Þjóðólfur - 31.01.1899, Blaðsíða 3

19
og geri þeim allt tíl óþægðar, lifi í sukki og
alls konar óhófi, þá er vel láti í ári, en þá er
miður ári, sjúgi þeir hramminn og skammi Dan-
mörk frekar en ella. Einkum brigzlar höf. Is-
lendingum um, að þeir hafi leynisamtök við
■eniku botnverplana, vísi þeim á fiskimið o. s.
frv., og er auðvitað mikið hæft í því, en ósann-
indin eru fólgin í því, að allir landsmenn séu
J)essum ósóma hlynntir, og bæði yfirvöld, dóm-
stólar og blöð hylji svívirðinguna, svo að »Heim-
dal« sé ómögulegt að gegna skyldu sinni. Til
dæmis um fjandskap Isl. við Dani er tekið, að
við vígslu gistihúss á Þingvöllum hafi verið dregn-
iruppeingöngu íslenzkirfánar(l) endanskijfáninnhafi
þar ekki séát, og hafi þá einn Dani, er þar var
staddur (nfl. D. Bruun kapt.) undir eins farið
þaðan. Einnig er þar minnst á, að »Þjóðólfur«
hafi getið um lát Danadrottningar í örfáum lín-
um meðal útlendra frétta, — og drottningin hafi
þó jafnframt verið drottning íslendinga, — en
aptur á móti hafi verið heill dálkur(!) í
sama blaðinu um morð Elizabetar Austurrlkis-
drottningar. (Mikil vandræði!) Ogþó segirhöf.,
að »Þjóðólfur« sé einna skástur í garð Dana,
(»det mindst dansktjendtlige Blad«). En vér
teljum það hreinasta oflof hjá höf., og svo mun
fleirum þykja. Dr. Valtýr Guðmundsson, sem
ritað hefur í »Berlingi« gegn greinum þessum,
tekur »ísafold« eina til dæmis, sem Danavin
meðal íslenzkra blaða og mun það sönnu nær.
Tilgargurinn með þessum skammagreinum 1
»Köbenhavn« mun vera sá, að spilla fyrir veit-
ingu ríkisþingsins til strandgæzluskipsins, en
eigi er líklegt, að það takist Greinarnar bera
auðsæjan vott um allmikla fáfræði höt. á íslenzkum
högum, en hann fyllir upp í eyður þekkingarinn-
ar með illgirnislegum áburði á landsmenn yfir-
leitt, og þekking hans í málinu er t. d. ekki meiri
en svo, að »kotþjóð«, er hann kallar »Kattjod«
verður »Frakkefolk(!) þ. e. frakkaþjóð, þjóð, sem
.gengur á frakka, og ætti það ekki að vera neitt
skammaryrði um Dani. Höf. hefur ætlað, að
»kot« í »kotþjóð« ætti skylt við kvennmanns-
treyju (»kot« í þeirri merkingu). Það er vara-
samt að snúa íslenzku á dönsku fyrir þá, sem
ekki eru betur að sér í íslenzkunni, en þessi ná-
ungi sýnist hafa verið.
Nýjar bækur sendar Þjóðólfi.
1. Finnur Jónsson: Den old?wrske og oldis-
lanske LitcratursHistorie II. B. 3.hepti(bls. 379—
594). Hepti þessu fylgir hinn litli uppdráttur Is-
lands, er Morten Hansen skólastjóri hefur gera
látið. Bókmenntasaga þessi verður stórvirk um
það er lýkur, og hvernig sem á skoðanir höf. verður
litið í einstökum atriðum, þá blandast engum
hugur um, að hún er rituð af miklurn lærdómi.
Að skrifa ritdóm 1 blaði um sro umfangsmikla
og þýðingarmikla bók, getur eigi verið að tala,
svo að nokkru gagni sé. En þá er hún er öll
komin út, mun einhver hæfur maður verða til
þess að semja ítarlega ritgerð um hana.
