Þjóðólfur - 29.06.1900, Blaðsíða 2

Þjóðólfur - 29.06.1900, Blaðsíða 2
mánuði, og er rétt, að þjóðin skoði þessa ís- 1 e n z k u hugmynd til þess tíma og athugi, hvort eigi muni vert að taka tillit til hennar við kosn- ingarnar. Margir af þeim, er aðhyllzt hafa stjórnarskrár- breyting þá, er nefnd er ýmist stjórnartilboð(?) eða Valtýska, hafa eflaust gert það af því þeim finnst hið núverandi stjórnarástand ekki lengur viðunandi, en vænta þess, að hið nýja fyrirkomu- lag mundi framkvæmt verða eptir beztu vonum: ráðgjafinn Islendingur, vel heima í öllum málum landsins, áhugasamur um að láta gott af sér leiða, undirbyggi málin svo vel fyrir þingið, að ekki þyrfti að setja nefndir til að semja frv. upp, og auk þess eins og nú málabálkanefndir, og þingm. að pæla í því allan þingtfmann, að hugsa sjálfir allt. Þetta ofhleður þingið störfum, segja menn, svo allt fer í handaskolum. Yrði allt hægara, er fsl. ráðgjafinn gerði allt svo vel og fullkomlega. Skárri gæti undirbúningur fárra mála orðið, en nú er; en annars eru þetta tálvonir. Einn mað- ur útlendur? mundi eigi fá gert meira. Og stjórn- arbótin sú er ekki á þann há'tt til orðin, að á henni þurfi háar vonir að byggja. Eða hvenær hefur dúfa komið úr hrafnseggi? Klekjum ekki út þeim fugli, er kroppi úr oss augun. Véreigumað hættaað vona á stjórnina, hætta að treysta henni til að undirbúa mál vor til þings, hætta að skipa málabálkanefndir á þingi, hætta að bjástra við hundruð mála á 48 dögum. Hugmynd mín er, að þingmenn 1901 og framvegis komi sér saman um það um þingtfm- ann, að velja einn mann, hvort heldur úr sínum flokki eða utan hans, þann, er þeir bera bezt traust til, til að sjá um undirbúning mála af hverri tegund, t. d. einn til að annast undirbúning menntamála og gefa ráð í þeim efnum, einn fyrir landbúnaðarmál, einn fyrir sjáfarút- vegsmál, einn fátækramál, einn fj ármá 1 (skattamál og tollmál o. s. frv.), einn póstmál, samgöngumál o. s. frv. Við þessa menn ætti reglulega að semja og fá þá til að takaþettaað sér fyrir sanngjarna, væga þóknun. Hver þess- ara manna fengi sér svo meðstarfsmenn, 2—4, er þannig mynduðu nefnd, er starfaði að rannsókn og undirbúningi á því sviði, er honum væri fal- ið að starfa á til næsta þings, og legði þá fram árangur starfa síns. Hverjum þessara þingmanna- kosnu ráðgjafa yrði á fjárlögunum að veita nokk- urt fé til nauðsynlegra útgjalda við starf hansog meðstarfsmanna, og geri eg ráð fyrir, að til þess þyrfti fyrstu árin allt að 10,000 kr. Það erekki mikið, en eg býst við, að beztu menn þjóðar- innar vildu vinna að þessu af áhuga og löngun til að gagna þjóð sinni, þó borgunin væri ekki nema lág; enda eru fæstir Islendingar vanir há- um launum. Mennirnir yrðu líka valdir og sam- ið við þá til 2 ára annaðhvort ár, og mætti þá skipta um, ef reynslan yrði eigi eptir vonum eða kröfurnar þættu of háar. En með þessu fyrir- komulagi hygg eg, að mikið mætti vinna að mála-undirbúningi og lagfæring, án þess að eiga það undir danska ráðgjafanum. Hann gæti svo neitað öllu, segja menn. Jú; en eigum vér að láta hann neita oss um að hugsa og álykta? En það vald hefur hann fengið yfir oss, ef vér ekkert förum að hafast að, annað en það, er vér fyrirfram erum vissir um, að finni náð fyrir hans eða ríkisráðsins augliti. Og slður ætti að þurfa að óttast lagasynjanir fyrir formgalla eða hroðvirkni, er nefnd valinna manna hefði 1 2 ár starfað að undirbúningi frumvarpanna. Auðvitað þyrfti hvert þing ekki að fá sér ráðgjafa eða undirbúningsmenn fyrir