Þjóðólfur - 09.03.1900, Blaðsíða 1

ÞJÓÐÓLFU
52. árg.
Reykjavík, föstudaginn 9. marz 1900.
Nr. 11.
im~ thule ~m.
er útbreiddasta lífsábyrgðarfélag á Norðurlöndum.
Lág iðgjöld, hár bonus, enginn aukakostnaður,
þýðingarmikil hlunnindi fyrir sjúklinga. THULE
er stjórnað undir yfirumsjón sænsku ríkisstjórnar-
innar. Upplýsingar um THULE fást ókeypis
hjá umboðsmönnum félagsins og aðalumboðs-
manninum.
BERNHARÐ LAXDAL.
Patreksfirði.
mzmmmmmmmmmmmmmmmi
Hvað vilja stjórnarliðarnir ?
Með því að valtýsku Hafnarstjórnarmennirn-
ir og og málgögn þeirra vinna stöðugt að því
leynt og ljóst að glepja þjóðinni sýn ístærstu vel-
ferðarmálum hennar, þá virðist eiga vel við, að
hún fái að sjá í stuttu yfirliti, hvað það er, sem
þessir piltar, er kalla sjálfa sig framfara- og frels-
ispostula, vilja smeygja inn á þjóðina, og hversu
þokkalegt verk þeir eru að vinna, annaðhvort af
heimskulegu ofurkappi og þráa, eða öðru verra,
sem vér viljum ekki beinlínis kalla þrælmennsku,
en eitthvað stappar það nærri því. Það er bæði
1 stjórnmálum, fjárhagsmálum og samgöngumál-
um, sem valtýsku stjórnarliðarnir hafa bundizt
samtökum, til að lemja áfram með oddi og egg
þessi áhugamál þeirra, sem þeir hafa öll sett í
náið samband við Danmörku og dönsku stjórn-
ina. Og það sýnir einmitt ótvíræðlega, aðhverju
allur þessi gauragangur stefnir, hvað er aðalmark
og mið hans, aðalkjarninn í öllum þessurn val-
týska ófagnaði. Mergurinn málsins er nfl. sá, að
gera Island á allan hátt sem mest háð Dan-
mörku, ekki að eins í stjórnlegu tilliti, heldur
einnig í peningamálum Og samgöngumálum, með
■öðrum orðum: nema burtu, eptir því sem unnt
er, hið litla sjálfstæði, sem vér nú njótum, svo
að vér verðum eptirleiðis algerlega bundnir á er-
lendan klafa. Þess vegna geta þessir valtýsku
stjórnarliðar, sem að þessu vinna að réttu lagi
Lallast danskir Islendingar, þótt þeir þyk-
ist vera hinir sönnu ættjarðarvinir, sönnu fram-
faramenn. Það er svo auðvelt að fletta af þeim
Lápunni, því að skammsýni þeirra ein eða mis-
.skilningur getur ekki afsakað atferli þeirra eða hul-
ið hina aumkvunarlegu nekt þeirra. frammi fyr-
ir dómstóli þjóðarinnar. Vér skulum sjá, hvern-
ig þeir líta út, þá er rétthverfunni á þeim ersnú-
Ið að fólkinu. Þeir hafa sjálfir nógu lengi sýnt
ranghverfuna, með því að snúa flíkunum sínum
tifngt að þjóðinni, og telja henni trúum, að það
Vaari rétta hliðin. En rétthverfan er svona:
i. í stjórnmálum vilja þeirláta þjóðina
^rfa alveg aptur á bak, burt af þeim réttarfars-
gnindvelli, er hún hingað til hefur staðiðágagn-
vart dönsku stjórninni, þeir vilja láta þjóðina við-
tU'kenna og löghelga hina ólöglegu meðferð mála
vorra í ríkisráðinu danska, og flytja yfirstjórn ís-
lenzkra mála enn meir út úr landinu, þ. e. stofn-
setja Hafnarstjórn í stað heimastjórnar, alinn-
lendiar stjórnar, er íslenzka þjóðin hingað til hef-
Ur verið að berjast fyrir, að vísu af veikum mætti