2. Arkiv f 'ór nordisk filologi 15. B. Ny följd
11. B. 2. h. I þessu hepti er ritgerð eptir Gustav
Storm um Ynglingatal, hver sé höfundur þess, og
hvenær það sé ritað, Þar erogritgerð eptir séra
Jón prófast Jónsson á Stafafelli um Knút fundna
og hvað viðurnefni hans Lothk-Knut þýði. Einn-
ig eru þar smáritgerðir eptir Sofus Bugge, Vil-
helm Thomsen, dr. Aug. Gebhardt og dr. Finn
Jónsson.
3. Ornitholígischcr Berichtyonlsland. (Skýrsla
um íslenzka fugla) árin 1887—88. Eptir Bene-
dikt Gröndal. Skýrsla þessi, sem höf. hefur rit-
að á mjög góðri þýzku, er sérprentun úr nafn-
kenndu frakknesku tímariti, er »Ornis«(fugl) nefn-
ist,- og er útgáfa þess hin vandaðasta. Er það
eins konar allsherjar tímarit í fuglafræði með
myndum og uppdráttum. Eru fjögur 5 arka hepti í
hverju bindi, og kostar bindið 10 franka.
4. Almanak fyrir árið 1899 3. ár. Útgef-
andi Ólafur S. Thorgeirsson í Winnipeg, fróð-
legt rit og snoturlega úr garði gert. En lang-
merkasta ritgerðin í þessum árgangi er um land-
nám íslendinga í Nýja-íslandi, eptir Guðlaug
Magnússon á Gimli, vel og skipulega skrifuð. Á
hún að vera upphaf á safni til landnámssögu Is-
lendinga í Vesturheimi, og er það fyrirtæki hið
nauðsynlegasta og mikilla þakka vert, að ráðizt
hefur verið í það, áður en það var orðið um
seinan. Meðal annarar nýbreytni, er almanak
þetta flytur, og almanök vor ættu að taka upp
er sú, að setja dánardaga eða fæðingardaga
merkra manna íslenzkra (og útlendra), eða merk-
isdaga ýmsra stórviðburða í sögunni við hina
ýmsu mánaðardaga ársins í stað þessara óþekktu
katólsku nafna, sem fæstir þekkja og hnýtt er
aptan við hvern dag í árinu. Það væri breyting
til mikilla bóta. T. d. við daginn í dag (31.
jan.) stendur í þessu almanaki, að þá hafi Guð-
brandur Vigfússon látizt 1889 (þ. e. einmitt fyrir
10 árum). En hvað varðar oss um þennan »Vi-
gilius«, við 31. jan. í almanakinu okkar? — I
þessu Winnipeg almanaki er og einskonar árbók
Vestur-íslendinga, eða skýrsla um helztu við-
burði og mannalát þar vestra á árinu, og skýrt
frá, hvaðan þeir menn séu á Islandi, sem látizt
hafa, og er ágætt að hafa þar slíkt yfirlit í einu
lagi. Vér minnumst ekki að hafa séð þetta al-
manak fyr hér heima. En útgefandi þess ætti
eptirleiðis að senda það hingað til sölu.
5. Stjarnan. Lítið ársrit til fróðleiks og
leiðbeiningar um verkleg málefni 2. ár. Útgef-
andi Stefán B. Jónsson. Winnipeg. I ritkorni
þessu er ýmiskonar fróðleikssmælki og stuttar
ritgerðir um búnaðarmál, sniðnar eptir högum
Vestur-íslendinga. — Útgefandi þessa rits er
sami maðurinn. sem ritaði greinarnar í Þjóðólfi
næstl. vor um nautgriparækt og allmikla eptir-
tekt vöktu hér héima.
tsfélacrið við Faxaflóa hélt ársfund sinn
26. þ. m. Formaður (Tr. Gunnarsson) lagði
fram ársreikninginn 1898, er féhirðir félagsins
C. Zimsen konsúll hafði samið, og var snilldar-
lega frá honum gengið sem fyr. Höfuðstóll fé-
lagsins hafði á árinu vérið aukinn um 37 hluta-
bréf eða 1850 kr., og var því varið til að auka
húseign félagsins hér í bænum, sem nú er metin
12,000 kr., en íshús á Vatnsleysuströnd 1400 kr.
