Þjóðólfur - 23.03.1900, Qupperneq 1

■
ÞJÓÐÖLFUR
52. árg.
Reykjavík, föstudaginn 23. marz 1900.
Nr. 13.
mr T H u L E
er útbreiddasta lífsábyrgðarfélag á Norðurlöndum.
Lág iðgjöld, hár bonus, enginn aukakostnaður,
þýðingarmikil hlunnindi fyrir sjúklinga. THULE
er stjórnað undir yfirumsjón sænsku rikisstjórnar-
innar. Upplýsingar um THULE fást ókeypis
hjá umboðsmönnum félagsins og aðalumboðs-
manninum.
BERNHARÐ LAXDAL.
Patreksfirði.
Um framræslu á mýrarflóum.
Eptir Ségurd Sigurðsson.
IV.
Það hefur verið tekið fram af ýmsum, að
vér ættum að hætta öllum óræktarbúskap,
eins og komizt hefur verið að orði. Það ereinn-
ig sennilegt, og mun sjálfsagt, að öll viðleitni til
umbóta búnaðinum, stefni í þá átt. Hér til heyr-
ir, að hirða betur allan áburð, en gert hefur ver-
ið, fara betur með túnin og stækka þau. Því
samfara þarf einnig algerlega að friða fyrir á-
gangi hin ræktuðu svæði. Túnin þurfa að vera
girt gripheldum girðingum, og varin árið
í kring. Vatnsveitingar þurfa að aukast og verða
almennafi, en um leið þarf að útvega gott og
mikið vatn, þar sem það vantar. Er það eitt-
hvert hið fyrsta skilyrði til þess, að áveitur eða
vatnsveitingar komi að verulegum notum í bráð
og lengd. Með tíð og tíma ætti því búskapur
og búnaður að breytast þannig, að meiri eður
mestur hluti lieyjanna væri afiað af ræktuðu
landi, túni eða reglulegu áveituengi. En
þessu verður eigi komið fullkomlega við, eins ognú
stendur. Eitt af því, sem leiðir í þessa átt
og styður að breytingu í þessu efni, 'er framræsl-
an, og þó fyrst og fremst, að gerðir séu fullnægj-
andi affærsluskurðir. I láglendum flatlendissveit-
um, eins og t. d. Flóinn er, þá er þetta það
fyrsta og sjálfsagðasta, er gera þarf, því meðan
þessa skurði vantar, er öll regluleg og veruleg
framræsla óhugsandi. En eins og tekið hefur
verið fram áður, þá er mjög áríðandi að stífla
þessa skurði, og hleypa vatninu yfif, bæði haust
og vor. Sérstaklega ríður á, að stífla snemma
að vorinu, ef þær hafa verið teknar úr skurð-
unum haustið áður. Það má, eftil vill búastvið
því, að þegar skurðirnir fjölga, verði þess eigi
ætíð gætt, að stífla þá þegar vera ber, ef enginn
hefur sérstakt eptirlit með því, að það sé gert.
Hið sama er að segja um viðhaldið á þeim.
Þetta tvennt, að þeir séu stíflaðir á hentugum
htna, samfara eptirliti með stíflunum, og að þeim
haldið við, eru atriði, sem taka verður með á
reikninginn. Mér hefur dottið í hug, að bezt
mundi að tilnefna vissa menn t. d. í hverri sveit,
«ða búnaöarfélagi, er hefðu umsjón og eptirlit
með skurðunum. Þeir ættu að sjá um, að stíflað
væri, og yfir höfuð hafa heimild til að gera ráð-
stafanir viðvfkjandi stíflunum og viðhaldinu ept-
lr Þvf. er þurfa þætti. Þessir menn ættu að vera
utnefndir af sýslunefndum, og skyldi þeim gefinn
ý>nskonar leiðarvlsir eða reglur að fara eptir.
essar reglur gætu þó eigi verið margbrotnar
oða yfirgripsmiklar, en að eins tekið fram (
þeim það helzta, er snertir stíflurnar og viðhaldið.
