Þjóðólfur - 28.09.1900, Blaðsíða 2

i78
ið áfram norður eptir Transval. Forsetarnir
Steyn og Kruger sagðir flúnir til Delagoaflóans
og lausafregn komin um, að Bretar hafi hand-
tekið þá. En hvort sem hún er sönn eða ekki
þykjast menn nú sannfærðir um, að vörn Búa
sé á þrotum, eins og eðlilegt er, þótt fyr hefði
verið. — Stórveldin koma sér ekki ásamt um,
hvort þau skuli rýma Peking eða ekki. Vilja
sum þeirra setja keisarann aptur til valda og
hafa setuiið ( borginni. Þjóðverjar vilja bíða
komu Waldersees og láta hann skapa skilmálana.
Li-Hung-Chang farinn að semja um frið, en geng-
ur tregt.
Voðalegur fellibylur kom í Texas ( Norður-
Ameriku um 9. þ. m. Voðaleg hafalda sópaði
bænum Galveston nær gersamlega burtu og er
talið að um 3000 manna hafi misst lífið, sumir
segja allt að 5000. Er þetta einhver sá háska-
Jegasti og mannskæðasti fellibylur, sem komið
hefur í Ameríku í mannaminnum, en neyðin með-
al hinna eptirlifandi voðaleg. Hefur Bandaríkja-
stj órn gert alvarlegar ráðstafanir til að ráða bót á
þessum vandræðum.
Hertoginn af Abruzzum var kominn til Krist-
janíu og tekið þar með kostum og kynjum. Þyk'
ir hann nú frægari orðinn en Nansen, af því að
hann komst lengra norður. Óskar konungur
sæmdi hann riddarakrossi Serafimorðunnar, hinn-
ar æztu orðu, er Svíar hafa.
I stað Rump’s er Estrup gamli orðinn kon-
ungkjörinn landsþingismaður, og hyggja menn
lítt gott til hans. Hann hefur ekkert skipt sér
af pólitik, síðan hann sleppti ráðaneytisforstöðunni
1894. Segja menn, að hið núverandi ráðaneyti
muni verða svo hátt og lágt, sem hann vilji.
Kosningarnar
til alþingis hafa eptir því, sem nú er enn kunn-
ugt tekizt mjög vel fyrir heimastjórnarflokkinn,
en hraparlega fyrir Hafnarstjórnarmennina —Val-
týmga, og verður nánar skýrt frá þesssum úrslit-
um, þá er fregnir eru komnar um kosningar á
öllu landinu. En svo mikið er nú óhætt að fullyrða,
að þjóð vor á þökk og heiður skilið fyrir frammi-
stöðuna, hversu rétt og skynsamlega hún hefur
litið á málið vlðast hvar, þrátt fyrir hóflausar, ó-
þrotlegar blekkingar, er málgögn stjómarflokksins
hafa gert sig sek í gagnvart þjóðinni. Það ligg-
ur við, að Þjóðólfur vorkenni Isafold og ritstjór-
um hennar allar þær hrakfarir, er þeir hafa orð-
ið fyrir í þessari kosningabaráttu, jafnmikið sem
þeir hafa spreytt sig, veslingamir. Þeir hafa opt
orðið geðstirðir af minna. Þjóðólfur er svo veg-
lyndur, að hann getur ekki fengið af sér að sparka
1 mennina, þótt þeir liggi svo neyðarlega
flatir, sem þeir nú hafa gert. En þeir sýna með
rithætti sínum, að þá vantar alla stillingu til að
bera ófarirnar með jafnaðargeði, er þó væri miklu
skynsamlegra. Þeir hafa nú þreifað á því full-
greinilega, að þeim tjáir ekki að ætla sér að
blekkja íslenzku þjóðina með eintómri frekju og
fúlyrðum eða óþrotlegu níði um mótstöðumenn
sína, og hóflausu skjalli um sína eigin flokksmenn.
ísafold hefur sannfærzt óþægilega um það núna,
að þjóðin lætur ekki að sér hæða, og að því
blaði er ofraun að ætla sér, að teyma almenning
eptir vild sinni út í hverja þá ófæra, út á hvert
það forað, sem sjálft blaðið hefur sökkt sér ofan
i, síðan það fór að elta Valtý, Og ritstj. ísafold-
ar bæta að eins gráu ofan á svart, með því að
húðskamma þjóðina á eptir fyrir aulaskap, mennt-
unarleysi og þroskaleysi. Þeirgera að eins sjálfa
sig hlægilega með slíkri flónsku, og verða enn ver
kynntir en fyr, ef hægt væri á það að bæta, en það
mun naumast unnt. Isafold er ekkcrt öfundsverð
á þessum tímum. Hún ætti að setjast í sekk og
ösku og ausa mold yfir höfuð sér, rýjan sú ama.
En hún hefur auðvitað ekki ,yit á því. En
alvarlegri bendingu frá þjóð sinni hefur sjaldan
nokkurt blað fengið, en »ísafold hefur fengið nú,
og ætti hún að láta sér það að kenningu verða
í framkomu sinni eptirleiðis.
