Þjóðólfur - 08.03.1901, Blaðsíða 3

43
íslenzkir sagnaþættir.
Frá Hafnarbræðrum.
Af þessu, sem nú hefur verið sagt má sjá, að
Hjörleifur vildi flestu ráða, þar sem hann átti hlut
að. Hann var vel greindur maður og hafði stál-
minni og kunni mikið úr andlegum og veraldleg-
um bókum; hann var ekki heimafúll, en gestris-
inn og skrafhreifinn, þá er hann var tekinn tali;
hann var allgóður búmaður, hjálpsamur við alla
einkum fátæka, ef honum líkaði geðslag þeirra og
helzti sveitarbjargvættur. Hann var fremur bráð-
ur í skapi. Enginn var hann kvennamaður.
Eitthvert sumar bar svo til, að vinnumaður
einn kom að Nesi (segja sumir að hann hafi átt
þar heima, en aðrir neita því) seint á sunnudegi.
Hann kemur inn í baðstofu og er spurður, hvort
messað hafi verið; hann mælti: „Já, þó það
mætti nú messa, ef nokkrir kæmu í svona góðu
veðri, en fámennt var. Eg veit ekki, hvað fólk er
að hugsa, að sækja ekki kirkjuna, þótt það sé
sláttartími". Hjörleifur lá aptur á bakirúmisínu
eins og háltsofandi, svo sein hann var vanur, rís
hann nú upp og mælti: „Það veit eg að þú og
aðrir, sem sækja kirkjuna geta munað og fært
sér í nyt það, sem framfer í henni". Hinn svar-
ar: Það mun vist vera". Hjörleifur segir: Þá
veit eg, að þú manst að segja okkur eitthvað úr
prédikuninni". Hinn þegir. Hjörleifur mælti:
Hvert var guðspjallið, eg veit að þú manst eitt-
hvað úr því?“ Hinn þegir. Hjörleifur mælti:
„Ekki veit eg hvað þeir vilja til kirkju, sem ekk-
ert muna og ekki emu sinni guðspjallið, þótt
presturinn lesi það tvisvar fyrir söfnuðinum ; þeim
væri betra að sitja kyrrir heima. Eg hefi hvergi farið
til messu og veit eigi til, að neinn hafi lesið hér
lestur nema með sjáltum sér og trúi eg þó eigi
öðru en að eg muni upphafið á guðspjallinu".
Hann byrjar síðan á því og les það til enda við-
stöðulaust og mælti síðan: „Var nú eigi þetta
guðspjallið ?“. Maðurinn jankaði því og varð mjög
sneyptur.
Hjörleifur var eigi lesandi, og kom heldur
eigi opt til kirkju, og tók aldrei sakramenti, en
það gerði kona hans. Það var eitt haust, þá er
séra Einar var á Desjarmýri, að flestir voru til alt-
aris úr sveitinni og þar með kona Hjörleifs. Prest-
ur spurði eptir Hjörleifi, en kona hans kvað hann
vera heima. Að áliðnum vetri kom prestur að
Nesi, líklega til að húsvitja. Hjörleifur er mjög
alúðlegur og skrafhreifinn við prest, en áður en
prestur fer biður hann Hjörleiíað gera það fyrir
sig, að taka hjá sér sakramenti eins og aðrir.
Hjörleifur tók því dauflega, þó lofar hann presti
að koma hvort sem hann taki sakramenti eða eigi
og slðan skilja þeir. Um vorið komu skip mjög
seint og hafði Hjörleifur komizt að því, að bakst-
urslaust mundi vera; fer hann nú eitt sinn að
heiman inn að Desjarmýri einn sér. Prestur
fréttir komu hans og gengur út og heilsar Hjör-
leifi og býður honum inn. „Ekki strax" segir
Hjörleifur. „Eg kom nú eptir því, sem við töl-
uðutn um í vetur og vil fá það strax; eg veit þú
hefur bæði brauð og vín ?“ Prestur heldur það
og gengur síðan inn og segir við konu sína; ef
hún geti í hasti fundið baksturjárnin og iiaft til í
soppuna, þá ætli hann að reyna, að tefja fyrir
Hjörleifi, þar til að búið væri, og fer svo út aptur
til Hjörleifs, og biður hann að koma inn og vera
eigi að standa úti lengur. „Eg verð líka að búa
mig“, segir prestur, „áður en eg fer í kirkjuna".