■usjónarmennirnir yrðu samkvæmt reglunum, að
skipa fyrir um, hvenær stífla ætti, og sjá um, að
það værf gert. Einnig yrðu þeir að líta eptir
skurðunum, og gera ráðstafanir til þess, að þeir
væru endurbættir þar, sem þess sýndist þörf. En
til þess að afskipti sýslunefndanna hefðu gildi í
þessu efni, og umsjónin og eptirlitið, sem minnzt
hefur verið á, yrði betur tryggt, þyrfti þingið að
búa til heimildarlög, sem ákvæðu sýslunefndum
rétt til að gera samþykktir um vatnsveitingar og
viðhald á skurðum. Skurðirnir þurfa viðhald eins
og önnur verk, og það er áríðandi að endur-
bæta þá, áður en þeir hálfeyðileggjast. Séu þeir
látnir afskiptalausir að öðru leyti en því, sem
hlutaðeigendur sjálfir gera, er hætt við að end-
urbæturnar og viðhaldið verði sljóft og ófull-
komið, og vanti alla festu og reglu. En væri
aptur á móti umsjónin falin ákveðnum mönnum
eins og minnst var á, útnefndum af sýslunefnd,
sem hefðu vald til að framkvæma og láta fram-
kvæma eitt og annað, er gera þurfti, er öðru
máli að gegna. Umsjónarmennirnir ættu sVo að
gefa skýrslu til sýslunefndar ár hvert um störf
sín, og skýra henni frá því helzta, er ábótavant
þætti, og þörf væri að lagfæra. Sanngjarnt væri,
að þessir nefndu umsjónarmenn fengju einliverja
þóknun fyrir ómök sln.
Svar
ti! Björns ritstjóra Jónssonar.
Hinn 19. f. m., birti »Þjóðólfur« frá mér
svolátandi greinarstúf:
»1 10. tölubl. XXVI. árg. »Isafoldar«, dags.
18. febr. f. á., erritstjórnargrein, semheitir: »Land-
skjálptaskaðabæturnar«, og er þar meðal annars
lofað »glöggu« yfirliti ýfir samskotahjálpina«.
Þó er gjafanna úr Snæfellsness- og Hnappadals-
sýslu að engu getið. Eg hefi tvisvar beðið rit-
stjórn »ísaf.« að geta þess, að gleymzt hafi að
geta gjafanna héðan, í síðara skiptið bréflega 20.
sept., og var mér þá lofað leiðréttingu með bréfi,
dags. 12. okt.
Nú bið eg yður, herra ritstjóri, að láta þess
getið í háttvirtu blaði yðar, að eg hafi safnað
618 kr. 21 e. og sent þessa upphæð gjaldkera
samskotanefndarinnar, herra ritstjóra Birni Jóns-
syni, 184 kr. 57. a. í okt. 1896 0^433 kr. 64 a.
í jan. 1897«.
Eg hafði búizt við því, að Björn ritstj. Jóns-
son mundi, þegar er hann læsi þessar fáu línur,
geta þess í »ísaf.«, að sér hefði skotizt illa, er
hann samdi greinina og jafnframt biðja mig fyr-
irgefningar á því, að hann hefði trassað að sinna
endurtekinni beiðni minni um leiðréttingu. En
í þess stað víkur hann að mér 205 —tvöhundr-
uð og fimm — línum í Isaf. 27. f. m., og hafði
hann þó í næsta blaði á undan eytt n Jínum
upp á greinarkorn mitt. Þessar 216 línur eru
vitanlega ekki annað en dylgjur, illyrði og rang-
færslur.
Eg á að hafa dróttað að Birni stelvísi til
þess að hefna mín á honum út af fréttagrein í
Isaf. f. á., er eg á að hafa reiðst »hroðalega«.—
Leiðréttingin í Þjóðólfi á að hafa verið óþörf,
Bj. hafi áður gert skil fyrir samskotunum og sent
mér kvittun fyrir. — Eg hafi notað spítalalegu
Bj. suður í Kpmh. til þess ódæðis, að biðja ísaf.
að leiðrétta skýrslu sína. — Það sé missögn, að
eg hafi tvisvar farið fram á leiðréttingu. — Skýrsla
mín sé röng, héðan úr sýslu hafi gefizt 636 kr.
