Þjóðólfur - 19.11.1897, Side 2

Þjóðólfur - 19.11.1897, Side 2
216 langa stnnd á almannafæri með þeim mönnum, sem að réttu lagi ættu að vera “óalandi“ og „óferjandi“ liér á landi. „Vandi fylgir vegsemd hverri“, og enginn, sem stendur prúðkembdur og moðar harða gulí úr jötum landssjóðs, má gleyma því, að á honum hvílir þung, siðferðisleg ábyrgð gagnvart þjóð sinni, er gefur hon- um auga við og við, til þess að sjá, hvort hann rækir kunningsskap og drykkjubróð- erni við þá menn, sem allra manna eru óþarfastir landi voru og þjóð. Þessir og þvílíkir eru þeir menn, sem þjóðin á heimting á, að gangi á uudan og sýni sér, hvernig beri að fagna hinum vesturheimsku stjórnarsendlum. En sóma- tilfinning íslendinga, er því miður ekki eins mikil og húu ætti að vera — sumra hverra. Um langan aldur hefur landið „lumað á“ mönnum, sem allt er lánað, nema bara rófan, til þess að þeir gætu sómt sér í átján hlykkjunum fyrir framan tærnar á hverjum þeim aulabárði, sem flytur með sér ínn í landið útleudan, óíslenzkan keim; kröfurnar eru ekki miklar, að eins ofur- Jítið erlent snið á skikkjunni, eptir „nýj- ustu tízku“, og svo er allt gott. Þessi bragð- og lyktnæmi eiginlegleiki, og svo þorstinn eptir bjórhylli þessara nýju manna með þessa nýju lykt. — sam- fara þeirri óborganlegu ánægju, sem hljóm- urinn af þeim fáu, óbjöguðu setningum á annarlegum tungum, sem þessir vorir unggæðingar hafa ráð á, veitir þeim, — rýmir að öllum líkindum einnig sæti handa hinum kanadiska línuveiðara við hvert borð á landinu, þar sem já- og neikvæði uppvaxandí ölþurfalinga gengur kaupum og sölum. Síðan, — ef svo langt kæmist, að þessi dropasæli drykkbjóður þyrfti að flytja opinberlega sitt fagnaðarerindi, þá mætti vonandi sjá spendýrin hijóð og alvarleg á innstu bekkjum, reiðubúin til að kæfa niður allan samblástur gegn vin- inum, en auðvitað til í að hrekja með röknm það sem hann segir, á eptir, þeg- ar hann er kominn heim með lestina vestur....... í sláttubyrjun, þegar dvölin er orðin nógu löng á báðar hliðar, leggur sálna- hirðirinn krók á hala sinn og hverfur inn í landið. Á eptir honum mæna vot augu og horfa með hryggð fram á komandi þurkatíð. Ótal kveðjur hefur hann að færa út ura landið, og endurminninguna um stjörnubjört kvöld í samfélagi við sina vini, sem hann geymir þar til að hann kemur vestur, og getur farið að hlæja út í vesturheimskulegum hlátrum, virðingu sinni fyrír hinum frónska aðli. Þó að hingað til iandsins kæmi mað- ur, sem á ófriðartímum hefði undir þjóð- ernisgrímu svikizt inn í herbúðir Ianda sinna, til þess að selja þá sjáifa, konur þeirra og börn í hendur fjandmönnunum, skal eg ekki trúa því, að hann gæti ekki fengið einhvern til þess að „deiia einum með sér“. (Meira). Bráðabirgðarfjárlögin í yfirrétti. Eins og margir mnnu minnast varð allmikil rimma á pinginu 1895 um 5000 kr. fjárveitinguna til Skúla Thoroddsens. í efri deild varð háyfir- dómari L. E. Sveinbjörnsson fyrstur til að hreyfa því, að samþykkt þessarar fjárveitingar mundi leiða til þess, að stjórnin synjaði fjárlögunum staðfest- ingar, og taldi hann það rétt. Ummæli hans um þetta voru svo látandi (Alþt. 1895 A. bls. 465): „Mér dettur í hug, að hér [þ. e. sem ástæða fyrir fjárveitingunni] muni liggja annarsstaðar fisk- ur undir steini og að meiningin sé að ljósta stjórn- ina kinnhest, svona í kyrþey í fjárlögunum. En væri eg stjórn, mundi eg ekki taka þegjandi við slíkum kinnhesti. Eg get líka ímyndað mér, að stjórnin muni í staðinn ljósta oss sjálfa annan kinn- hest öllu óþægilegri, sem sé þann, að leggja til, að fjárlögin fái ekki staðfestingu. Ef eg væri í stjórnarinnar sporum, væri eg ekkert hræddur við að svara þinginu á þennan hátt, og mér þætti ekkert undarlegt, þótt hún gerði það“. Engir aðrir þingmenn urðu til þess að láta þessa skoðun svona ótvíræðilega í ljóBÍ, heldur þvert á móti víttu hana margir, en landshöfðingi hallaðist mjög að henni og fór eigi dult með. Jafnvel þótt fjárveitingin tii Skúla hefði verið ranglátari en allt, sem ranglátt er, þá gat stjórn- in alls ekki synjað fjárlögunum staðfestingar sakir þess, án þess að beita hróplegu gerræði, úr því að fjárlögin voru samþykkt af þinginu með þessari fjárveitingu. En af þvi að ástin á Skúla var þá ekki svo brennandi hjá blaðinu „ísafold", gerði bún sig óðara að lagskonu háyfirdómarans og landshöfð- ingjans, og þá birtist þessi fræga grein hennar (26. Bept. 1895): „Er löghelgað jafnrétti óhæfa?