Um kosningarnar í hinum einstöku héraðum
getur Þjóðólfur verið fáorður í þetta sinn. En
síðar verður getið um þær nánar. Þó skal þess
getið, að í Snæfellsnessýslu höfðu þeir nafnamir
Einar Hjörleifsson og Einar Markússon verzlun-
arstjóri í Ólafsvík með aðstoð Björns kaupm. Sig-
urðssonar haft í frámmi allsvæsriar æsingar gagn-
vart sýslumanni; höfðu þeir nafnarnir meðal ann-
ars talið fólki trú um, að sýslumaður væri farinn
suður til Rvíkur og kjörfundi frestað. Settustþvl
allmargir heima, er ákveðið höfðu að kjósa sýslu-
mann, jafnvel 2—3 hreppar. Af Skógarströnd
fékk E. Hjörl. að eins 1 atkv. (séra Jóseps bróð-
ur síns), en séra Sigurður Gunnarsson 3 úr sínum
sóknum. Er mælt, að hann muni nú allmjög snú-
inn á áttinni ýmsra orsaka vegna.
Að því er snertir kosninguna í Arnessýslu
22. þ. m. skal þess getið, að hefði annar heima-
stjómarmaðurinn, er þar var í boði (Pétur kenn-
ari Guðmundsson) boðið sig fyr fram, mundi hann
eflaust hafa náð kosningu, en Sigurður búfr. ekki,
því að Arnesingar eru yfirleitt mjög andstæðir
valtýskunni, og það var hún, sem meðal annars
felldi séra Magnús Helgason. Hafi nokkur graf-
ið undan áliti hans þar í sýslu, eins og Isafold kemst
að orði, þá hefur hún sjálf gert það með skrá-
setning sinni í sumar og öllum afskiptum afkosn-
ingum þar síðan. Sendisveinar frá þeirri klíku
voru á þönum austur um alla sýslu, einkum til
að spilla fyrir kosningu ábyrgðarmanns þessa
blaðs, sem verstur þyrnir var í augum þessara
valtýsku herra. Og svo gengu bréfaskriptirnar
fram og aptur, en allt árangurslaust, því að Ar-
nesingar eru skynsamari en svo, að þeir hlýðnist
skipunum Isafoldarmannanna, jafnvel kynntir, sem
þeir eru orðnir þar sem annarsstaðar —• eða hitt
þó heldur. Menn sáu ljóst, að tillögur blaðsins
vora striaðar af hatri einu, en engri skynsemd,
enda hefur það nú fengið það svar, sem það átti
skilið frá kjósendum í Arnessýslu. Það gleður á-
byrgðarmann þessa blaðs, að hann hafði í sínum
flokki meiri hluta allra bænda, er kjörfund sóttu,
þar á meðal marga hinna efnilegustu og dug-
legustu í sýslunni, en á móti voru einkum prest-
arnir og hið nákomnasta lið þeirra, verzlunar-
menn nokkrir og kaupmannaþjónar, sem urðu að
vera, eins og húsbændur þeirra vildu, en einstök
nöfn er óþarft að greina, enda er ábm. þessa blaðs
alls ekkert reiður þessum mönnum, er í móti hon-
um lögðust, er fáir gerðu sér mikið far um, enda
létu margir hverjir þeirra síðar í ljósi ánægju yfir
kosningaúrslitunum. — Isafold má vera viss um, að
Amesingar telja ekkert »hneyksli«, að séra Magn-
us var ekki kjörinn. Hann var mjög rammval-
týskur á kjörfundinum og furðu vanstilltur, svo
að margir urðu hissa á því. En áfellisdóm yfir
framkomu hans þar á fundinum vill ritstj. þessa
blaðs ekki uppkveða, því að honum er ofskylt
málið til þess. En flesta mun hafa furðað á, hve
óviðurkvæmilegum orðum hann fór um stjóm-
málastefnu þá, heimastjórnarstefnuna, er hann
hefur fylgt til skamms tíma, eða hversu samllk-
ingar hans voru snyrtilegar og kennimannlegar(l).
Þess skal getið, að séra Magnús íékk 5 atkv. úr
sínu prestakalli, fleiri fengust ekki til að sækja
fúndinn þaðan. Aðalstyrkur hans var úr Ytri-
hrepp og Eystrihrepp (mága- og venzlafólk) og
úr Ölfusi (smalamennska séra Ólafs í Arnarbæli).
Úr Grímsnesi fékk hann 2 atkv. (annað frá séra
St. Stephensen í Austurey), af Stokkseyri og Eyr-
arbakka dálítið hrafl, en úr öðrum hreppum sár-
lítið. — Nokkur vafi leikur á um kjörgengi Sig-
urðar búfræðings, er kosniugu hlaut ásamt ábyrgð-
armanni þessa blaðs. Getur brugðizt til beggja
vona, hvort þingið tekur kosningu hans gilda.
