Þjóðólfur - 12.05.1899, Page 1

V
ÞJÓÐÓLFUR
51. árg.
Reykjavík, föstudaginn 12. maí 1899.
Nr. 23.
Sumarmál 1899
Kennarinn kemur!
Kastið nú spilunum allir saman!
Horfið við karli; nú hjálpar ei gaman;
harðvígan gaddinn með fótum hann lernur
Rykkir upp hurðum og horfir oss á,
Harðneskjan glottir hans reiðisvip frá
Kennarinn kemur,
Sem þulið hefur í þúsund ár.
Hvað þjóðin vor aldrei nemur.
Þekkið hann ekki? — Þið þekkið hann vel.
Og þarna — þarna er eitthvað á seiði
Lítið undir hönd hans: í þokunni þarna!
Þekkið ekki svipinn hans elztu barna:
Aldamóta-skrímslin hins undanfarna!
Kennarinn kemur, —
Kemur á þrepskjöldinn; starir og þegir,
ose finnst vér séum feigir,
og flestir hljóðandi ákalla Drottinn.
£n kennarinn hatast yið hræsnisþvottinn
Hvarmar hans brenna sem logandi eldur . . .
Nú hýrnar hann heldur!
Hlýðum og þegjum og skrifum hvað hann segir.
Tíminn:
Hlýðið og þegið! Einn á eg orðið.
Enginn má kvika né skrfða undir borðið.
Enginn má ætla hann einn muni sleppta,
Ef hann er sekur, með tómum hótum.
Og komast hjá iðran og yfirbótum
og eigi að verðleikum gjöld sín hreppa.
Þekkið þið /s og Hungur og Jld?
Hálfan minn aga ég þessum fel,
Öld eptir öld, unz allir læra
Eilífu lögin í nyt sér að færa.
En hart er að kenna þér, heimskan forna! —
Horfið á svip ykkar refsinorna!
Þúsund ár hafa þær þjóð ykkar svelt,
Þúsund hörmungar spor þeirra elt,
Þúsundir hafa þær hordauða selt.
Þó eru hollari þær en þið haldið,
Þúsundum blessana hafa þær valdið.
Hverjum sem lögmálið læra fýsir
Lfta þær út eins og heilladfsir,
Skapandi hreystinnar harðfengu dáð,
Hyggindi, samtök og framsýnis ráð.
Ykkur finnst eg sé ramlyndur forneskju gestur.
Ykkur finnst eg sé grimmur og hatísnum beztur;
En vitið, eg ætla ekki að ala hér slóða,
Sem ekkert þola, sé tiðin ei hlý
Og einmitt sofnuðu sængunum í
Ef sviki þá aldregi tidin hin góða.
Eg boða ekkert örkvisa evangelium,
Eg ansa ekki skælum né tepruskap nýjum;
Eg vil þig aga þú vandræða þjóð,
Eg vil ei að deyi þitt hreystiblóð;
Eg vil að þú verðir — og viljann herðir —
Vitur og samhuga, framsýn og fróð,
Og fær um að þola þinn fs og glóð!
I þúsund ár fyrir munninn minn
manaði Guð fyrir almátt sinn
Og skipaði ykkur í vök að verjast,
Og við þetta geigvæna land að berjast.
En þið hafið setið við sögur og spil,
Syndgað upp á náð, þá sem hvergi var til,
Varnað ekki felli, en fargað úr hor
Fénaði og hamingju vor eptir vor,
Skuldinni varpað á skaparans stjórn,
Og skyldunam snúið í sjálfskapar fórn I
Ó vesæla þjóð, hvenær veiztu það sjálf,
Að vit þitt og dáð er forsjónin hálf?—
íslands þjóð, er ei aldamót?
Upp og fram til að gera bót!
Ut og niður í Ginnungagap
Með gamlar syndir og yfirdrepsskap!
Tak nýja kristni, tak nýja trú;
Nú er tíminn að skírist þú!
Brott, á brott með þín brek og lygð;
Byrjaðu nýja þjóðlífs dyggð.
Drepirðu niður dýrri reynd,
Dauðinn er vís í bráð og lengd.
Berðu nú rétt þinn breyzka fót,
Og byrjaðu á þinni hjartarót.
Hræðst ekki tímans hret og köf,
Hel eins og líf er Drottins gjöf.
Heyri þig Guð í hinmasal,
Heyrirðu hann fyrst í reynsludal.
Himinn og jörð er herrans mál;
Haltu því fast í lifandi sál!
Og sigraðu glaðvær sorg og kross;
Sjáðu og trúðu: Guð er í oss.
Matth. yochw/isson.
Valtýsliðinn ,vestheimski‘.
_____
Það er misskilningur, að hinir löngu lof-
dálkar um »Valtýskuna« í Isafold séu eins dauð-
ans leiðinlegir, eins og almennt er talið. Það
verður ekki annað sagt, en þeim »vestheimska«
fari einatt fram með »findnina á sjálfs síns kostn-
að«, enda hefir hann lengi stundað hana kost-
gæfilega og einatt lærist honum betur og
betur að útþynna sínar sljófu hugmyndir og
gera þær sem hlægilegastar. Það verður hverj-
um að list, sem hann leikur.
Þessi alúð og kostgæfni stafar mest af því
að einatt kreppir að »tökubarninu« — og eitt-
hvað verður maðurinn að láta til sín heyra, þótt
röksemdir skorti, enda vex hann mikið 1 eigin
augum við hverja útþynningu og hyggur sér alla
vegu færa.