°g með lítilli alvöru eða staðfestu, en þó nokk-
tirnveginn einhuga til 1897. Og til að kóróna
Þessa »innlimun«, vilja stjórnarliðarnir tara 1 auð-
virðilegustu hrossakaup við stjórninaá þann hátt, að
kaupa af þeim ráðgjafa, búsettan í Höfn, er á
að koma hingað á þing 2 mánaða tíma annað-
hvert ár, eins og þegar kría sezt á stein, og í
staðinn fyrir þennan kjörgrip, á svo að gera
dönsku stjórninni þann greiða(!) að kippa burt
einni grein úr stjórnarskrá vorri, einni ólukkans
prentvillu(!l) er kvað hafa slæðst inn í hana af
vangá, en sú grein (61. gr.) heimilar oss einmitt
mikilvæg réttindi, er stjórninni þykir leiðinlegt,
að skuli standa þarna. Þess eru víst hvergi dæmi
í víðri veröld, að svo pólitiskir skynskiptingar
hafi verið 1 nokkru landi, að þeirhafi viljað selja
stjórninni sinni mikilsverðar greinar úr gildandi
stjórnarskrá landsins þeirra, gegn lítilsháttar upp-
bót hins vegar, bundinniþeim skilyiðum að öðru
leyti, er gerðu hana eina út af fyrir sig óaðgengi-
lega og hafandi í för með sér verulega uppgjöf á
landsréttindunum og allri fyrri sjálfstjórnarbaráttu
landsins. Það mega sannarlega vera harla van-
vita menn eða miður þjóðhollir, sem vilja sinna
slíkri málaleitun, og vísa henni ekki trá sér með
fyrirlitningu. En yfir þessu hafa þó valtýsku stjórn-
arliðarnir íslenzku ginið svona áfergislega, sem
raun er á orðin.
2. í fj á rh a gsm á lum vilja þessir sömu
herrar gera oss útlendu (dönsku) auðvaldi háða í
peningamálum, með þvl að selja Dönum í hend-
ur um 100 ára tímabil seðlaútgáfurétt landssjóðs,
svo að danskir Gyðingar geti stofnað hér (að
nafninu til) miljónabanka, er stjórnað sé algerlega
í Kaupmannahöfn, og hafi þar eða annarsstaðar
í útlöndum aðalfjármagn sitt í veltu. Og svo á
jafnframt að leggja niður þá bankastofnun, er
landið sjálft á, og lofa erlenda auðvaldinu að fá
meiri hluta landssjóðs og landssjóðsteknanna til
umráða, svo að öll penmgamál vor, allur fjár-
hagur landsins verði á valdi þessarar erlendu
stofnunar og undir hennar verndarvæng, svo að
allt geti orðið í hinni elskulegustu eintngu við Dani,
og íslenzkir lántakendur sætt þeim vildarkjörum(!)
að fá lán úr þeim »stóra«, sameiginlega banka
gegn 7—8%(1) vöxtum, eins og tíðkast i bönkum
ytra. Þá verður gott að lifa, því að sá »stóri«
stjórnar landinu, stjórnar fjármálum vorurn, verzl-
un vorri, stjórnar þinginu og þar af leiðandi lög-
gjöf vorri. Hann þarf víst ekki að hreyfa marga
fingurna til þess að stinga hinum miklu þing-
görpum vorum 1 vasa sinn. Þá höfum vér fyrst
varpað öllum áhyggjum vorttm rækilega upp á
danskinn. Það er alveg óþarft að vera að þrefa
um nokkra stjórnarbót úr því. Sú barátta hverf-
ur alveg af sjálfu sér, þá er vér sjálfir erum með
húð og hári horfnir ttndir fjárforræði Dana í pen-
ingamálum, orðnir ómyndugir fáráðlingar. En að
þessu marki keppa valtýsku fjármálavitringarnir.
