Þjóðólfur - 18.12.1900, Side 1

ÞJOÐOLFUR.
52. árg.
Reykjavík, þriðjudaginn 18. desember 1900.
Nr. 59.
Verðlaun.
Stúdentafélagið heitir | 0 0 krÓna verð-
launum hverjum þeim, er yrkir bezt verð-
launavert sóngkvœði til aldamótahátiðarinnar
í Reykjavík. Þeir, sem keppa vilja, verða að
hafa sent formanni félagsins kvæðin að kveldi
hins 27. þ. rn. Fylgja verður hverju kvæði
nafnmiði í lokuðu bréji samme rktur
kv œ ð i nu. Stjórn Stúdentafélagsins nefnir
þriggja manna dómnejnd. Þau kvceði, sem
ekki fá verðlaunin verða endursend h'ófund■
unum og najnanna ekki við getið.
Reykjavík 17. des. 1900.
Bjarni Jónsson
frá Vogi,
núverandi formaður Stúdentafélagsins.
Frá Parísarsýningunni.
Eptir Sigfús Blöndal cand. mag.
IV.
Listasýningin var frámunalega fögur. Eg
gleymi því aldrei, þegar eg kom inn t garðinn 1
Grand Palais des beaux-arts (fagurlistahöllin mikla),
og sá að eg stóð þar inni í heilli þyrpingu af
dýrðlegum, mjallhvítum líkneskjum, eptir helztu
listamenn heimsins. Málverkasýningin var ekki
lakari og vænt þótti mér um að sjá, hvað hátt
Norðurlandaþjóðir stóðu. Listasýningin danska
var með þeim allra beztu, og hefur vakið svo
mikla eptirtekt, að nú ætla Frakkar að sögn að
-stofna sérstaka deild í Luxemburg-safninu fyrir
dönsk listaverk eingöngu. Eg sá, hvað margir
listamenn höfðu nótað efni úr sögu þjóða sinna
eða daglegu lífi þeirra á vorum dögum, og mér
fannst, sem hvítu líkneskjurnar í garðinum þegj-
andi kölluðu til mín : »íslendingur, þvf er ekk-
ert úr þínu landi hér í okkar hóp? Þjóðin þín
á sögu, bókmenntir og nútíðarlíf einkennilegra,
en í flestum öðrum löndum; hvaða hendur hafa
lýst því með hamri og meitli? Hver hefur sýnt
það með penslinum?« Og eg fyrirvarð mig, því
eg vissi, að það var ekki gáfnaleysi að kenna,
að ísland var þar ekki — Albert Thorvaldsen
sjálfur var af íslenzku bergi brotinn, — en eg
minntist vankunnáttu og fyrirlitningar ýmsra landa
minna á þessum listum, og eg hugsaði um lá-
tækt íands og lýðs og hvað kærulausir við erum
um það, að vekja smekk alþýðu fyrir slfku. Al-
mennt hafa menn ekki lært að skilja það heima,
að ein góð myndabók getur haft betri og meiri
áhrif á andann en tíu húspostillur, fullar með
andlausan kreddulærdóm og tuttugu ljóðabækur,
fullar af ástagutli og föðurlandsjarmi1)’ Afpost-
illum og ljóðabókum er of mikið til á íslandi,
en málverk og líkneskjur vantar að mestu leyti.
Reyndar eigum við eitt listasafn, málverkasafnið
í Reykjavík, stofnsett fyrir atorku eins valinkunns
dugnaðarmanns. Hvað er gert til að halda því
1) Hvenær skyldu menn annars almennt á ís-
landi fara að lesa húslestra i ritningunni sjálfri, en
láta postillurnar hvíla sig? Og hvenær skyldu menn
fara að skilja mismuninn á skáldskap og orðsnilld?
Biðjið ætíðum
OTTO MÖNSTEDS
sem er alveg eins notadrjúgt og bragðgott eins og smjör.
Verksmiðjan er hin elzta og stærsta í Danmörku, og býr til óefað hina beztu vöru
og ódýrustu í samanburði við gæðin.
Fæst h j á Uaupmönnunum.
við og auka það ? Peningana vantar munu menn
svara. En eru ekki til þeir menn á Islandi, sem
vilja gefa nokkrar krónur árlega til að mynda fé-
lag og sjóð, er geti hlúð að listum ? A Islandi
er enginn einstaklingur nógu ríkur til að safna
listaverkum, en ef margir listunnandi einstakl-
ingar taka sig saman, mætti gera talsvert. Ef
við, sem nú lifum byrjum á slíku, getur svo far-
ið, að við aldrei sjáum sjálfir árangurínn af fé
okkar, en ókomnar kynslóðir munu sjá hann og
minnast þeiiTa, sem fyrst studdu að því, að inn-
leiða fagrar listir á Islandi.
Er eg gekk gegnum vélasýningarnar, akur-
yrkju- og búnaðarsýningarnar varð mér opt sú
ósk á vörum, að hér væri kominn íslenzkur verk-
fræðingur og vélafræðingur til að sjá og skoða.