önnur mál en þau, er þingmönnum kæmi saman um að brýnust nauðsyn væri á að taka til meðferðar á næsta þingi, og væri máske rétt að byrja í smá- um stíl; en æskilegast álít eg, að hafa fasta ráða- menn, 6—8, fyrir stærstu málaflokkana, þegar fram líða stundir. Með þessu fyrirkomulagi þyrfti ekki að senda stjórninni aðrar eins volæðistillög- ur eins og þingsál. út af hlutafélagsbankamálinu. u8 Og þingið ætti ekki að þurfa að hafa eins mik- ið fyrir hverju máli á þinginu, er þjóðráðgjaf- arnir hefðu undirbúið það. Þessu væri heldur ekki vanþörf á. Nú er ekki að vænta annars en að margt fari illa úr hendi á þinginu: mál gangi í gegn vanhugsuð og önnur dagi uppi nauðsynlegri. Þingstarfið þarf í mörgu tilliti alveg að breytast. Til þess mundu þjóðráðgjafar eða þingráðanautar mikið hjálpa. 4. júní 1900. Björn Bjarnarson. Söngur Kleopötru. (Úr ensku.). Nótt var á himni, nótt um Ránarflóð; við næturandans söngva snekkjan flaut, og báruhörpur léku okkur ljóð. en loptsins koss í hárs míns skuggum þaut. Þú horfðir á mig. Hjarta og vör mér laut; í hjúpi stjörnuljómans þú mig sást — og rödd þín heyrðist hljóma, líða braut með heitri bæn, í djúpri sælu og ást: Sjá, uppi logar sól við sól sjá silfurhafsins brunn ! Vort líf er kvikt sem loptsins hjól og lagardjúpins unn, því andi og hold, lopt, haf og fold fer hring — knýr guðs síns dyr. Þitt hjarta sjálfs slær hátt frá mold einn hvílir tíminn kyr. Hjá bökkum dauðans berst vor skeið að baki er æfi gleymd en fyrir stafni er lífs vors leið og löndin ókunn geymd. Og yfir hálopt eyðikalt en undir feigðar sær; vor ást, vort líf er allt svo valt. Jeg ann þér! Kyss mig mær. Hve hljóður er hinn víði ver og voðaköld vor gröf — hve veik er súðin, sem oss ber um svefnþung dauðahöf. Burt segl og ár! Heill særinn blár! Lát sjá hvað farið nær. Við land er bára og brimgnýr hár. Eg bfð þín! Kyss mig mær. Og söngur þinn mig nær og nær þér bar; sjálf nóttin skildi okkar hjartna mál. Langt burtu frá mér allur efi var; af ást eg kom. Hún réði minni sál. Þú stóðst svo hljóður upp að mæta mér. Jeg mundi ei annað, vissi ei neinu af. Ó, sælustund, er stóð eg ein hjá þér við stjörnuljóma og opið reginhaf. E. B. Kristnitöku-afmælið. I sambandi við afsökun biskups í síðustu Isafold áhrærandi kristnitökuafmælið látum vér nægja að birta hér kafla úr bréfi, er Þjóðólfi barst einmitt nú í hendur frá presti einum hér í nærsýslunum. Bréfið er dagsett 24. þ. m. (Jóns- messudag), Þar kemst prestur meðal annars svo að orði: »Á sunnudaginn var (17. þ. m.), sem biskup gerði að kristnitökuhátíð hélt eg guðsþjónustu á kirkjum 1 prestakalli mínu. í dag er Jónsmessa og sunnudagur og hefði að réttu einroitt þennan dag átt að vera kristnitökuhátíð Istands, en bisk- upinn segir í bréfum sínum, að það hefði getað komið í bága við ferðir presta, sem mæta vilja á xsynoduss, en prestastefnuna mátti ómögulega færa til svona í eitt skipti!! Þetta er að sigla með föstu dragreipi, hvernig sem hvessir, eða svo finnst mér það«. Meira af vilja en mætti hefur ísa- fold leitazt við að bera hönd fyrir höfuð sér fyr- ir frumhlaupið gagnvart Þjóðólfi út af þjóðbanka- stofnuninni, og tilmælum hans um, að frumvarp í þá átt yrði lagt fyrir þingið. Hin hógværa og rökstudda grein í Þjóðólfi síðast með yfirskript- inni »Svarti Pétur í Isafold« mun nægilega hafa sannfært alla um, hvor málstaðurinn væri réttari og hverja sæmdarför Isafold hafi þar farið sem optar, enda ber hún ekki við að hrekja þar nokkurt minnsta atriði. I grein hennar er