Tala hlutabréfanna er nú 150, er jafngildir
8
»En ætlið þér sjálfur að eiga myndina og fara með hana
með yður?« spurði hún hálfsmeik.
»Já, það ætla ég að gerac, sagði ungi ma'larinn, „og þeg-
ar eg er kominn langt í burtu frá þér, þá ætla eg að hugsa
mikið um þig«.
„En honum föður mínum geðjast víst ekki vel að því“.
„Að eg hugsi um þig; hann getur þó ómögulega bannað
það".
»Nei, — en að þér farið með myndina með yður«.
„Það getur hann heldur ekki bannað, heillin mín —en erþér
sjálfn ekki um, að eg fari með hana?“
Mín vegna gerir það ekkert til, — en — en það — það
■«r alveg nauðsynlegt, að eg spyrji föður minn um það«.
»En hvað þú ert skopleg, jafnvel prinsessa hefur ekkert
Á móti því, að málari máli mynd af henni og þú hefur heldur
ekki neitt illt af því. En hlauptu nú ekki svona frá mér eða
ætlar þú ekki að gefa mér miðdegisverð og ertu búin að gleyma
kirkjumyndunum ?“
»Já, myndirnar«, sagði ^túlkan og stóð dálitla stund kyr
til þess að bíða eptir honum, en Arnaldur tók saman plögg
sín í flýti og síðan flýttu þau sér niður í þorpið.
Það var miklu nær heidur en Arnaldur hugði í fyrstu og
brátt komu í ljós nokkur aldintré, umkringd af hrísgerði og
hinum megin við þau gamla þorpið með hinum lága, strenda
kirkjuturni og húsin, sem voru svört af reyk, en allt íkring var
víðáttumikil flatneskja. Misturþokan, sem Arnaldur haffi séð álengd-
ar, grúfði nú rétt yfir bænum og braut sólargeislana, svo að að-
eins lagði gulbleikan bjarma á hin mosavöxnu gömlu þök.
En Arnaldur hugsaði lítið um það, því að hann hélt nú um
hina hlýju hönd Geirþrúðar og þannig leiddust þau inn í þorpið.
5
»Þarna niðri í dalnum. Heyrðu, nú er hringt til guðsþjón-
ustu; heyrið þér ekki klukknahljóminn?*.
Arnaldur hlustaði og heyrði greinilega klukkuslátt ekki langt
þaðan í burtu, en hann var ekki hreimfagur heldur, dálítið sker-
andi og ósamhljóða, en þegar hann horfði yfir héraðið sá hann
að eins mistur yfir þeim hluta dalsins.
»Kirkjuklukkan yðar hljómar ekki vel, það er víst rifa á
henni?« sagði hann.
»Já, eg veit það«, sagði stúlkan kæruleysislega. „Húnhljóm-
ar ekki fagurt, það hefur átt að steypa hana upp aptur, en það
vantar tíma og peninga og enginn klukkusmiður er hér nálægt;
vér þekkjum nú orðið hljóðið og vitum til hvers hringt er, svo
að brotna klukkan er alveg nægileg*.
»Hvað heitir þorpið, sem þú býr í?
» Germelshausen«.
»Hvað langur vegur er þaðan til Wichalheusen?
»Maður getur hæglega komizt þangað á hálfri klukkustund,
ef farið er eptir veginum*.
»Þá fer eg í gegnum þorpið og ef þar er gott veitinga-
hús, þá borða eg þar miðdegisverð«.
„Veitingahúsið er allt of gott", sagði' stúlkan og andvarp-
aði og horfði enn einu sinni eptir veginum til þess að gæta að,
hvort sá, sem hún beið eptir, kæmi ekki.
„Hvernig getur nokkurt veitingahús verið of gott?"
„Þegar bændurnir vanrækja vinnu sína til þess að fara
þangað", sagði stúlkan alvarlega.
»En eg vanræki ekkert með því að fara þangað í dag«.
»Já, það er nú allt öðru máli að gegna með heldri menn-
ina úr bænum, þeir vinna ekki og vanrækja þess vegna heldur ekki
neitt. Það erum við hin, sem verðum að vinna þeim brauð«.