Þjóðólfur - 12.10.1900, Blaðsíða 1

M
ÞJOÐOLFUR
52. árg.
Reykjavík, föstudaginn 12. október 1900.
Nr. 47.
Utlendar fréttir.
Kaupmannahöfn, 26. sept.
Afríkustríðið er nú að heita má á enda. Ein-
stakar hersveitir af Búum gera dálítinn usla hér
og þar, en Bretar eru óðara á næstu grösum og
skakka leikinn.
Að Búar eru þrotnir að kröptum sést bezt
af því, að Kríiger gamli er fiúinn. Hann er sem
stendur í bænum Lorenzo Marques við Delagoa-
flóann. Það land lýtur Portúgals yfirráðum. Eng-
inn getur láð þessum seiga öldung, að hann ekki
vildi ganga á náðir Breta. Hann ætlar nú til
Hollands með herskipi, sem hollenzka stjórnin ljær
honum. Búar láta í veðri vaka, að hann fari að
eins snöggva ferð til Evrópu; meðan hann er fjar-
verandi á hershöfðinginn Schalk Burger að gegna
forsetastörfum — í orði kveðnu! Allir vita, að
völd Krugers og Búa eru »saga blott«.
Krflger hefur vitanlega verið dugnaðarmaður,
en misjafnar sögur fara af honum. Margir segja,
að Búar geti hrósað happi yfir, að verða af með
hann ; hann hafi gert Transvaal sér að féþúfu, að
eins hugsað um að raks saman peningum, hafi
gert allt fyrir fé, en kært sig kollóttan um fram-
farir þjóðarinnar. Og líklega er þetta ekki með
öllu tilhæfulaust; Búar eru langt á eptir tímanum
í flestu tilliti og kjör alþýðu kvað ekki hafa ver-
ið glæsileg; þar á móti kvað Kriiger eiga fleiri
hundruð miljónir króna. Það Htur með öðrum
orðum út fyrir, að hann eigi naumast þá hlut-
tekningu skilið, sem honum hefur verið sýnd.
Að Hollendingar taka tauma Búa, er ekki undra-
vert, þeir eru frændur; en heldur hafa sígið brýr
á Bretum, er þeir fréttu, að Hollendingar ætluðu
að létta flótta Krúgers á þann hátt, sem áður er
sagt. — Flótti Kriigers kvað hafa dregið mjög
hug úr Búum og hnekkt áhuga þeirra í mótvörn
gegn Bretum.
Bretar þykjast nú hér um bil hafa lokið störf-
um þar syðra. Róberts ætlar bráðum heim og
Buller á að ljúka við friðun þjóðveldanna. Stjórn-
inni hefur virzt þetta ástand vel lagað til þess
að stofna til nýrra þingkosninga, og hefur þess-
vegna slitið þinginu, þótt 2 ár séu eptir af kjör-
tímabilinu. Þess er vænt, að Torymenn (stjórn-
arliðar) og þeirra fylgifiskar muni vinna sigur mik-
inn, einmitt vegna hinna heppilegu úrslita Afríku-
stríðsins og svo sitja þeir Salisbury og Chamber-
lain fastari í sessi en nokkru sinni fyr. Þingkosn-
ingar eiga fram að fara í byrjun n. mán. og þing-
ið nýja byrjar fundi sína 1. nóvbr.
En því verður þó ekki neitað, að Bretar eiga
um sárt að binda eptir viðureignina við Búa; í
miðjum þessum mán. var manntjón þar talið alls
40,075 manns, að þeim undanskildum, sem liggja
sjúkir og særðir á sjúkrahúsum í Suður-Afríku.
Viðureign Kínverja og stórveldanna stendur
svona hér um bil í stað. Yfirhershöfðinginn, Wald-
ersee greifi, er nú kominn til Shanghai, en að
öðru leyti ekki tekinn til starfa. Um eiginlegt
stríð er ekki lengur að ræða, en friðarsamning-
arnir virðast ætla að verða nokkuð flóknir. Þjóð-
verjar halda því föstu, að fyrsta skilyrðið fyrir
sáttum sé, að hvatamenn ófriðarins verði fyrir
þeirri refsingu, sem þeir eigi skilið, og flest stór-
veldin, einkum Frakkar, eru á sama máli, en Rúss-
ar og Austurríkismenn halda taum Kínverja og
vilja láta þá sjálfa ráða refsingu óróaseggjanna.
