Þjóðólfur - 05.07.1901, Qupperneq 2

er stendur í allra beinustu og milliliðslausu sam-
bandi við sjálfa náttúruna. I lífsbaráttu vorri
höfðum vér áður sömu vopnin, sem aðrir menn
og stóðumst vel, en sama verðum vér nú aðgera,
ef vér viljum tilveru halda, því að með öðrum
og úreltum vopnum bíðum vér ósigur. .Það hef-
ur hingað til þótt stórheimska hjá alþýðumönn-
um vorum, að leggja stóran kostnað í það, sem
óvíst er um, hvort borgar sig, en það að leita fyr-
ir sér um það, sem óþekkt er áður, er samt eini
vegurinn til að finna sannleikann. Þann veg hafa
aðrar þjóðir orðið að fara, þótt hann sé löngum
dýr, en engin önnur gata liggur inn í land fram-
faranna og farsældarinnar. í því máli er engin
undanþága til fyrir Islendinga, en vér eigum samt
í sumu hægra en útlendu þjóðirnar, því að þær
hafa verið á undan oss, svo aðvérgetum í ýmsu
notfært oss reynslu þeirra. Sem eitt dæmi upp
á það, má nefna mjólkurverkunina, smjörgerð og
ostgerð.
Alþingi.
i.
Alpingi — fyrsta ping 20. aldarinnar — var
sett x. þ. m., eins og lög gera ráð fyrir. Allir
þingmenn viðstaddir, nema séra Amljótur Ólafsson,
er ekki gat komið sakir veikinda, eins og áður
hefur verið getið um. Séra Magnús Andrésson
hélt ræðu f kirkjunni, en að því búnu söfnuðust
þingmenn saman 1 þingsal neðri deildar. Áður
en landshöfðingi setti þingið og las upp boð-
skap konungs var leikinn á lúðra sálmttrinn: »A1-
þing vér setjum í allsherjar konungsins nafni«, og
tóku þingmenn undir. Aldursforseti, Árni Thor-
steinsson landfógeti, gekk þá til forsetasætis og
gekkst fyrir prófun kjörbréfa. Stóð alllengi á því,
með þvi að kæra hafði koínið út af kosningu
þingmanns Dalamanna (Bj. Bjamarson sýslum.)
frá 4 mönnum í Dalasýslu, (séra Kjartani Helga-
syni, Jens á Hóli, Magnúsi Friðrikssyni og Gutt-
ormi Jónssyni 1 Hjarðarholti). En þrátt fyrir allmik-
il mótmæli sumra í valtýska flokknum var kosning-
in þó telrin gild.
Forseti sameinaðs alþingis var valinn séra
Eirikur Briem, með 18 atkv. Hallgrímur biskup
Sveinsson fékk 16 atkv. Varaforseti var kosinn
Júlíus Havsteen amtm, með 18 atkv., en skrifarar
Jóhannes Jóhannesson með 17 atkv. og Ólafur Ól-
afsson með 15 atkv. eptir hlutkesti millum hans
og Hannesar Hafsteins, er fékk jafnmörg atkv.
Til að skipa sæti f efri deild voru kosnir:
Ólafur Ólafsson.........með 34 atkv.
Guttormur Vigfússon. . — 33 —
Sigurður Jensson .... — 33 —
Guðjón Guðlaugsson. . — 18 —
Magnús Andrésson ... — 18 —
Axel Tulinius........... — 18 —
Næst fengu atkv. Sig. Sigurðsson (17), Jóh.
Jóhannesson (16) og Valtýr Guðmundsson (15).
Að því búnu skiptust þingmenn í deildir. For-
seti efri deildar var valinn Arni Thorsteinsson með
öllum atkvæðum, en varaforseti Kristján Jónsson
með 7 atkv. við endurteknar kosningar. Skrifar-
ar: Ólafur Ólafsson og Sigurður Jensson.
í neðri deild gekkst aldursforseti deildarinnar
Tryggvi Gunnarsson fyrir forsetakosningu. For-
seti var valinn Klemens Jónsson með 12 atkv., Ól-
afur Briem fékk xo atkv. Varaforseti -var kosinn
Pétur Jónsson með 12 atkv. við endurtekna kosn-
ingu, en skrifarar: Einar Jónsson með 16 atkv. og
Guðl. Guðmundsson með 9 atkv.
Skrifstofustjóri alþingis erdr. Jón Þorkelsson
skjalavörður, en skrifarar á skrifstofunni: Pétur
Hjaltested cand. phil. og Þórður Jensson cand.
phil. Innanþingsskrifarar í neðri deild: Jóhannes
130
Sigfússon kennari og Jens Waage cand phil, en
f efri deild Vilhjálmur Jónsson póstafgreiðslumaður
og Jón Þorvaldsson kand.