Já, það er sannarlega farið að borga sig að
lesa það, sem »hann segir, »ísafoldar-maðurinn«
(!!) og geta engir varizt brosi, þegar hann lætur
til sln heyra um landsmál — nema helztu með-
haldsmenn hans, sem setur hljóða, og flýta sér
að koma blöðunum á afvikna staði, til þess að
firra vininn athlátri í þeirra húsum — og ganga
út, ef á »leiðarana« hans er minnst undir þaki.
Engum verður skotaskuld úr því að te!ja
fram allan misskilning höf. í stúfum hans
um stjómarskrármálið, því að þar. er, í stuttu
máli, ekki að finna annað en einn samanhang-
andi stórmisskilning, enda hafa menn og ekki
búizt við öðrum skilningi af höfundinum.
Ef »meðritstj.« hefði ekki kært sig um að
hafa blaðið hlægilegt, þá hefði hann getað látið
þennan meðskapaða misskilning liggja sem sinn
bezta fjársjóð á vöxtum innan um óseld skáld-
gullkorn f sínum eigin hugarfylgsnum. — Það
er sú aðferðin, sem vinir þess hlægilega óska að
hann hetði valið; en þeir leiða það meir hjá
sér, þótt hann rangfæri orð þeirra, sem eru
mótstöðumennn húsbænda hans — og sumir
þeirra, ætla jafnvel, að hann geti slegið sér upp
á rangfærslunum, ef þær séu findnar og skáld-
legar, og kunni þannig að bæta upp eitthvað af
misskilningnum. Meðritstjórinn hefir heldur ekki
legið á þessari goðagáfu sinni. Hann spreytir
sig á því í hverju blaðinu af öðru að rangfæra
eitthvert aukaatriði fyrir andstæðinginum og ham-
ast svo með öllu sínu þróttleysi á setningum
þeim, sem hann heflr lagt honum í munn.
Báðir þessir dýrmætu eiginleikar »leiðtogans«
birtast í almætti sínu í hkium »bíræfnu« árásar-
greinum, sem stílaðar hafa verið gegn Ben.
Sveinssyni alþm. og ritlingi hans um Valtýskuna.
Það er ekki lítið um hann, þennan fyrvers
andi leiguliða Ottawastjórnarinnar og núveranda
»vinnumann« við Austurvöll, þegar hann fer að
benda á »þekkingarskort« Ben. Sveinssonar« í
allra einföldustu atriðum stjórnarskrármálsins (!!)
— Það vantar ekki, hann vill vera stórorður og
snjall, enda er hann farinn að gefa í skyn, að
hann sé orðinn foringinn fyrir pólitiskri fram-
sókn íslendinga (!!). Ekki á hkr.n þar við dr.
Valtý, því að hann hefir verið látinn »forkasta«
grundvallarsetningum Valtýs fyrir innlimunar-
stefnunni (»Valtýskunni«). — Dr. Valtýr byggír
sína óþjóðlegu smíð á óþjóðlegum grundvelli, en
»meðr.« vill ekkert með grundvöllinn hafa, en
segir, að það sé skaðvænlegasta flónska að ætla,
að »byggingin« sé ekki eins góð fyrir því — í
lausu lopti (!!)..
»Foringi» þessir geisar fram á vígvöllinn og
sannarlega hefir hann ekki trafala af hvössum
vopnum og traustum verjum, því að það vantar
hann alveg hvorttveggja. — Enga hugmynd hefir
hann um það, hverjum forlögum flestöll frum-
vörp alþingis hafa sætt í ríkisráðinu, þau sem
miðað hafa að sérstaklega þjóðlegum framförum
og framsókn Islendinga. Hann man ekki einu-
sinni eptir háskólamálinu og höfðu þó hin aug-
ljósu sannindi og knýjandi nauðsyn lagað svo rit-
gáfu höf., að hann hlaut að skrifa rétt og sæmi-
lega um það mál. Enga hugmynd hefir hann
um það, að ríkisráðið rígbindur alla lagasetningu
vora við fyrirmynd danskra laga og við danska
hagsmuni — og engan skilning hefir hann heldur
á því, að ráðgjafinn úr ríkisráðinu myndi hafa
betra tangarhald á þingmönnum, ef hann mætti
á þingi (við annan mann) en meðan hann situr
í fjarlægð — og hafði þó leiðarstjarnan, dr. Val-
týr, tekið fram (sem kost stefnu sinnar) að ráð-
gjafinn mundi vinna sér mikinn flokk meðal þing-
manna til málafylgis. (Eimr.) Ekki hefir hann
heldur trénast upp á því að tala um ábyrgð(!!)
þessa ráðgjafa fyrir alþingi — og lýsir það meiri
staðfestu og sjálfsafneitun, en við mætti búast
að vera enn að halda slíku fram, þegar jafnvel
»ísafold« sjálf hefir þó flutt skýr rök írá »lög-
fræðingi« um ómöguleika þessarar ábyrgðar, al-
veg í sömu átt og mótstöðumenn »Valtýskunnar&
hafa opt gert áður.
Það er ekki óeðlilegt, þótt hann fái ekki
skilið, að það stafi af öðru en röksemdaskorti
mótstöðumanna hans, að þeir hafa ekki hirt um
að andæfa ýmsum hinum sjálffelldu blaðagrein-
um hans. Hann hyggur að »eintal« hans »í
hálft annað ár« — eins og hann kemst að orði
— hafi sannfært alla um ágæti innlimunarinnar
og talar því drjúgt um »undanhald« og »segl