Hann er alls ekki hárðvaltýskur í skoðunum og
miklu nær hinum flokknum, eptir því, sem skilja
mátti af ræðu hans á kjörfundi og það hjálpaði
honum. Valtýingar geta því naumast tekið sér
hann til mikilla inntekta, einkum þá er harm slitn-
aði svona aptan úr prestinum, er hafði barizt fyr-
ir því, að eitt skyldi yfir þá báða ganga.
Að svo mæltu þakkar ábyrgðarmaður þessa
blaðs öllum þeim Amesingum, er studdu að kosn-
ingu hans, og létu ekki róg og hrópyrði ísafold-
ar hafa áhrif á sannfæringu sína. Það blað hef-
ur fyr borið lægra hlut í viðskiptum sínum við
Þjóðólf, en sjaldan meiri en nú í allri þessari
kosningabaráttu, og ekki sízt í Ámessýslu, því að
svo þungt hafa þau úrslit lagst á Isafoldarmenn-
ina, að enginn kosningaósigur mun þeim jafn-
þungt fallið hafa, og óvíst talið, að þeir haldi
fullri heilsu eptir þetta.
Rannsóknir dýralæknisins
á berklaveikí á Austurlandi.
Dýralæknir Magnús Einarsson, sem er
nýkominn með »Vesta« úr rannsóknarferð sinni
austur á land, hefur vinsamlega orðið við tilmæl-
um »Þjóðólfs« um að gefa lesendum hans upp-
lýsingu um árangurinn af för sinni.
Berklaveiki 1 fólki er nokkuð almennari á
Austurlandi en annarsstaðar, sérstaklega hefur
borið mikið á henni í Fljótsdalshéraði og þareð
menn eru hræddir um, að veiki þessi berist með
mjólkinni úr kúnum, lögðu sýslunefndir beggja
Múlnasýslna það undir við dýralækninn, að hann
kæmi þangað austur og rannsakaði, að hve miklu
leyti kýrnar væru berklaveikar og ættu þátt í
berklaveiki manna þar eystra.
Dýralæknirinn ferðaðist eingöngu um Hérað-
ið, því þar er berklaveiki á mönnum almennust,
en í fjörðum niðri ber mjög lítið á henni. Hann
rannsakaði alls um hálft þriðja hundrað kýr á
rúmum 50 bæjum með meðali því, er »tuberkulin«
nefnist og spýtt er inn undir húðina og af öllum
þessum fjölda fundust að eins 6 kýr, sem höfðu
snert af berklaveiki. Þessar 6 kýr voru á 5 bæjum
og af þeim fimm voru 4 svonefndir »berklabæir«
af þyí að þar höfðu menn dáið úr berklasýki.
Ekki er það álit dýralæknis, að berklaveikin hafi
borizt frá kúnum í fólkið, meðal annars af því,
að helmingur af hinum berklaveiku kúm hafi
aldrei verið mylkar, en fremur muni hún hafa
borizt frá fólkinu í kýrnar í uppþomuðum hrák-
um 1 heymu. Hann segist vera á þeirri skoðun,
að sýkin útbreiðist aðallega í loptinu, en miklu
síður með fæðunni og bendir á, að í þessu byggð-
arlagi (Héraðinu), sem sóttin gerir mest vart við sig
séu þurkar miklir, jörð uppblásin, ryk og mistur
ríkjandi, en í fjörðum niðri, þar sem er votviðra-
samara, beri lítið sem ekkert á berklaveiki.
Dýralæknirinn ráðlagði að drepa þessar 6
berklaveiku kýr, úr því að þær voru ekki fleiri,
því að þegar sóttin er komin f kýrnar, berst hún
fljótar og næmar úr einni kú í aðra en frá fólk-
inu í kýrnar; getur hún þá orðið svo skæð og
hættuleg, að hún verður hreinn og beinn voði
fyrir sveitirnar.
Af þessari skýrslu dýralæknis, sem hann hygg-
ur að vera nokkurnveginn sanna, af þvf að hann
hafði fyrir reglu að rannsaka kýrnar jafnt um allt
Héraðið upp og niður, en valdi ekki úr verstu
bæina eingöngu, þar sem vart var veikinnar, eins
og sumir höfðu ætlazt til—afhenni má ráða, að úr
því að í því héraði landsins, þar sem berklaveiki
í fólki er einna algengust, fundust að eins 6 af
250 kúm með sjúkdómseinkennum, þá muni ekki
vera mjög mikil brögð að henni í kúm annar-
staðar, þó að um það verði fyrst dæmt til hlítar,
þegar rannsóknir hafa farið fram á fleiri stöðum.
Væri það mjög heppilegt, að önnur hérað lands-
ins fetuðu í fótspor Norð- og Sunnmýlinga,
sem höfðu þá framtakssemi að kosta þessarann-
sókn dýralæknis, og að hann yrði fenginn til þess
að rannsaka kýrnar víðar í landinu.