Hjörleifur segir: „Þú verður ekki lengi að því,
eg fer ekki inn í þetta skipti, fyr en eg fæ brauð-
ið og vínið". Prestur fer inn og býr sig lítið eitt
og er þá verið að undirbúa baksturinn, gengur
svo út og ræðir við Hjörleif; hann tekur því lítið
og grunar, hvað tef ja muni og er alltaf að tala um
sakramentið, og segist hafa komið til að sækja það
m. fl. Prestur segir, að hann skuli fá það og bið-
ur hann að bíða dálítið. Hjörleifur segir< „Eg
er búinn að bíða nógu lengi og kannske þú hafir
það ekki, og til hvers er þá að bíða "lengur. Eg
hélt það væri skylda prestanna, að láta ekki verða:
ofmikinn skort á brauði og víni“. Prestur svarar:
„Það hefur eigi mikið brostið hjá mér, en eg hefi
alltaf verið að biðja yður að koma inn með mér, áður
en við förum í kirkjuna". Hjörleifur mælti: „Eg
vildi fá sakramentið strax og hafði ekki annað
erindi og nú fæ eg það ekki. Vertu sæll". Hjör-
leifur fór síðan heim til sín. — Þetta var á fyrri
áruin séra Einars og löngu áður en Hjörleifur
smíðaði kirkjuna. Séra Einar sagði sögu þessa
prestinum á Klifstað og hann Jóni Sigfússym.
(Meira).
Dáinn hér í bænum 6. þ. m. Bergþór
Þorsteinsson skipstjóri um fimmtugt. For-
eldrar hans voru Þorsteinn skipstjóri Bergsson
Guðmundssonar frá Króki í Flóa Hannessonar,
bróðurson frú Jórunnar Gunnlögsen, og Sigríður
Bergþórsdóttir frá Lambastöðum í Garði Þórodds-
sonar frá Syðri-Brúnavöllum á Skeiðum Jónsson-
ar í Miðbýli Ásbjörnssonar.
Skarlatssóttin er nú um sinn heldur í
rénun hér í bænum, og fáir nýir sjúklingar bætzt
við síðustu vikuna.
í*rentarafélagi0 hér í bænum hefur
leikið 2 kveld í leikhúsi W. Ó. Breiðfjörðs »Hinn
ímyndunarveika« eptir Moliére. Jafn óæfðir sem
leikendurnir eru tekst sumum þeirra vonum fram-
ar, en yfirleitt er leiknum allmjög ábótavant.
Þjófnaður var framinn á Seyðisfirði 12.
jan.; hafði þjófurinn farið inn á skrifstofu bæjar-
fógeta, er hann lauk upp með lykli, er hékk í
fordyrinu, en bæjarfógeti var ekki heima og fólk
hans uppi á lopti. Tók þjófurinn þar á skrif-
stofunni peningakassa bæjarins úr ólæstu(!) »púlti«.
Voru í kassanum 500 kr., er bærinn átti og 200
kr., er bæjargjaldkerinn geymdi fyrir annan mann.
Til að vefjautanum kassann hafði þjófurinnsvotekið
yfirhöfn af bæjarfógeta úr fordyrinu og fannst hún
nokkrum dögum síðar frosin niður úti í Vestdals-
á. Ekki var orðið uppvíst, hver að þjófnaði þess-
um væri valdur, þótt heitið væri 100 kr. til að
ljósta honum upp. Þjófurinn hefur líklega verið
einn um hituna. og allvel kunnugur. Tll að bæta
bænum skaðann höfðu bæjarfulltrúarnir hver um
sig lofað að gefa 50 kr.