3. í samgöngumálunum tekur ekki betra
við hjá þessunt vitringum, Þar leggja þeir smiðs-
höggið á allt þetta heimskulega atferli, þá er þeir
eru að streitast við að fá annari eins fjarstæðu
framgengt eins ogþeirri, að láta einar 70,000 sálir
leggja á sinn kostnað fréttaþráð yfir annað eins
flæmi eins og þvert og endilangt Island og halda
honum við. Og- til þess að flelta menn til að
gína yfir þessu, er beitt svívirðilegasta brálli eða
hrossakaupum, ef svo mætti segja, sannarlega fá-
heyrðum hrekk gagnvart fávísum íslenzkum al-
rnúga, sem hyggur að 300,000 kr. séu gríðar-
mikið fé til að leggja landþráðinn, en sannleik-
urinn er, að fé þetta er svo gott sem einskisvirði,
eins og krækiber í ámu í samanburði við allan
þann feikilega kostnað, er af þessu fyrirtæki
mundi leiða. Hrekkurinn er fólginn í því, að ís-
lendingum eru boðnar þessar hundsbætur eða
mútuskildingur, ef svo mætti segja, til þess að
þeir lofi dönsku stjórninni að leggja sæþráðinn
frá útlöndum til þess staðar á landinu, er verst
gegnir fyrir landsmenn, en útiloka höfuðstað lands-
ins, er mest mundi nota þráðinn, úr sambandi
við útlönd, nema með því einu móti, að lands-
menn séu kúgaðir að leggja á sig þá byrði, er
engan reikningsmann þarf til að sýna fram á,
að þeir geti ekki risið undir. Og út í þessa vit-
leysu á að teyma þjóðina, einmitt um það leyti,
sem líkur eru fyrir að fréttaþráður hefði verið
lagður til landsins, oss að kostnaðarlausu eða
kostnaðarlitlu, og sjálfsagt þá yfir land að ein-
hverju leyti jafnframt. Verði þessari fjarstæðu—
fréttaþráð á vorn kostnað um allt land — fram-
gengt á þann hátt, sem Valtýr og málgögn hans
eru að spreyta sig á, verður annaðtveggja, að
þráðurinn grotnar niður ónotaður, ef landssjóður
nokkurntíma kreistist við að leggja hann, eða
hann fer með landið á höfuðið, eða sama sem,
ef hann gleypir mestallar tekjur þess, þrátt fyrir
auknar og nýjar álögur, svo að ekkert verður ept-
til annara nauðsynlegra fyrirtækja, en arðurinn
af 1 an dþræ ði num bæði beinn og óbeinn ann-
ars vegar harla tvísýnn, eða að minnsta kosti
nauðalítill í samanburði við kostnaðinn. Það er
ekki nóg að hrópa upp og taka munninn fullan
um þá óhæfu, að andmæla nokkurn skapaðan
hlut fréttaþræði yfir landið, því að það má sann-
arlega kaupa hann of dýrt, svo dýrt, að hann
verði hið stærsta axarskapt, sem gert hefur verið
hér á landi. Það er ekki nóg að hafa hann að
eins til skemmtunar eða af tómum mannalátum,
til að vera eins og aðrir, eins og stórþjóðirnar.
Það eru svo mörg þægindi, sem þær geta veitt
sér, svo mörg stórvirki, sem þ æ r geta kostað,
að vér getum ekki hermt eptir þeim 1 því öllu.
Það væri gott að fá fréttaþráð frá útlöndum t. d.
til einhvers hentugs staðar hér á landi t. d. í
grennd við Reykjavík, og hvernig sem Þorsteinn
Fljótshlíðarskáld rótar upp moldarhnausunum i
»Bjarka«, þá getur hann aldrei sannað það með
einu orði af viti, að landþráðurinn sé eins nauð-
synlegur, eins og sá þráður, er þannig lægi til
landsins. Það er ef til vill skiljanlegt þröngsýni
hjá Þ., sem trollaraþjóni og blaðstjóranefnu á
Seyðisfirði, að hann vilji sparka höfuðstað lands-
ins burtu, og sjái ekkert út fyrir Austfirði, sjái
ekki, hvar þráðurinn geti komið að mestum not-
um og borgi sig bezt, án þess að kyrkja öll
önnur fyrirtæki vor. En »ísafold« hefur enga
sjáanlega ástæðu til að að styðja þessa vitleysu,
svona lagaða, nemaþetta steinblinda trúnaðartraust
á Valtý og öllum gerðum hans, og svo hitt, að
vera jafnan þeim megin sem ver gegnir og óskyn-
samlegt er.
Þjóðólfur mun síðar áður en lýkur, taka betur
í hnakkann á þessu valtýska fréttaþráðarflani, sem
stórvoði stendur af fyrir landið. Þjóðin verður
að hugsa málið, má ekki hlaupa eptir tilfinning-
um einum, eða villuprédikunum valtýsku mál-
gagnanna, hversu hátt sem þau hrópa. En vilji
rnenn endilega leggja allt annað á hylluna fyrir
þessu eina, láta landbúnaðinn t. d. vera í sama
kaldakolinu sem fyr, flýta fyrir Ameríku-flutn-
ingunum og auðn sveitanna, með því að gangast
undir þetta eina ok — fréttaþráðarlagning um allt
landið og viðhald hans — þá er ekkert urn það