Hingað til hefur lítið gerzt á þinginu, annað
en nefndarkosningar, en þær eru nú allar á valdi
valtýska flokksins sakir þess, að sá flokkur réði
úrslitum við kosningar á embættismönnum þings-
ins, aðallega vegna atkvæðabrigða af.hálfu eins
þingmanns, er allt til þessa hefur heyrt heima-
stjórnarflokknum til. Kom flokksmönnum hans mjög
á óvart þessi brigðmælgi hjá þeim manni. En öll-
um getur yfirsést, og fátt er svo, að eigi megi úr
því bæta.
Við kosninguna í fjárlaganefndina varð heima-
stjómarflokkurinn að heimta hlutfallskosningu til
að koma þó einhverjum að úr sínum flokki. Þess-
ar nefndir hafa þegar verið skipaðar:
Fjárlaganefnd: Tr. Gunnarsson, Skúli Thorodd-
sen, Valtýr Guðmundsson, Pétur Jónsson, Hermann
Jónasson, Stefán Stefánsson kennari, Einar Jónsson.
Reikningslaganefnd: Ólafur Briem, Guðl. Guð-
mundsson, Þórður Thoroddsen.
Tollnefnd'. Hannes Hafstein, Björn Kristjánsson,
Þórður Thoroddsen, Ólafur Briem, Björn Bjarnar-
son búfr.
Fjárkládio. fl. Jósafat Jónatansson, Pétur Jóns-
son, Stefán Stefánsson þm. Eyf, Lárus H. Bjarna-
son, Björn Bjarnarson búfr.
Póstl'óg: Sig Jensson, Júl. Havsteen, Magnús
Andrésson.
Manntal 1 Reykjavík: Hallgr. Sveinsson, J.
Jónassen, Magnús Andrésson.
Bœjarstjórní Reykjavlk: Jóh. Jóhannesson, Þórð-
ur Guðmundsson, Hannes Hafstein.
Landspitali: Þórður Thoroddsen, Tr. Gunnars-
son, Bj. Bjarnarson sýslum., St. Stefánsson kennari.
Bottivörpuveidar: Guðl. Guðmundsson, Hannes
Hafstein, Björn Kristjánsson.
Fasteignarréttur útlendinga\ Kr. Jónsson, Magn-
ús Andrésson, Guttormur Vigfússon.
Bólusetningar: J. Jónassen, Ól. Ólafsson, Sig.
Jensson.
Kirkjugarðar: Hallgr. Sveinsson, Ól. Ólafsson,
Guðjón Guðlaugsson.
Stjórnarfrumvöi*pin»
sem nú hafa verið lögð fyrir þingið, eru alls 26,
en mörg þeirra smávægileg. Auk fjárlaga, fjár-
aukalaga og landsreikningalaga, eru frumvörpin
þessi:
Um stofnun landspítala i Reykjavík (að verja
megi til hans 90,000 kr. úr landssjóði og til út-
búnaðar 10,000 kr., ef Reykjavíkurkaupstaður legg-
ur til 18,000 kr.).
Um aðflutningsgjald á kaf/i og sykri (viðauka-
lögum2o aura aðflutningsgjald á hverjupundieða
hluta úr pundi at öllum brjóstsykur- og konfekt-
tegundum.
Um skipun fasts aðstoðarprests í Reykjavik
með 1500 kr. launum, fellt í neðri deild 1 fyrradag
með 15 atkv gegn 5.
Viðauki og breytingar við fjárkláðalögin frá
1866 (að öll böðunar og sóttvamarlyf skuli útveg-
uð á kostnað landsjóðs, en allur kostnaður við
skoðanir og eptirlit með lækningu, sótthreinsun-
ar- og öðrum varúðarráðstöfunum skuli greiðast
úr hlutaðeigandi sýslu- eða bæjarsjóði o. s. frv.).
Viðaukalög við bann gegn botnvörpuveiðum (um
50—1000 kr. sektir fyrir hvern þann annan en skip-
verja sjálfa, er leiðbeina skipi við botnvörpuveið-
ar í landhelgi við Island eða liðsinni því við slík-
ar veiðar eða hjálpa þvf til að kornast undan
hegningu).
Breyting á launalógum sfslumanna (um 1000
kr. hækkun á launum sýslumannsins í Suður-Múla-
múlasýslu úr 2500 kr. upp í 3590 kri.