En það eg frekast veit, hefur enginn af þeim fáu
mönnum, sem við eigum í þeim greinum, verið
sendur á sýninguna; enginn íslenzkur fiskifræð-
ingur eða útgerðarmaður hefur hér fengið færi á
að sjá hinar stórkostlegu sýningar í þessum grein-
um, enginn íslenzkur búfræðingur hefur verið
styrktur til að skoða það, sem hann hefði get-
að haft ómetanlegt gagn af að kynna sér. Eg
var að óska þess, að gremja mín út úr þessu
væri að eins að kenna vanþekkingu minni, og
eg vona það fastlega, og eg trúi ekki öðru fyr
en í fttlla hnefana, að einhver ísler.zkur maður
eða menn, úr þeim stéttum, er eg nefndi, hafi
klofið fertugan hamarinn og komizt á sýninguna
og haft gaman og gagn af. En sem stendur, hef
eg ekki frétt af neinum.1)
Eg varð að reika þarna gegnum sýningar,
sem eg mjög lítið skynbragð bar á, og samt var
þar margt svo einkennilegt og stórkostlegt, að eg
gat ekki annað en skoðað það og dáðst að því;
eg vil hér einkum nefna rafmagnssýningu Banda-
ríkjanna, girta fallegum, grískum súlum, ennfrem-
ur heiða- og skógræktasýninguna, sem eg dálítið
kannaðist við frá því, er eg hafði séð á Jótlandi;
þá vínyrkjusýninguna, þar var t. d. sýnt hérað
nálægt Bordeaux og annað í Champagne, og vín-
yrkja þar á ýmsum stigum. Matvælasýningin var
feikileg; ekki sá eg þar íslenzkanrikling eða há-
karl, en vel getur verið að það hafi verið þar, þó
eg ekki kæmi auga á það.
I sambandi við rafmagnssýninguna var salur,
1) Einustu íslendingar, sem eg veit til, að hafi
séð sýninguna auk mín, eru frk. Dagmar Bjarnarson,
sem býr í París, og mér er ljúft að þakka mörg góð
ráð og bendingar og alla þá einstöku velvild, er hún
sýndi mér, meðan eg var þar; ennfremur cand. phil.
Árni Þorvaldsson frá Hvammi og Guðmundur bók-
bindari Gamalíelsson úr Reykjavík.
er nefndist Missýningasalurinn (salle des illusions).
Þangað fór eg og mesti fjöldi af fólki. Við geng-
um gegnum hinn mikla og skrautlega hátíðasal
sýningarinnar upp á lopt, og inn í sal settan
speglum og hálfgagnsæjum súlum; engir voru
gluggar á salnum nema á gólfinu, þar voru nokkr-
ir gluggar og bar daufa skímu upp um þá frá
ljósum, er kveikt voru fyrir neðan, en kringum
þá voru girðingar, er náðu manni næstum því í
bringspalir. Varpaðist þá birtan upp um loptið
og veggina, og er skipt var um ljós og liti niðri,
breyttist allt í salnum. Fyrst var allt í hálfrökki,
þá birti smámsaman í súlunum og þær urðusem
hvítglóandi, þá skiptu þær aptur um liti, ogþær
urðu grænar, rauðar, gular og íjóluleitar, en mynd-
ir og litir breyttust á ótal háttu á lopti og veggj-
um, og allt margfaldaðist í speglunum.
Dálítil bending um þýðingarmikið mál.
(Niðurl.). Hinn núverandi íslenzki deildarforstjóri
er einnig forstjóri í annari stjórnardeild
dómsmálaráðaneytisins. Bæði embætti
þessi eru hæg, svo einn maður getur vel gegnt
þeim báðum, því stjórnardeildir þessar eru litlar.
Færi nú deildarforstjóri Dybdal úr íslenzku stjórn-
ardeildinni, yrði hann sjálfsagt forstjóri annarar
stjórnardeildar dómsmálaráðaneytisins eptir sem
áður. Nú er það kunnugt, að þeir, sem vilja
hafa Islandsráðgjafa í ríkisráðinu, gera það í
þeim tilgangi, að hann verði því háður og hægt
sé að hafa eptirlit með honum. Hvað væri
þá eðlilegra, en að dómsmálaráðherrann léti deild-
arforstjóra sinn fyrir annari stjórnardeild sinni
segja sér álit sitt um íslenzk mál, einkum þegar
hann hefði átt við þau lengi áður og væri þeim
svo vel kunnugur. Það er altítt í ráðaneytunum,
að þau hafi kunnuga menn fyrir ráðanauta (»kon-
súlenta«, sem kallað er á útlendu máli) í þeim
málum, sem þykir við þurfa.
Þetta fellur allt svo vel og náttúrlega sam-
kvæmt valtýskunni, Eins og dr. V. Guðmunds-
son hefur tekið réttilega fram (Eimr. V. 74), eru
það einmitt löggjafarmálin, »sem mest á ríður,
því löggjöfin eða löggjafarvaldið er sá g r u n d-
völlur, sem allt annað vald byggist á«. En
svo laglega verður búið um löggjafarmál íslands
eða hitt þó heldur, ef valtýskan kemst á, að
hafa má leynilega danskan yfirráða-
naut yfir ráðgjafa Islands í öllum ís-
lenzkum löggja farmálum, ef vill. Þetta
má gera svo leynilega, að íslandsráðgjafi verði
þess eigi var, og viti ekkert af því, vegna