Þjóðólfur - 27.03.1900, Blaðsíða 1

ÞJOÐOLFUR.
52. árg.
Reykjavík, þriðjudaginn 27. marz 1900.
Nr. 14.
Svipur útlagans.
Hann fæddist í fátækt 1 meinum,
—hann fékk ekki athvarf hjá neinum
A hjarninu fáklæddur hýmdi ’ann,
við hungrið um líf sitt glímdi ’ann.
I þröngri’ átti’ hann vök að verjast,
við vonzku og hatur að berjast.
En sofandi seinráðri þjóð
með sverðsoddi tók hann blóð,
Það varð enginn til þess að verja ’ann,
þeir vöknuðu—til þess að berja ’ann
en aflvöðva herti ’ann í hönd,
sem heíði lagt fús á hann bönd.
Þeir gáfu honum guðlast að sök, —
hann gaf þeim hin skýrustu rök, —
þeir gátu’ ekki’ á flaki því flotið,
þeir fengu’ ekki pennann hans brotið.
Því vissu þeir alls ekki af,
að auðurinn, sem hann þeim gaf,
var aflið, sem áfram þá bar,
en — ekki það gullhrúga var!
Til hjartnanna gróf hann sér göng,
er hann grét og hló og hann söng-,
þeir fólust f fylgsninu svarta,
þeir fundu’ ekki veg til hans hjarta.
Þeir reyndu’ að svipta hann ró;, —
þeir ráku’ hann í útlegð, — hann hló!
A eigin kostnað við eymd hann bjó,
á annara kostnað hann dó.
En samt er það svipurinn hans,
hins svívirta landflótta manns,
sem blæs í þá dáðlausu dug,
sem drottnar í framgjörnum hug !
Gudmundur Gudmundsson.
„Hnakkatakið“.
I rokinu, sem póstskipið Laura hreppti í síð-
ustu för sinni til Englands, slitnuðu margir raf-
símar á Englandi og meðai annars símarnir á
milli London og Edinborgar, svo að ekkert sím-
skeyti gat komizt milli þeirra borga í tvo sólar-
hringa. Hve mörg slfk óveður ætli komi uppi 1
^byggðum á íslandi? Hvemarga tvo sólarhringa
ætli Reykjavík yrði sambandslaus ? Ætli hyggja
mín sé skökk, er eg hugsa, að þeir myndu fleiri
ór hún yrði án sambands, en hinir ? Og þá væri
gott að athuga, hvert gagn væri að rafsíma, sem
svo að segja aldrei kæmi að tilætluðum notum
°g hvort þessar 300,000 krónur gætu eigi orðið
hefndargjöf. — Það er óneitanlega fallegt að
gjalda allt ferfalt aptur, er manni er vel gert, og
Isafold heldur ósleitulega fram þessari meginreglu
fyrir hönd þjóðarinnar, en regla þessi getur þó
emungis verið rétt, ef gjöfin kernur að nokkrum
áotum, og víst er eigi rétt, þó að einhverjum sé
gefið fé til að varpa 1 sjóinn, að taka ferfalt
meira fé og varpa á eptir. —
Annars er það órétt að hafa velfarnaðarmál
Þjóðarinnar að fíflskaparmálum, eins og ísafold er
ferin að leggja 1 vana sinn. Dag eptir dag hafa
komið greinar í ísafold, er fjallað hafa um
^estu velfarnaðarmál þjóðarinnar, en flestar hafa
Þser verið með því markinu brenndar, að lítið hef-
ur verið á þeim að græða, að líkindum sökum
þess, að ritstjórarnir hafa óljósa hugmynd um, að
það eru rökin, er styðja þá og fella. Þeir vilja
ekki hætta á að koma með þau, svo að þau eigi
verði vegin og léttvæg fundin. Alþýðan veit ó-
Ijóst, hverju hún á að fylgja, hún er reikul í ráði,
veit óljóst hverju trúa skal, enda er allt gert til
að rugla hana. Mér dettur eitt í hug: Annar
ritstjóri Isafoldar er skáld; skyldi hann ekki hafa
orðið hrifinn og tekið sér til inntektar eina setn-
ingu úr Faust svo hljóðandi: »Sucht nur die
Menschen zu verwirren sie zu befriedigen ist
schwer«*). Ef til vill hefur hann fundið vanmátt
sinn. —
Þungt fellur honum, að ritstjóri Þjóðólfs er
eigi við sömu heimskuna bundinn og sýnir hann
það berlega með því, að honum gremst það, að
hann (o: ritstj. Þjóð.) safnar einhverjum gögnum
í landsímamálinu, en hleypur eigi á hundavaði,
sem hann sjálfur. Isafold er að barma sér yfir
»fróðleiks hraflinu«, en sjálf leitar hún sér engra
upplýsinga í velfarnaðarmálum þjóðarinnar, eins
og greinir hennar bera vitni um. Hún harmar
þá illu meðferð, er þessi þjóð og þetta land sæt-
ir, sem þó á svo margt gott skilið, og þó hefur
hún upp til skýjanna vestheimska »poka-agenta«
og safnar að sér ógeðslegum og flónslegum rit-
smlðum í þessu skyni frá hempuskjónum hvaða-
næfa. Á þennan hátt reynir hún að rýja land-
ið sitt og veikja krapta þjóðarinnar, sem elur
hana. Þetta ber vitni um sjúkan hugsanagang,
veiklað vit eða lamaðan vilja hjá ritstj. hennar.—
Aldrei hafa nokkrir skýrir kaflar komið í
ísafold, þeir er snerta mál þau, er hún ber svo
mjög fyrir brjósti, og getur tvennt til komið: Ann-
að er það, að ritstjórarnir hafa eigi svo vit á
málinu, að þeir geti útskýrt það fyrir öðrum.