Þeir vilja því sem fyrst sleppa Peking úr herkví-
um og að eins láta þar eptir nokkurt gæzlulið.
Verði þessu framgengt, halda margir, að Kínverj-
um muni vaxa fiskur um hrygg og að þeir muni
aptur heíja ofsóknir gegn útlendingum. Sem frið-
arsemjendur af Kínverja hálfu eru nefndir Li-Hung-
Chang og prins Ching, sem í mótsetning við prins
Túan heldur taum útlendinga.
Fréttirnar að austan eru að öðru leyti einatt
óljósar. Þrátt fyrir allar friðarumleitanir, lendir
þó stundum í orustum. Þannig segja blöðin nú,
að stórveldin undir forustu Rússa hafi 20. þ. m.
tekið kastalana við Peitang (2 mllur fyrir norðan
Taku við Petschiliflóa) eptir stutta vörn af hendi
Kínverja; tilgangurinn með þessum sigurvinningi
kvað vera sá, að tryggja sig fyrir áhlaupum af
Kínverjum frá Taku-héraðinu. Kínverjar höfðu
einmitt byggt kastala þessa fyrir 40 árum til þess
að verjast árásum af framandi herskipum.
Þess er getið, að Evrópumenn hafi fundið
mann þann, er drap Ketteler sendiherra Þjóðverja.
Það var undirforingi í her Kfnverja, sem þóttist
hafa frarnið illverk þetta eptir skipan yfirboðara
sinna. Hann var eigi að slðui skotinn.
Prinz Georg, landstjóri á Krít, ætlar nú í
kynnisför til helztu konga og keisara Norðurálf-
unnar. Þegar hann kom til Aþenu í gær, ætlaði
maður nokkur, er reyndist að vera hálfbrjálaður
fyrv. herforingi, að veita honum tilræði, en var
gripinn, áður en nokkuð aðgerðist.
Ritstjóri blaðsins »Göteborg- Handels- og
Sjöfartstidning«, Hedlund, maður í miklu áliti,
er dáinn.
Kristján krónprinssonur hefur aptur eignazt
son, sem skírður var Knútur.
Fréttaritari Þjóðólfs hefur átt tal við ýmsa
hluttakendur í íslandsferðinni, og láta þeir allir
mætavel yfir og gátu ekki nógsamlega lofað ís-
Ienzka gestrisni og alúð. Til sannindamerkis báru
þeir kveðju frá ýmsum nafngreindum góðkunn-
ingjum.
24 pestsjúklingar kvað sem stendur liggja á
spítala i Glasgow.
Spánski hershöfðinginn, Martinez Campos,
kunnur meðal annars frá Kúbustyrjöldinni,erdáinn.
Kjörfunda-fréttir.
1.
Ur Snæfellnessýslu er Þjóðólfi ritað 27. f. m.
Herra ritstjóri! Nú eru kosningarnar um garð
gengnar og fluttu þær, sem við mátti búast, glæsi-
legan sigur og hafði þó mótstöðuflokkurinn, fylgi-
fiskar Einars Hjörleifssonar og Sigurðar prófasts
Gunnarssonar, haft alla skækla úti.
Einkum hafa Einarsliðar sótt málið af kappi.
Einar Hjörleifsson, eða verri Einar eins og hann
almennt er kallaður hér, kom hingað í sýslu um
miðjan maímánuð, fullur af valtýsku, útsteyttur af
stóra bankapeningum og flæktur í fréttaþráðinn.
