Þjóðólfur - 26.01.1900, Blaðsíða 2

14
einelti, er haft hafa djörfung til að lýsa yfir skoðun
sinni á málgagninu og ýmsu atferli þess, eins og
það hefur átt skilið. Það er kunnugra, en frá
þurfi að segja. En það hefur þó sjaldan lagt meiri
a'úð við að nudda skóinn niður af nokkrum manni,
eða rýra álit hans í augum almennings, eins og
það hefur reynt að gera gagnvart rektor. En auð
vitað stendur hann jafnréttur eptir í augum allra
skynberandi manna, er fylgzt hafa með viðskipt-
unum og þekkja iunræti Isafoldar. Af því að
rektor gerðist svo djarfur í fyrra vetur að kné-
setja þetta nafnkunna réttritunar- eða rangrit-
unarhumbug Blaðamannafélagsins, er „Isafold"
bar svo mjög fyrir brjóstinu, þá réðst hún óðar á
rektor fyrir þessa goðgá og þá var það, að hann
sendi vini sínum Birni Jónssyni „Opna bréfið"
með heilræðunum, erallir rómuðusvo mjögogkarli
sveið sárast, enda hefur hann ekki gleymt því,
þótt hann hafi gleymt heilræðunum í því. Siðan
hetur ofsóknin gegn rektor verið óþrotleg, ogvar
nú meðritstjórinn látinn ríða á vaðið, með Björn
að baki sér. Það er víst öllum í minni, hvernig
Isafold ritaði um óeirðirnar í lærða skólanum síð-
ari hluta vetrarins, og í hverjum tilgangi það var
gert, en hitt er mörgum síður ljóst, hverjar til-
raunir gerðar voru í laumi til að bola rektor frá
forsetatign í bókmenntafélaginu, og koma þar að
einhverjum vildarmanni Isafoldarklíkunnar, er
þykir leiðinlegt að hafa ekki ráð félagsins í hendi
sér, eins og hún hafði fyrrum, þá er félagið komst
í skuldasúpuna góðu, er það hefur verið að grynna
á síðustu árin, síðan Björn Jónsson, sællar minn-
ingar, veltist ur forsetatigninni.
Þá er allt þetta var strandað og rektor sat
jafnfastur í sessi sem áður, þá varð að finna eitt-
hvað nýtt honum til áfellis. Og sakarefnið var
fljótt fundið. Þeim sem eru gainansamir kann
að þykja það broslegt, en sati er það samt, að Isa-
fold hefur meira en hálft ár ritað um það með
ákaflegum hita og hrakyrðum gegn rektor, að hann
hafi upp á eigin eindæmi útilokað úr Tímariti bók-
menntafélagsi’ns þýðingu eptir Jón Olafsson á 20
ára(!) gamalli ritgerð um forntungurnar, sömu rit-
gerðina, sem prentuð var í „Andvara“ í vor. Þess-
ari deilu skal ekki frekar lýst hér, enda mun hún
flestum kunn. Hinar skýru og hógværu röksemd-
ir rektors gegn staðlausum þvætting og flækjum
Isafoldar í þessu máli, sýna bezt, hversu málgagn-
ið hirðir mikið um glögg rök og réttan málstað,
þá er það leggur fólk í einelti. Þjóðólfur hefði
fyrir löngu neitað að veita rúm stælu um þetta
þýðingarmiklaf!!) velferðar(H)- og áhugamál ísa-
foldar, ef hér hefði ekki verið um hlægilega og
hatursfulla ofsókn að ræða af hálfu málgagnsins,
er því mátti ekki haldast uppi að ósekju, eða án
þess að hlutaðeigandi fengi að reka á það stamp-
inn með röksemdum fyrir allra augum. Og það
hefur hann einnig rækilega gert, svo að þeirri
deilu er nú sem betur fer lokið hér í blaðinu með
örfáum niðurlagsorðum frá rektor.
„En það er ekki öll nótt úti enn“ sagði draug-
urinn, og svo hefur Isafold hugsað, eptir þessa
sneypuför E. H. gegn rektor, því að nú hefur hún
fitjað upp á nýju efni til að reyna að sverta hann
og skólann í sambandi við þá athöfn, er fram fór
1 skólanum 17. þ. m. og vér minntumst á í síð-
asta blaði, Þessa athöfn leitast „Isafold“ við að
draga niður í sorpið, segir að það hafi verið „upp-
reisnarminning gegn stjórn skólans", rektor hafi
„riljað upp frægðarsögu pereatsins", að þetta hafi
átt að vera ;„fagnaðarminning fyrnefnds atburðar,
’pereatsins’" með öðrum .orðum gefur í skyn, að
rektor hafi f ræðu sinni við þetta tækifæri gert
allt til að gylla 'pereatið’ fyrir lærisveinum sínum.