Hitt er það, sem þó er næsta ólíklegt og vart
til getandi, að þeir fylgja eigi málinu af sann-
færingu. En sannfæringin verður því að eins til
staðar, að þeir skilji eitthvað í málunum og
beri skynbragð á þau. En hvernig svo sem því
er nú varið, þá bögglast þeir þó við að mynda
sér einhverja skoðun og berja hana svo fram,
fylla hvern dálkinn í ísafold á fætur öðrum —
og allt er sama tuggan, sama ruglið. í tíu blöð-
um, að minnsta kosti, hefur verið smurt margra
dálka löngum greinum, hverri ofan á aðra, um
hlutafélagsbankann og landsímann — og þó seg-
ir síðasta greinin eigi neitt annað, skýrir ekkert
betur málið heldur en sú fyrsta. Orsökin til þess
er sú, að vefla þessi er í raun og veru fyrir utan
allt efni, líkt og ræður, sem byggjast á orðunum
e f og hefði. Ef við hefðum öfluga peninga-
stofnun í landinu eða ef við hefðum ritsíma o.
s. frv., o. s. frv. En hins lætur hann eigi getið,
hvað við þurfum að leggja í sölurnar og hverju
við þurfum að hætta. En ef nú »meðritstjóri«
Isafoldar nauðsynlega þarf að gefa ímyndunarafli
sínu lausan taum, þá væri heppilegra bæði fyrir
hann og þjóðina, að hann héldi sínu fjöruga í-
myndunarafli sem lengst frá velferðarmálum
hennar. Næst getur hann skáldað um, hversu
við værum staddir, ef við værum suður við mið-
jarðarbaug eða 1 fyrirheitna landinu hans, Vestur-
heimi, þar sem hann endurfæddist. —
Það er ógerlegt að tína til þessar skoplegu
*) Reynið einungis að rugla fólkið, það er (svo)
slæmt að gera því til hæfis.
og röngu ályktanir og sönnur, er birzt hafa í
Isafold upp á síðkastið, en ein ályktan er mér í
fersku minni. —
Hún viðvíkur þingmannsefnum og styðst
auðvitað eigi við nokkur rétt rök. Hún er sú-
að einungis eitt mæli með því að kjósa á þing
innanhéraðsmann, fremur öðrum og það sé, að
hann eigi hægra með að efla áhuga kjósenda
sinna, og skýlaust er tekið fram, að ekkert styðji
fleira þar að. En ef þingmaðurinn á að vera
formælandi kjördæmis síns og »repræsentant«
þess, þá eru víst meiri líkur þess, að hann geti
því betur fullnægt skyldum sínum sem hann er
þar kunnugri. Enginn getur þekkt betur þarfir
kjördæmis síns, heldur en sá, sem þar er búsett-
ur, helzt. uppalinn. Hann þekkir betur lifnaðar-
háttu, skoðanir og þarfir kjósenda sinna. Hann
er líka langkunnastur kjósendunum. Þeir vita, að
þeir mega treysta honum, því að þeir þekkja skoð-
anir hans og hann vilja þeirra. •—
Þetta er eigi eins dæmi, að því er snertir
hugsunar- og ályktana vitleysur Isafoldar. Ein
hin stærsta villa, erísafold ernú að spreytasigá,
er landsímamálið. Allar greinir hennar um það
mál og bankamálið eru tómt gambur og tóm
orð, að því er virðist, svo að þar mætti ritstjór-
inn hugsa til orða skáldsins:
»Orð, orð innantóm
fylla storð, fölskum róm«.
Hví sýnir hann eigi með skýlausum rökum
og glöggum útreikningi, að viðhald og tilkostn-
aðurinn við landsímann sé vel kljúfandi, sem
margir beztu og skynsömustu menn fá eigi séð?.
Eða getur hann það ekki?
Abankamálinu flýtur ritstjórinn betur held-
ur en hver meðal vindbelgur, svo að eigi er von
að »sólidir« menn geti þar við hann jafnazt. En
þungt mun vera að róa einn á borð, er allir skyn-
bærir menn hamla á hinum megin. —
Eg kalla greinarstúf þinnan »hnakkatakið«.
Eigi svo að skilja, að eg hafi ætlað mér að taka
í hnakkann á iandsímamálinu. Nei, öðru nær.
Ef eg hefði ætlað að taka í hnakkann á nokkru,
þá var það helzt á Isafold fyrir allan yfirdrep-
skapinn og grunnhygnina, er hún hefur gertsig
seka í 1 sinni tíð. Um leið vil eg geta henni
þá bending, að hún leggi sig meira 1 lfma held-
ur en að undanförnu, þá er hún fjallar um mestu
velfarnaðarmál þjóðarinnar, og vona eg, að
menn virði mér til vorkunnar, þótt greinarkorn
þetta hafi ef til vill eigi tekizt sem bezt því að
eg er:
Ungur á orðaþingi.
Um framræslu á mýrarflóum.
Eptir Sigurð Sigursson.
V.
(Síðasti kafli).
Áður en eg skilst við þetta mál, vil eg leyfa
mér að taka fram nokkur atriði viðvíkjandi skurð-
argerð í blautum mýrum og flóum, einkum þó,
að því er snertir hina stærri affærsluskurði. —
Helzt skyldi hyllst til, verði því komið við, að
gera slíka skurði beina. Þurfi að beygja þá,
tel eg betra, að beygingin sé ekki kröpp eða
vinkilmynduð, en dálítið bogadregin. Rofinu úr
hreinum skurðum er bezt að kasta beggja vegna
við skurðinn, og ekki nær bökkunum en 4—6