Skipstrand. Hinn 2. þ. m. strandaði á
Stafnestöngum við Rosmhvalanes fiskiskútan
»Hjálmar«, eign Erlendar bónda Guðmundssonar í
Skildinganesi o. fl. Hafðilagt út héðan til aflafanga
daginn áður. Skipstjóri Gunnlaugur Jngimunds-
son, ungur og óreyndur. Ætlun manna er, að
skipið hafi siglt þarna upp fyrir handvömm eina.
Það var vátryggt að nokkru leyti í ábyrgðarsjóði
útgerðarmanna við Faxaflóa.
Aldamótahátíð var haldin í Sólheimum
í Svínavatnshreppi á gamlárskveld að loknum kveld-
söng á Auðkúlu. Hátfðin byrjaði kl. 6 e. h. með
brennu, er þótti vel takast, jafnvel þótt veður
væri ekki sem ákjósanlegast. Samkomuna setti
með fáeinum orðum Jónas bóndi í Sólheimum,
og bauð alla gestina, sem voru um 200, vel-
komna. Svo varsungið snoturt kvæði til gestanna
eptir Gísla Jónsson í Stóradal. Ræður fluttu: Jón-
as bóndi í Sólheimum fyrir minni Islands og var
á eptir sungið mjög vel ort kvæði fyrir sama
minni eptir G. J. Ennfremur hélt stúd. art. Björn
Stefánsson á Auðkúlu ræðu fyrir minni árs og
aldar á aldamótastundinni kl. 12; þótti honum
mælast mjög vel, er hann rakti helztu viðburði
gömlu aldárinnar og minntist með hlýjum huga
hinnar komandi. Þá mælti séra Stefán M. Jóns-
son á Auðkúlu nokkur vel valin orð fyrir minni
kvenna. Þar næst mælti stúd. art. Eiríkur Stef-
ánsson á Auðkúlu fyrir minni sveitarinnar, og
minntist hann í fáuin orðum helztu framfara sveit-
arfélagsins á síðustu árum, og var ræða hans vel
fram borin og áheyrileg. Þá talaði Jakob Guð-
mundsson í Holti snjallt og skorinort gegn Am-
erlkuferðum. Auk þessa tóku nokkrir fleiri til
máls og þótti öllum rnælast vel.
Á milli þess að ræður voru haldnar skemmti
æfður söngflokkur með vel völdum lögum. Þar
á meðal var sunginn »duet«, sFriðþjófur og Björn«
af séra Stefáni og organista Jóhannesi Helgasyni á
Svínavatni. Þótti það mjög vel takast og vera
hið skemmtilegasta. Þess utan skemmti fólk sér
með danzi, leikjum og spilum.
Veitingar voru miklar og góðar.— Með morg-
unsárinu skildu menn glaðir og ánægðir yfirþvf,
hvernig þeir hefðu kvatt gömlu öldina og heils-
að hinni nýju.
Að endingu kann eg þeim, sem fyrir sam-
komunni stóðu (stúd. art. Eiríki og Birni Stefáns-
sonum, Jakobi Guðmundssyni, Gísla Jónssyni, Jón-
asi B. Bjarnasyni og Jóh. Helgasyni) beztu þakk-
ir fyrir sína frammistöðu í nafni mínu og sveit-
unga minna, Gestur.
Hinn 13. f. m. hélt söngfélagið »Alfa« skiln-
aðarsamkomu í húsi Bárufélagsins, ogfærðumeð-
limir félagsins kennaranum Jónasi organista Helga-
syni, kvæði það, er hér fer á eptir:
Söngvagyðju sonur mæri
sífellt skal þér flytja ljóð
og þér háan hróður færi
hvar sem dvelur Islands þjóð
— Þú lézt helgar vonir vakna
viðkvæmt æ við söngsins mál.