Það er svo líklegt, eða hitt þó heldurl Þáermenn
skrökva, þá verða menn að gera það dálítið senni-
lega, svo að einhverjir fábjánar fáist að minnsta
kosti tilaðfestatrúnað.áþað. Til þess að ganga úr
skugga um, að Isafold færi hér með ósann-
indi, er ekki máttu óhrakin standa, höfum vér
fengið að sjá ræðu þá, er rektor hélt við þetta
tækifæri, en hún mun sfðar birtast á prenti ann-
arsstaðar. Sannleikurinn er sá, að rektor notaði
þeita tækifæri til að sýna piltum fram á, hve
sorglegar afleiðingar „pereatið” hefði haft fyrir
skólann, bæði fyrir piltana sjálfa og fyrir Svb.
Egilsson. I ræðunni voru meðal annars þessi orð:
„Guð gefi, að slfkir tímar komi aldrei optar yfir
skólann. Guð gefi okkur kennurunum vit og
vilja til að beita valdi okkar í þá átt, sem piltun-
um er fyrir beztu. Guð gefi piltunum vit og
vilja til að skilja það, að áminningar okkar miða
þeim sjálfum til góðs og að sá er beztur vinur
þeirra, sá elskar þá mest, sem bezt heldur þeim til
að gera skyldu sína". Hverja þýðingu hlutaðeig-
endur sjálfir vildu leggja í þessa athöfn, sést bezt
á orðum þeim, er rektor talaði, um leið og hann
í nafni skólass lagði blómsveiginn á gröf Svein-
bjarnar Egilssonar. Þau voru á þessa leið:
„£g vildi óska, að hinn framliðni mætti líta
upp úr gröf sinni og sjá þann hóp, sem hér er
saman kominn. Mér er sem eg sjái hann standa
hér mitt á meðal vor og renna bláu og snöru
augunum sínum yfik hópinn. Hann mundi
ef til vill segja við okkur á þessa leið:
Kæru vinir, kennarar og piltar, eg þakka ykk-
ur fyrir, að þið eruð hingað komnir að leiði mínu
með þessa kærleiksfórn, þakka ykkur fyrir, að þið
eruð hingaðkomnir til að bæta og friðþægja fyrir
það, sem misgert var fyrir 50 árum. Eg get ekki
óskað ykkur annars betra að launum, en að upp
af mínum moldum megi spretta frækorn kærleika
og eindiægni, sáttar og samlyndis milli kennara
og lærisveina. Einhvern veginn á þessa leið mundi
hann hafa mælt. Þessa síðustu ósk vildi eg gera
að minni og bæta því við, að eg vildi óska að
frækornið mætti verða að fögru tré og skólalífið
blómgast í skjóli þess“.
Hátíð þessa var að skoða sem einskonar kær-
leiksfórn á leiði Sveinbjarnar Egilssonar, en alls
ekki „fagnaðarminning pereatsins". Hið snotra
kvæði, sem ort var og sungið við þetta tæki-
færi og prentað er hér á eptir („Minning Svein-
bjarnar Egilssonar") ber heldur ekki vott um, eins
og „Isafold" gefur í skyn, að þetta hafi aðeins
verið gamanleikur einhverra spjátrunga í skól-
anum til að krækja í aukamánaðarleyfi(H). Ekki
vantar góðgirnina og göfugmennskuna í hugsun-
arhættinum gagnvart piltum og skólanum. Henni
hefur jaínan verið miklu sýnna um það, kindinni
að færa hlutina til verri en til betri vegar, þá er
mótstöðumenn hennar hafa átt í hlut.
Ur þvl að „Isafold hefur ritað svo langa grein
um afmælis- og minningarhátíðir, þá viljum, vér
benda henni á, að hún sjálf getur einmitt haldið
eittafmæliðámorgun, —ársafmæli ofsóknar sinnar
gegn rektor, því að það var einmitt 27. jan. í fyrra,
sem hann hélt fyrirlesturinn í stúdentafélaginu um
réttritunarkák Blaðamannafélagsins, er allur ófagn-
aðurinn stafar frá. Það er enginn vafi á þvl, að
„ísafold”, sem einmitt kemur út á morgun, velur
honum nú einhverjar dýrindis gjafir áþessu afmæli,
af ríkdómi þess skammaforða og götustrákaorða,
sem hún er svo auðug af, þóttbirgðirnar séu ekki
sérlega fjölbreytilegar, heldur nokkuð úreltar og
einkynja. Hitt skiptir ekki miklu, hvað henni
þóknast að leggja af sér í garð Þjóðólfs fyrir að
hafa flett ofan af atferli hennar gagnvart rektor
og skólanum, því Þjóðólfur veit, að hún hefur
ekkert fram að bera í þessu máli, nema sama,
gamla súrdeigið: sömu fúlyrðin, sömu smekkleys-
urnar, og sama bullið, sem hún „trakterar" alla
kunningja (!) sína á, og það er orðið svo undur
leiðinlegt, að Þjóðólfur nennir naumast að líta á
það lengur.
Minning Svb. Egilssonar.
Lag: Slumra ljuft du lilla.
Oss er yndi að minnast
Islands bezta manns,
fáir munu finnast
Fróns af niðjum líkar hans.