Einar Markússon, eða skárri Einar svo nefndur,
og bindindisfrömuðurinn „s(ra“ Helgi Arnason
höfðu þefað, að sýslumaður mundi vera á annari
skoðun en verri Einar og gleyptu því strax við
manninum. Þessi svipfríða þrenning lagði svo
strax á stað til ferða kringum Jökul og árangurinn
hafði orðið sá, að skárri Einar hafði fengið nokkr-
ar hræður til að lofa nafna sínum fylgi, enda
hafði umboðsmaðurinn og verzlunarstjórinn ekki
verið spar á loforðum og litlu sparari hafði hann
verið á hótanirnar, líðun velkomin öllum, er fylgdu
nafna hans og þar fram eptir götunum, en hinir
minntir á, að þeir væru leiguliðar og skuldugir
verzluninni. Auk þessara gæðinga gerði verzlun-
in Pétur nokkurn Þórðarson út til þess að horna
hverja einustu umboðsjörð í sýslunni, en þar varð
aflinú engin.
Leið svo og beið að ekki fréttist til annara
þingmannaefna. Að vísu höfðu sýslunetndarmenn-
irnir allir einum munni skorað á sýslumann á
sýslufundi 1899 að gefa kost á sér, en hann hafði
áskilið sér umhugsunarfrest til manntalsþings 1900.
En þegar spurðist af gerðum þrímenninganna
fóru skriflegar áskoranir að renna inn til sýslu-
manns, sumpart úr heilum hreppum, svo sem
Helgafellssveit og Stykkishólmshreppi og sumpart
frá meirihluta hreppsbúa annarsstaðar, enda urðu
úrslitin þau, að sýslumanni voru alls sendaráskor
anir frá hátt á þriðja hundrað kjósendum af 379
kjósendum, er til voru í sýslunni og hafði þó eng-
inn smalinn verið útsendur, enda virðist ekki úr
vöndu að ráða, þar sem verri Einar var einn um
hituna hins vegar engum kunnur að góðu, og ó-
þekktur að öðru leyti en því, að hann var bróð-
ir síra Jóseps á Breiðabólsstað.
Svo kom 3. maðurinn fram á sjónarsviðið:
Sigurður próf. Gunnarsson. H. Haraldur Níels-
son kom vestur í Stykkishólm fyrra hluta ágúst-
mánaðar og hann hafði fært tengdaföður stn-
um þau tlðindi, að Sunnmýlingar vildu ekki
líta við honum og jafnframt stappað í hann stál-
inu að gefa kost á sér hér. „Isafold" taldi sér
kjördæmið víst, ef hann slægi pjönkum sínum sam-
an við Einar hennar, Einar ætti úthreppana vísa,
Helgfellingar og Stykkishólmsbúar mundu annað-
hvort kjósa prestinn sinn eða sitja heima og vel-
metinn séra Jósep mundi legga alla Skógstrend-
inga fram fyrir fætur bróður síns. Prófastur stóðst
h. Haraldi ekki snúninginn og gekk í valið.
H o lgafellsslagurinn" var strax búinn til og h.
Haraldur látinn lepja hann í „Isafold“, en sjálfur
kom prófastur bardagasögunni f „Þjóðviljann", sitt
uppáhaldsblað að fornu og nýju. En allur bardag-
inn var sá, að prófastur,’ hinn afskiptalausasti og
þess vegna hversdagslega prúður maður, hljóp á
sig, er hann heyrði undirtektir Helgfellinga. Gekk
hann með töluverðum móð um gólf í Helgafells-
stofunni, meðan hann var að lýsa framboði sínu
og gaut spurnaraugum til Haraldar síns, er sat
krepptur f dimmasta stofuhorninu. Svo varð ein-
hver Helgfellingur til þess að trúa prófasti fyrir
því, aðHelgfellingar mundu fylgjasýslumanni. Kom
þá kippur í andlitið á prófasti, kippur, er kunnugir
vita hvað boðar og varð próf. þá á að segja eitt-
hvað á þá leið, að það væri skrítið að „sjá menn
setja upp hundshaus", þótt hann, gamall þingmað-
urinn, byðisigfram, en hinn „hneykslanlegi ofstopi
sýslumanns“ var í því fólginn, að hann hafði af
vangá sett upp hatt prófasts og sagt um leið og
próf. helgaði sér hattinn: „það varð að vera,
svona stóran hundshaus hefur almenningur ekki“.
Svo leið og beið frain undir kjörfund. Verri
Einar kom aptur vestur. Þrímenningarnir lögðu