því alls ekkert svaravert og þarf því ekki annað en að vísa til Þjóðólfsgreinarinnar, enda sjá allir heil- vita menn, að það er dálítið sitthvað að óska eptir, að þingið fái frá stjórninni til athugunar og álita eitthvert frumvarp um stofnun reglulegs, íslenzks þjóðbanka, eða fallast á frumvarpsherfu þeirra Amtzens og Warburgs, eins og hún var f fyrstu, og enda eptir, að þingið skildi við hana, því að tryggingar þær, er þingið setti voru að öllu leyti ófullnægjandi. — Ef vér getum sett á stofn öflugan i n n 1 e n d a n banka upp úr lands- bankanum, þá verður það að vera þjóðbanki, íslenzkur þjóðbanki, sem beri nafnið »íslands banki« með réttu, og þá yrði landssjóður íslands að vera aðalstofnandi hans og aðalráðandi. Gætí það þá verið góð undirstaða, sem enginn þyrfti að vera hræddur við, að landssjóður legði t. d. veðband á sínar eigin jarðir — þjóðjarðirnar, til þess að fá fé í veltu í fyrstu. Eitthvað 1 þá átt- ina verður framtíðar-bankamál Islands að snúast, en ekki eptir geðþekkni og gróðafíkn danskra Gyðinga og okrara, sem vilja ná í afarmikilsverð hlunnindi hjá oss (seðla-útgáfuréttinn) svo að segja endurgjaldslaust og tryggingarlaust. í síðasta blaði Isafoldar (í fyrra dag) er eitt nafnlaust leigutól hennar, er nefnir sig »Þjóðólfs- vin«(!!) komið á stúfana til þess að reyna að hjálpa ritstjórum hennar í vandræðum þeirra og reyna að villa fólki sjónir, sem ekkert les, nema öfgarnar og vitleysurnar í stjórnarmálgagninu. Hversvegna geta mannatetrin ekki skrifað eins fyrir eigin reikning, eins og að láta fingraför þess »vestheimska« sjást á samsetningi þessum, eins- konar tilraun til »djúpsettrar« fyndni, sem alveg mistekst, og er langt fyrir neðan það, að vera svara vert. Efnið er ekkert annað en þessar gömlu ódrengskapar-brellur, málstað sínum til stuðnings(!): að bendla nafn Benedikts Sveinssonar á þann hátt við þetta »stóra bankamák, að almenning- ur gleypi þá flugu í hugsunarleysi, að h a n n haft verið einhver hinn öflugasti formælandi þess, þótt það sé á allra manna vitorði, er vita vilja, og rýnt hafa í þingtíðindin, að Benedikt talaðl ekki eitt einasta orð málinu til meðmælis. Nú er hann góður genginn hjá blaðinu, þá er hann er ekki lengur til andsvara, þótt það vildi gera honum allt til skammar í lifanda lífi og drægi dár að honum, af því að hann féllst ekki á öfugsnáðahátt þess f ísl. pólitík. Aðferðin 1 þessum nýjustu ísaf. ritsmíð- um sýnir ljósast í hve mikið öngþveiti stjórnarmál- gagnið er komið, og hversu Þjóðólfur hefur kveð- ið það greinilega í kútinn í öllum viðskiptum. Aðferðin er sigraðra, vesalla manna síðustu dauða- teygjur, og blaðtetrinu skjátlast stórum, ef það hyggur, að það geti unuið fylgi nokkurra manna með heilbrigðri skynsemi með lubbalegum laun- vígum, þá er öll heiðarleg vopn eru brotin af skapti fyrir blaðstjórum þessum. Þjóðólfur er ekkert smeikur við, þótt þeir haldi áfram að hrækja eða láta aðra hrækja 1 lófana á þeim, þeg- ar mennirnir eru orðnir sjálfir alveg hlífarlausir, vopnlausir og uppgefnir í »ærlegum« vopnavið- skiptum. »Þóttust menn, en voru ekki, vildu glíma, en gátu ekki«. Skarlatssóttin, sem svo erkölluð, kvað hafa stungið sér niður hér í bænum í Vesturgötu nr. 30. Hafa veikzt þar 2 börn og þau verið flutt í Framfarafélagshúsið. I þessu sama húsi dvaldi um tíma stúlka nokkur í vor, oglá húnveik

x

Þjóðólfur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðólfur
https://timarit.is/publication/72

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.