Þjóðólfur - 27.08.1897, Blaðsíða 2

Þjóðólfur - 27.08.1897, Blaðsíða 2
164 að styrkja hina lítilsigldari í trúnni, og það er sögn manna, að sumir „smærri spámennirnir" hafi skipt skoðunum þrisvar sinnum þann dag, og að kveldi heyrðust kvartanir hjá sumum Valtýsliðum að þessi og þessi hefði ,,svikið“(!) um elleftu stundu. En eigi var Halldór Daníelsson meðal þeirra, því að hann varpaði loks akkernm beint niður í sandinn hjá Valtý og hans liðum. En ef til viil hefur hann og fieiri margelitnað þar upp áður um daginn, eins og eðlilegt er, þar sem haldbotninn er slæmur. Uxnræðurnar um málið stóðu yfir 5—6 klukkustundir á laugardaginn, en fóru fremur stillilega fram. Það hvessti helzt einusinni hjá Guðl. Guðmundssyni út af orðum 1. þingmanns Árnesinga (Tr. Gunnarssonar), er Guðlaug- ur skildi sem töluð til eins þingmanns í deildinni, en voru stíiuð gegn einu blaði hér í bænum og er vonandi, að þau orð fái að standa óhögguð í þingtíðindunum, því að þau voru einhver hin smellnustu, er Tryggvi hefur sagt í háa herrans tíð. Framsögumaður meiri hlutans (Klem- ens Jónsson) hélt snjalla og gagnorða inngangsræðu, og tók fram, að hverju leyti frumv. efri deildar væri óaðgengilegt og ófullnægjandi sjálfstjórnarkröfum vor- um. Það væri þýðingarlaust fyrir þá lá- varðana að fóðra ríkisráðsspurninguna með því, að senda þingsályktunartiilögu um, að ráðgjafi íslands skyldi eigi sitja í rík- isráðinu, því að Danir gæfu því engan gaum, en hinsvegar væri það apádómur einn, að það yrði frumv. að falli, þótt ríkisráðsspurningunni væri haldið þar fram. En þótt stjórnin vildi ekki fallast á það með þessu ákvæði, þá værí engin ástæða fyrir oss að falla frá öllum kröfum vorum sakir þess, því að vér ættum ekki að ein- blína á málið eingöngu frá stjóruarinnar sjónarmiði, heldur frá voru eigin. Stjórn- in yrði eins að ieysa upp þingið, hvort sem þetta ákvæði stæði í frumvaipinu eða ekki, og mundi hún þá jafnframt Begja álit sitt um málið. Svo kæmi það til atkvæða þjóðarinnar, er enn hefði eigi verið spurð um það, og þá skæri húu úr, hvorum fiokknum hún vildi iieldur fylgja. Yrði skoðun minni hlutans ofan á, yrði eigi afleiðingin önnur eu sú, að hínir rýmdu af þiugi. En það væri alls óvíst, að hvorum flokknum þjóðin hallaðist frem- ur. Guðl. Guðmvndmm vildj sýua, að frv. þetta leiddi eigi til þess, að flytja valdið út úr landinu eða mínnka vald Iandshöfð- ingjans, heldur færðist það yfir í hendur þingsins. Landshöfðingi lýsti því yfir, að stjórn- inni væri áhugamál, að samkomulag kæm- ist á, en eigi gat hann þess, hvort hann hefði fengið nokkrar nýjar opinberanir í því efni. Jens Pálsson hélt langa lofræðu um efri deild, og hversu vel og vandlega frv. heunar væri af hendi leyst. Fór hann mörg- um orðum um, hversu dýrmætt væri að taka nú þessu tilboði (!!) m. fl., er eigi þykir geraudi hér að umtalsefni. Svaraði fram- sögumaður (Kl. Jónsson) stuttlega ræðu hans, og taidi hana eigi mikið skýraudi fyrir málið. Þá töluðu þeir Sighv. Árnason, Tryggvi Gunnarsson, Einar Jónsson, Guðjón Guð- laugsson og Eiríkur Gislason, allir gegn frumv. efri deildar, nema Einar Jónsson, er lýsti því yfir, að hann mundi hvorug- um ílokknum fylgja og var það í samræmi við atkvæðagreiðslu haus fyr í málinu. Ræða Guðjóns Gnðlaugssonar var nokkuð i einkennileg, og fékk minni hlutiun þar mæli sinn troðinn, skekinn og fleytifullan. i Kvaðst hann eigi smeikur um, hvorumeg- in þjóðin mundi snúast í þessu máli, eða hvort hún mundi meta meira af fulltrúum sínum að láta fallast algerlega í faðm stjórnarinnar, og gleypa undir