Tilhögun d löggœzlu við fiskiveiðar í Norður-
sjónum (um sjerstaka skrásetning og fiskiveiða-
sklrteini fyrir útlenzk fiskiskip, er stunda veiðar
utan landhelgi f Norðursjónum).
Forgangsrtítur veðhafa fyrir vöxtum (að for-
gangsréttur þessi haldist ekki lengur en eitt ár
frá gjalddaga vaxtanna gagnvart ver tryggðum
veðbréfum, ef vextir af fasteignarveðskuld eru látn-
ir standa inni hjá skuldunaut eptir að þeir eru
komnir í gjalddaga).
Viðauki við tilskipun um bœjarstjórn í Reykja-
vik 20. april 1872 (t. d. um skipun heilbrigðisnefndar,
að störf þau, sem hafnarnefndin hefur á hendi,
skuli framvegis lögð undir bæjarstjómina, sömu-
leiðis störf byggingarnefndarinnar, þannig að bæj-
arstjórnin ráði framvegis byggingarmálum kaup-
staðarins, sem öðrum málum hans o. s. frv.).
Póstmálabálkur allmikill, þar sem hinni nú-
gildandi póstlöggjöf er steypt saman í eina heild
og ýmsar breytingar gerðar.
Um ávísanir, er borga á við sýning, sniðin ept-
ir samkynja lögum á Norðurlöndum.
Takmörkun á ritti til fasteignaráða á Islandi,
nokkuð sniðin eptir frumvarpi því, er síðasta þing
samþykkti um eignarrétt og leigurétt utanríkis-
manna til jarðeigna á Islandi, en fer skemmra.
Afnám laga 25. okt. 18% um leigu eða kaup
á eimskipi og útgerð þess á kostnað landsjóðs.
Viðaukalög við lög 6. nóv. 1897 um undirbún-
ing verðlagsskráa (herðing á sektarákvæðum fyrir
vanrækslu).
Um manntal í Rcykjavik (að lögreglustjórinn
1 Reykjavfk hafi það á hendi, en ekki sóknar-
presturinn)
Um próf i gufuvélafrœði við stýrimannaskólann.
Breyting á lógum um skrásetning skipa 13. des.
1895.
Um útvegun á jörð handa Fjallapingaprcsta-
kalli.
Um kirkjugarða og viðhald peirra (að það hvíli
á kirkjunni, eiganda hennar eða umráðanda, að
sjá fyrir því, að til sé hæfilegur kirkjugarður eins
og annað, er kirkju ber að fylgja m. fl.
Um fiskiveiðar hlutafélaga i landhelgi við ís-
land (að hlutafélög megi reka fiskiveiðar i land-
heigi, enda þótt allir hluthafar séu ekki danskir
þegnar, ef að minnsta kosti helmingur félagsfjár-
ins er eign þeirra og stjórn félagsins er alskipuð
þeim og hefur aðsetur á Islandi eða í Danmörku
m. fl.).
Um bólusetningar (gagngerð breyting á lögun-
um 26. febr. 1898).
Um bann. gegn pví að flytja vopn og skotvopn
til Kina (er formleg samþykkt á bráðabirgðarlög-
um, er gefin voru út 15. ágúst f. á.).
Stjórnmálahorfurnar
á þessu þingi, munu vera alltvísýnar, enda þótt
valtýski flokkurinn hafi að nafninti til meiri hluta
atkvæða f deildunum, nú sem stendur. Frumvarp-
inu, sem Valtýr kom fyrst fram með 1897 mun
nú enginn flokksmanna hans vilja líta við, en það
frumvarp er hið eina, sem stjórnin, er þ á sat að
völdum, hefur gefið nokkur vilyrði um, að hún
mundi fallast á, því að það nær engri átt og
dettur engum óblinduðum manni 1 hug að draga
nokkurt ákveðið vilyrði um samþykkt á nýju val-
týsku frumvarpi út úr boðskap konungs, er lands-
höfðingi las upp við þingsetninguna, eins og val-
týska málgagnið gerir svo mikið veður af. Sé þnf
um nokkurt heitorð konungs að ræða á það að
eins við valtýska frumvarpið frá 1897 og annað
ekki. En nú sjá Valtýingar, að þess konar fruin-
varp nær aldrei samþykki þings og þjóðar. Og
þess vegna reyna þeir llklega að prjóna eitthvað
við frumv. efri deildar 1899, þó svo, að 61. gr-’
sé látín standa óbreytt, og þannig varpað burtu
höfuðskilyrðinu, sem stjórnin lét sig mestu skipta'
Að því slepptu er í raun réttri ekki franxar uin
neina valtýsku að ræða. Hún er dauð og grafin’
og getur ekki risið aptur upp.