeim, sem fátækar eru og engan eiga
Xr. 22.
að, til meira eða minna af ígangsklæðum,
einkum síðara árið.
Þá kemur til álita, hve dýrt þetta mundi
verða tyrir landið. Eg hugsa mér, að
til þess að launa einn kvennkennara við
hvern skóla mundi þurfa 500 kr. 2000 kr.
í meðgjöf með hverri stúlku
150 kr. á ári og með 24—40
= 3600 kr..................... 6000 —
kennarahald og meðgjöf með 40
stúlkum yrði þá árlega . . . 8000 kr.
Má vera, að meðgjöfin þyki hér helzt of
lág, en þó kostnaðurinn yrði allt að 10,000
kr., þá er það ekkert stórræði.
Mestan hluta þessa kostnaðar ætti land-
sjóður að leggja fram, með auknum styrk
til skólanna en nokkurn hluta hans t. d.
*/#—Vú ættu jafnaðarsjóðirnir að leggja
fram.
Eg vil biðja alla góða menn, einkum
búnaðarskólastjórana, amtsráðin og þing-
menn vora að íhuga þetta mál og veita
því fylgi sitt; er sú ætlan mín, að ef þessu
yrði framgengt mundi það brátt sýna sig,
að vel væri ráðið og því fé sízt á glæ
kastað, er til þess gengi.
Hin blöðin eru vinsamlega beðin að
taka upp þessa grein, orðrétta eða ágrip
af henni eptir atvikum.
Gufudal 12. april 1897.
Ouðm. Ouðm.
f Á páskadaginn (18. f. m.) andaðist í
Kaupmannahöfn cand. phil. Árni Beinteinn
OísJason, einkasonur Gísla skólakennara
Magnússonar (f 1878). Hann var fæddur
hér í Reykjavík 24. júlí 1869, útskrifaður
úr lærða skólanum með 1. einkunn 1886
og sigldi samsumars til háskólans, lagði
fyrst stund á lögfræði, en hætti við það
nám og tók að iðka sig í söng, er hann
var mjög hneigður fyrir. Hann var eink-
ar vel gáfaður piltur, snyrtimenni og að
öllu hið mesta mannsefni, þá er hann sigldi
héðan sem stúdent til Hafnar tæpra 17
ára. En nú er saga hans úti. Hann leið
skipbrot gæfu sinnar þar ytra, eins og
svo margir aðrir íslenzkir efnismenn hafa
fyrri gert þar. Síðustu árin var hann al-
gerlega þrotinn að heilsu. Hann lézt hjá
móður sinni, ekkjufrú Ingibjörgu Schule-
sen.