Það er Sveinbjörn sá hinn mæri,
sem er löngu horfinn braut,
honum ávalt hróður færi
hver, sem elst við Snælands skaut.
Lærdóms maður mesti
menntum unni heitt,
ást við fagurt festi
flest, sem andans líf gat veitt.
Ekki nokkur áa vorra
eins sem hann reit fagurt mál
allt frá dögum aldna Snorra
unnum því af lífi’ og sál.
Skýrði skálda kvæði, —
skáld var sjálfur hann,
helzt við háleit fræði
hjartans unun beztu fann.
Hómers Músa honum fylgdi
heilög gegnum vizku lund,
aldrei hún við öðling skildi
unz liann féll í slðsta blund.
Harmar gyðjan grátin
gæðings bana mein.
Hann er löngu látinn
land vort geymir dáins bein.
Allir vér af alúð biðjum
eins í nafni fösturlands:
Langa tíð hjá lýðs vors niðjum
lifi frábær minning hans.
L. H.
Kveðinn í kútinn
Nú er Einar gjörsamlega kveðinn í kútinn.
í síðustu Isafold hefur hann ekkert annað fram
að bera enn marghraktar, órökstuddar staðhæf-
ngar, útúrsnúninga, hártoganir, ósannindi og
skammir. Það er langt firir neðan mig að svara
slíku með öðru enn — firirlitningu.
Gott væri, ef Einar ljeti sjer eftirleiðis ráðn-
ingu þá, sem hann hefur fengið, að kenningu
verða og rjeðist ekki eptirleiðis á alsaklausa
menn með ósönnum áburði.
Reikjavík 22. jan. igoa.
Bj'órn M. Ólsen.
Húnavatnssýslu 2. janúar.
Þá er nú tugaárið búið að heilsa, en gamla
árið kvaddi oss hér norðurbyggjana með 3 sannís-
lenzkum hríðardögum af hörðustu tegund. Gamla
árið skilur eptir hjá oss ýmislegt annað en stóru
fannaþiljurnar, en fátt er oss megi að gagni koma
fremur en þær. Samt getur árið alls eigi talizt hér
óhappaár, þótt tíðarfarið í vor og sumar væri öðru-
hvoru frernur stirt. Heyfengur varð almennt í með-
allagi, því grasspretta var góð. — Sjávargagn við
Húnaflóa mun og mega teljast með bezta móti,
þótt Húnvetningar geri enn lítið sjávarútveg sínum
til eflingar, og ekkert skip gangi héðan, nema hinar
gömlu opnu öðuskeljar, sem er sorglegur vottur
samtakaleysis og þess, að vér þekkjum ekki þá efna-
hagslégu þýðingu, er það hefur, að sameina sig til
stærri fiskiskipakaupa.
Um verzlun á árinu er ekki annað að segja, en
hún hafi verið lítilmótleg og ill. Gegn kaupfélagi
voru er nú kominn hærri kurr, en áður hefir heyrzt
hjá almenningi, og ef dugnaður verður samfara
sannfæringu og vilja sýslubúa, munu þeir fara að
knýja á aðrar „Flosahurðir" með þá verzlun sína,
þar að mörg atriði hennar eru öfug og illþolandi,
eins og hún er nú framkvæmd og stórskaði á ári
hverju á þeim sauðum, er Kaupfélagið sendir, mót
því, að leggja þá inn hér í verzlanir. Þetta mun
reyndar stafa af klaufalegum útflutningi sauðfjárins,
eða því, hve mikið af því fórst á leiðinni nú við
síðasta útflutning; og það sem alla leið komst, bú-
ið að tapa miklum hluta síns verðmætis. En skað-
inn þykir oss lítið bragðbetri, þó hann sé af því-
líkum rótum runninn.
Svo virðist, sem öll húnvetnska pólitíkin hafi
orðið undir fyrsta haustsnjónum, því á slíkt er nú
ekki minnst. En ef til vill munu bændur og búalið
samansafna molunum, þegar vorar, í ltarfir sínar, og
litast um eptir nýjum skenkjara og bakara, eins og
Faraó forðum. Mun óhætt mega fullyrða, að hin
svo nefnda Valtýska hafi hér harla lítinn byr.
Goodtemplarasýkina hér í sýslu má telja með ný-
ungum þessara tíma. Af henni hafa hér og hvar
myndazt ýms afkvæmi; en sumar þess konarhauga-
gorkúlur hafa mót náttúru sinni orðið að kerlingar-
eldi von bráðar; t. d. þegar fylkingar hafa verið svo
þunnskipaðar, að taka hefir orðið farandfjárhirða úr
öðrurn sýslum til hárra embætta, og til að fá lög-
um samkvæman stofnendafjölda, en þessir heiðurs-
félagar svo orðið að yfirgefa „bræðra- og systra"
hópinn og vitja aptur átthaga sinna, áður annar fé
lagi hefur fengizt ! skarðið. — Þar á mót hafa hér
á stöku stöðum myndazt Goodtemplarastúkur með
góðum þroska, og aflað sér verðugs heiðurs fyrir