“, grein, som alstaðar vakti hinn mesta viðbjóð og gremju, jafnvei bæði hjá hinum römmustu fylgis- mönnum stjórnarinnar og andstæðingum hennar. Það eru víst einsdæmi, að nokkur einstök blaða- grein hafi veríð jafn almennt fordæmd í almenn- ingsálitinu, enda bar ritstj. „ísafoldar11 lengi hallt höfuð eptir, og hefur varazt að ympra á neinu í þá átt síðan. Maðurinn sá auðvitað, að hann hafði gert pólitiskt axarskapt, og munu þó flestir játa, að það sem hann hefur einu sinni smíðað, muni vera meira en lítið bogið, ef hann sjálfur sér gall- ana á því, og tranar því ekki optar en einu sinni framan í almenning. En af því að Þjóðólfur vildi ekki láta manninn grafa þetta dvergasmíði í laumi og líkræðulaust, minnti hann lesendur sína ofur- lítið á tilveru þess i grein um „Lagasynjanir stjórnarinnar11 í 11. og 12. tölubl. Þjóðólfs þ. á. Af því að þessi pólitiska grein særði svo undarlega hinar viðkvæmu tilfinningar ísaf.-ritstj., að hann höfðaði mál út af henni, verður hér birtur í heild sinni allur síðasti kafli hennar, til þess að menn sjái, hvað það var, sem ritstjórinn tók til sin, og dæmt hefur verið. — Þá er rakið hafði verið synda- registur landstjórnarinnar í lagasynjunum, segir svo í blaðinu (Þjóðólfur 12 marz þ. á. 12. tölubl. bls. 46); „Það liggur í augum uppi, að meðan þessi stjórn situr við stýrið, ætlar hún sjer að knésetja oss sem óvita börn, og fetar Rump að því leyti í fótspor Nellemanns fyrirrennara síns. Envérverð- um að setja hart á móti hörðu og eigi bugast láta. Yér verðum að beita kröptum vorum gagn- vart stjórninni einmitt á því sviði, er hún treyst- ir sér ekki tii að beita ofurvaidi sínu, en það er í fjárlögunum. Vér eigum að gera þau sem alira víðtækust, að unnt er, því að þá má mörgu koma þar að, er vér getum eigi fengið framgengt á annan hátt, að minnsta kosti öllu, sem stendur í einhverju sambandi við fjárveitingu eða fjárframlög til þjóðþrifa, og er þá mikið unnið. Og hvað bráðabirgðarfjárlög snertir, þá mun stjórnin hvorki þora að beita þeim, né nokkurt íslenzkt blað fram- ar dirfast að eggja hana á það. Landráðapólitík stjórnarblaðsins, sem mörgum mun í ferskn minni síðan í hitt eð fyrra, var óþokkalegur draugur, er snöggvast gægðist upp i birtuna, lengst neðan úr Djúpadal, en var að vörmu spori svo gersamlega kveðinn niðnr, að sá Vondi sjálfur gleypti hann með hftð og hári, og muu trauðla vilja senda þann pilt úr sér aptur upp í dagsljósið. Háskalegra heimskuflan hefur sjaldan nokkurt blað áipazt út í. Eða hvað er ódrengilogra, og svivirðilegra, en að spana útlent drottnunarvald til að f'ótumtroða helg- ustu réttindi umkomulítillar þjóðar ? Því niðings- bragði ætti enginn sannur ÍBlendingur nokkru sinui að gieyma, því það á að geymast í sögunni sem ó- afmáaniegur, biksvartur blettur á pólitískum skildi hlutaðeiganda, honum til ævarandi Bmánar, en öðrum til viðvörunar11. „Fallega sagt og sannmæli" sögðu margir um þessa grein. En það var síðasti hluti þessa kafla frá orðunum „Landráðapðlitik“ . . ., er ísaf.-ritstj. þótti íreklega móðgandi fyrir sig, þótt hann sjálf- ur væri hvergi nefndur með nafni, en áherzlan eingöngu lögð á hina pólitinku framkomu blaðsins í þessu máli, talað um blett á hinum pólitiska skildi o. s. frv. En samt sem áður hefur yflrrétt- urinn í þetta skipti orðið samdóma undirdómaran- um um, að þetta ætti við ritstj. Isafoldar persónu- lega (!!) og metið það 80 kr. virði, en eigi vill yfirrétturinn dæma neitt um, hvort sú stefna sé rétt, sem haldið hafi verið fram í fyrgreindri ísafoldar-grein 26. sept. 1895, sem þó er hinn eini grundvöllur þessa máls. Það var nú líka eins gott að láta það liggja á milli hluta. Getur vel verið, að háyfirdómarinn sé nú ekki jafnfullkomlega sann- færður um réttmæti þessarar skoðunar, eins og hanu var í hitt eð fyrra, enda þótt dómurinn félli svona. Það er auðvitað hvorki meining dómar- anna, né nokkurs manns með heilbrigðri skyn- semi, að það sé fagurt eða eptirbreytnisvert af ís- lonzku blaði eða íslenzkum blaðstjóra, að ráða er- lendri stjórn til að beita því vopni, sem háskaleg- ast er allra vopna i höndum ofurvaldB. Það er sjálfsögð og helg skylda að vita slikt háttalag harðlega og hlífðarlaust, einkum þá er á því bólar hjá þeim, er þykjast vera leiðtogar þjóðarinnar. En þvi er nú einu sinni svo varið, að sannleikur-

x

Þjóðólfur

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðólfur
https://timarit.is/publication/72

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.