Félag vort, er fær þín sakna
fyllti gleði vora sál.
Þér vér óskum gæfu og gengi
gleðin skal þér una hjá,
þína háu hörpustrengi
hræra lengi skaltu fá. —
Þú, sem einn af íslands sonum
ætið studdir söngsins mennt,
hana fyrst með fögrum vonum
fékkstu Islands börnum kennt.
Þökkum ætíð þér af hjarta, —
þín vér njótum enn um hríð.
gleddu söngsins gyðju bjar^.
gígju hrærðu ár og síð.
Þig mun ísland ávallt muna
og þín skæru hörpuhljóð
rneðan sterkt við ströndu duna
strangar bylgjur huliðsóð.
Eyrarbakka 26. febr.
Hér var róið í gær og í dag og fiskaðist mjög
lítið; sömul. á Stokkseyri; á báðum stöðum þorsk-
vart, og hæst heyrði eg talað um 15 í hlut (þar af
4—5 í hlut af þorski) hitt mjög smá ýsa, eins og vant
er síðan botnvörpuskipin fóru að halda sig hér fram
undan. Mestu líkindi til, að þau eyðileggi aflabrögð-
in hér, engu síður en við Faxaflóa og því mesta
nauðsyn á að menn fari að hugsa um annan útveg,
nfl. þilskipaútveg, en hætti að mestu leyti við skað-
ræðisfleyturnar opnu, sem hljóta að fækka og það
bráðlega, ef fiskur hættir að ganga hér upp und-
ir hraunið. Að vísu er ekki von á, að hann sé
farinn að ganga hér neitt að ráði í þetta sinn, en
slæmur fyrirboði eru smáu ýsuseyðin um þetta leyti
árs. Heyrzt hefur, að einhver samtök séu í vændum
hér og á Stokkseyri um að gera tilraun til að kaupa
eitt eða tvö þilskip til fiskiveiðaog væri það allrar
virðingar vert og lofsvert mjög, ef það tækist, en
hætt er við, að hafnaleysið hér eystra m. fl. standi
þar helzt í vegi.
Nýdáinn er (23. þ. m.) Guðmundur Vernharðs-
son verzlunarmaður á Stokkseyri, 25 ára gamall, frá
konu og tveim ungum börnum, efnilegur maður og
vel að sér ger um margt. Hann dó eptir tæpa mán-
aðarlegu úr lungnatæringu.
Eptirmseli.
Hinn 27. okt,. f. á. andaðist að Ytri-Sólheimum
í Mýrdal jón Olafsson, fyrrum bóndi í Pétursey,
78 ára gamall, fæddur í Pétursey 13. apríl 1822.
— Foreldrar hans voru hin nafnkunnu sómahjón,
Ólafur Högnason (*? 1868) og Ingveldur Jónsdóttir
(ý 1887) í Eyjarhólum. — 26 ára gamall gekk hann
að eiga Elínu Bjarnadóttur í Pétursey og bjuggu
þau saman í 40 ár, og eignuðust 15 börn, af þeim
lifa nú 6: tveir synir, sem eru giptir bændur í Pét-
ursey og fjórar dætur í Ameríku. — Ekkjumaður
varð hann 1888 og flutti nokkru síðar til Högna
sonar síns á Sólheimum, og dvaldi hann síðustu
æfistundir sínar hjá ekkju hans Ragnhildi Sigurðar-
dóttur. — Um Jón verður ekki sagt, að hann væri
eins og fólk er flest; hann var mjög frábrugðinn
því, sem almennt gerist, bæði í skoðunum og lifn-
aðarháttum. Hann var bókamaður mikill og fróður
um marga hluti, og rná telja hann meðal hinna
skynsömustu bænda þessa héraðs. — Það má full-