9. a. í stað 618 kr. 21 e.—Loks eru menn látn-
ir þefa milli línanna, að greinarstúfur minn sé
sprottinn af »þrælmennsku«, hann sé lúalegar get-
sakir og æruleysis aðdróttanir. Og þójátarmað-
urinn því enda tvisvar, að úrfellingin á gjöfunum
héðan sé »leiðinleg slysavilla«, sér hafi
engin vorkun verið að tilfæragjafirnar héðan rétt,
»þær hafi verið hægt að tiltaka alveg nákvæm-
lega«. En svo reynir hann í öðru orðinu að
fóðra axarskaptið, skýrslan í Isaf. hafi ekki ver-
ið ætluð til prentunar, enda hafi sérverið ofvax-
ið og enda »ógerningur að tína saman úr 20
arkar blaðsíðum allt, sem gefist hafði úr hverri
sýslu«.
Svona hóglega tekur 53 ára gamall blað-
stjóri réttmætum aðfinningum, er blað hans tví-
beðið hefur ekki fengizt til að sinna.
Undirstaðan undir voli Bj. er sú, að eg hafi
verið að hefna mln á honum, og er það vitan-
lega gert til þess að færa lélegustu lesendum ísafi
heim sanninn um það, að grein mín sé slúaleg-
ar getsakir« o. s. frv. Jafngamall ritstjóri B.
veit, hvar skrílinn kitlar mest. Bj. mun eiga við
ritstj.gr. í Isaf. 24. des. 1898 um vegagerð á ár-
inu. Þar er getið vegagerðanna hér í sýslu, og
haft eptir verkstjóra, að nokkuð af þeim hafi orð-
ið 50% dýrara, en mátt hefði verða, vegna vagna-
skorts. I næsta blaði, dags. 31. s. m., renndi
Bj. þessu niður, þá á mismunurinn ekki að hafa
orðið nema 36%. En það var líka rangt, enda
skrifaði eg B. þegar í stað og bað hann að leið-
rétta öfgarnar. Bj. svaraði mér um hæl og beidd-
ist velvirðingar á því, að leiðrétting mín hefði
ekki komizt samstundis í Isaf., hún skyldi að
honum heilum og lifandi koma í næsta blaði. En
svo fór, að Bj. sinnti ekki beiðni minni fyr en
18. marz árið eptir. Þá höfðu vitanlega allir
gleymt Isaf.greininni, enda höfðu allar leiðrétt-
ingar verið vandlega vinsaðar úr minni grein;
þess að eins getið, að sýslunefndin hefði ekki
keypt vagna, af þeirri einföldu ástæðu, að vagn-
ar voru til heima í héraði og notaðir við vagna-
gerðina. Bj. hefur eðlilega kennt til kinnroða
fyrir þessa leiðréttingaraðferð, er á hans máli
mundi heita: »lúa!ega þrælslegog níðingsleg fúl-
mennska«. Og nógu skygn hefur hann verið til
þess að sjá, að telja mátti almenningi trú um, að
eg hefði reiðst af. En því fór fjarri að eg reidd-
ist B. Eg leit þ á svo á, að þetta mundi vera
öðrum að kenna en B., vorkenndi honum að eins
þann ræfilshátt, að láta aðra svo ráða fyrir sig,
að hann yrði að ganga á bréfleg heit sín. Og
nú er eg sé, að B. muni hafa verið einum um
aðkenna, reiðist eg honum ekki að heldur. Eg
sé að manninum er ekki sjálfrátt. Hann er auð-
sjáanlega ekki fullfrískur.
Eg kannast heldur ekki við, aðeghafi drótt-
að stelvísi að B., enda þótt ekki væri sleginn
varnagli við því í Þjóðólfsgr. minni. Eg skil
annars ekkert í, að manninum skuli hafa dottið
slíkt í hug, úr því að hann hafði auglýst sam-
skotin áður. Eða þykist hann hafa svo illt orð
á sér, að nokkur maður mundi trúa slíku? Eg
áleit satt að segja óþarft að taka það beint frara,
að Bj. mundi ekki hafa dregið sér féð, en vel
má eg gera honum það að skapi nú. Eg lýsi
þá hér með yfir því, að eg álít Bj. hvorki fingra-
langan né fengsaman á annan óleyfilegan hátt.
»Þjóðólfsgreinin« á á að hafa verið óþört