eins við hégóma-tilboði, er þar að auki hefði kom- ið öfuga leið, eða hitt, að halda dálítið í horfinu og falla eigi frá öllu í senn, held- ur leitast við að ná einhverjum veruleg- um umbótum á stjórnarfari voru. Valtyr Guðmundsson hélt að síðustu afarmikla lofræðu um sjálfan sig og sín- ar gerðir þar ytra hjá stjórninni, en með því, að þessi „svanasöngur“ doktorsins birtist orðréttur í öllu sínu háfleygi í þing- tíðindunum, er óþarft að geta haus nánar hér, en manni dettur ósjálfrátt í hug mál- tækið „Ef eg lofa mig ekki sjálfnr verð- ur mín dýrð engin“. Og sannarlega hef- ur dýrð dr. Valtýs eigi verið mikil á þessu þingi. En hann hefur borið mótlætið með kristilegri þolinmæði, og er það viður- kenningarvert. Umræðunum lauk með því, að framsögum. (Kl. Jónss.) henti ofurlítið gaman að Bsvana8öngnum“, og var að því búnu gengið til atkvæða. U íí/ðurskurðurinn. Samkvæmt áskorun ýmsra þingmanna fór öll atkvæðagreiðslan fram með nafna- kalli. Var fyrst felld dálítil breytingar- tillaga frá Sighvati Árnasyni, og vakti það ekki svo mikla eptirtekt, eu þá er hin fyrsta aðalbreytingartillaga meiri hlut- ans, um útilokuu ráðgjafans úr ríkisráð-, inu, var í'elld og hinar aðrar þar á eptir,' þóttust menn sjá forlög Kartagóborgar, og að allt málið væri þar með fallið. Þeir sem nú greiddu atkvæði gegn breytiugar- tillögu meiri hlutans, gegn því, að frumv. yrði að öllu leyti samhljóða því frumv., er þeir áður höfðu samþykkt í deildinni, voru Björn Sigfússon, Guðl. Guðmundss., Halldór Dauíelss., Jens Pálss., Jón frá Stafafelii, Jón Þórarinss., Sk. Thoroddsen og Valtýr Guðmundsson. Þessir 8 þing- menn greiddu nú atkvæði þveröfugt við það, er þeir höfðu áður gert, og var eigi furða, þótt mörgum þætti það kynieg veðraskipti á svo stuttum tíma, að frumv. það, er neðri deild hafði afgreitt til efri deildar með atkvæðum þessara sömu mauna, skyldi nú vera orðið óhafandi í þeirra augurn. Auk þess greiddi auðvitað Jón Jensson atkvæði gegn breytingartillögunum ásamt hinum 3, er ekkert vildu hafa. (Einari Jónss., Jóni í Múla og ÓI. Briera), ogj voru þær þannig felldar, svo að þá var eptir að eins frumvarp efri deildar- innar obreytt, og var tiigangur Valtýsiiða, að þá mundu einhverjir úr meiri liluta flokkuum slaka til og samþykkja það, heldur en að fella málið, en sú von brást herfilega, því að til þess varð enginn úr hinum flokknum nema Þórður Thoroddsen, er gaf frumv. e. d. atkvæði sitt ásamt þessum 8 og Jóni Jenssyni, svo að alls urðu 10 með því, en 13 á móti, og var málið þar roeð fallið á þessu þingi. Undi Valtýsflokkurinn allilla þessum úrslitum, en mátti þó sjálfum sér um kenna, að svona fór, þá er hann vildi heldur stuðla að því að fella málið, heldur en að slaka það til við meiri hlutann í neðri deild, að halda ákvæðinu um útilokun ráðgjaf- ans úr ríkisráðinu kyrru í frumvarpinu, er efri deiid hefði sjálfsagt fallizt á, hefði það komið aptur til hennar í því formi. Það sýndist þó ekki vera svo mikið í húfi, eða mjög geigvænlegt þótt frumvarp- ið hefði komið þannig Jagað fyrir augu stjórnarinnar. Hún gat þá sagt álit sitt um það þegar um leið og hún leysti upp þingið, og samkvæmt því gat þá þjóðin hng- að sér við kosningarnar. Það eru því Þe8S_ ir svonefndu Valtýs liðar, er sjálfir hafa grafið sér gröf á þessu þingi, er þeir hefðu átt að varast, úr því að þeir höfðu ekki afl atkvæða til að hamra þessa vanhyggju

x

Þjóðólfur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðólfur
https://timarit.is/publication/72

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.