Þjóðólfur - 21.02.1902, Blaðsíða 2

30
landstjórann efst á baugi, en annars
vegar frumvarp einstaks manns (P. Br.),
sem stjórnin hefur nú látið í ljósi að
hún vildi ekki sinna. Og svo er safn-
að fjölda undirskripta undir þessar
stjórnarbótartillögur, nefndir skipaðar
hingað og þangað til að berjast fyrir
þessu o. s. frv Einar Hjörleifsson all-
ur á lopti með „NorðUrlandið", eins
og honum er sagt, þvf að hann verð-
ur að vera svo har og lagur, eins og
hinir nýju húsbændur skipa honum,
einkum amtmaður. An þess að vér
áfellum þá, er fyrir þessu samninga-
braski þar nyrðra hafa gengizt, þá virð-
ist það einsætt, að láta það nú niður
falla, enda yrði það ekki til annars en
vekja hættulegan glundroða. Það er
ávallt óheppilegt, þegar m irgir vilja
ráða og gefa út fyrirskipanir bæði í
tíma og ótíma, svo að allt riður í baga
hvað við annað, og einn rífur niður,
það sem annar byggir upp. Þannig
hefur Hafnarstjórnarliðinu farið á síð-
ustu tímum. Generalarnir hafa verið
ofmargir, ekki ráðgazt hvorir við aðra,
og yfirgeneralinn í Höfn hefur ekki
nokkurn hemil á undirmönnum sínum,
er hafa verið svo sprækir að gefa út
hverja skipanina á fætur annari að hon-
um fornspurcum. Það hafa þeir sjalf-
ir sagt opinberlega, alls ekki viljað
kannast við hann sem yfirboðara,
því að hver þykist góður fyrir sinn
hatt.
Stefna þjóðarinnar.
Það virðist enginn vafi geta leikið
á því, að það sem þjóðin á nú að gera,
er að fylgja fast fram »þrógrammi«
heimastjórnarjlokksins, ráðherrabúsetu
hér á landi, samkvœmt því, sem hið
vœntanlega frumvarþ stjórnarinnar
mun gefa kost á, með þeim smábreyt-
ingum til bóta, er þingið kann að gera
á því, og ekki gæti orðið frumvarpinu
að falli hjá stjórninnj, því að þess verða
menn að gæta vandlega, að engir slík-
ir fleygar verði reknir í frumvarpið.
— Að fara nú fram á nokkuð annað
eða meira en stjórnin býður oss, er
naumast ráðlegt. Er hætt við, að það
yrði til þess að tvístra öllu og girða
fyrir nokkra umbót á stjórnarhögum
vorum um langan aldur. Og það væri
I hin hraparlegasta óhamingja. Verður
síðar minnst á þetta efni nánar.
Fimm manna bréfið.
Nýjasta agn i ð.
Það er sem sé ekkert annað en agn
til næstu kosninga þetta langa og auð-
mjúka, en viðvaningslega skrifaða og
vanhugsaða bréf. En öngullinn er svo
illa beittur, það skín svo viða í járnið,
að það er ekki ætlandi öðrum en „gol-
þorskum ginstórum" að gleypa aðra
eins flugu.
Maður þarf ekki annað en að líta
á nöfnin undir þessari langloku, til
þess að vita hvaðan vindurinn kemur.
Það eru nöfnin á gallhörðustu Hafnar-
stjórnarmönnunum, og er flokkurinn
ekki öfundsverður af sumum. Einn af
undirskrifendunum sagði á þingi síðast-
liðið sumar, að stjórnarskiptin í Dan-
mörku hefðu áreiðanlega engin áhrif
á stjórnarskipunarmál okkar, hann sagð-
ist hafa legið vakinn og sofinn yfir
stjórnmálasögu Dana síðastliðinn manns-
aldur, og því geta sagt það með á-
reiðanlegri vissu. Og hann bætti við,
rétt eins og fimmenningarnir í enda
skjalsins, að hann talaði þetta af fullri
„sannfæringu". „Það veit guð minn
góður", sagði maðurinn, „að eg segi
þetta satt". Hann hafði stolið kind,
en bar á móti því.
Bréfið byrjar líka á ósannindum.
Þar stendur, að „nánasta tilefni" bréfs-
ins sé umtalið í þjóðþinginu danska
um stjórnmál vort. En á næstu blað-
síðu í upphafi greinarinnar: „ítrasta
tilraun" stendur, að bréfið stafi „nán-
ast af grun um, að kákið alræmda
(iom. fr.) kunni að hala nokkurn byr
hjá ráðaneytinu". Ekki var Björn
svo stilltur að geta þagað þangað til
næsta blað kom út. Björn þurfti nú
raunar ekki að fleipra þessu út úr sér.
Það hefði hver meðalgreindur tnaður les-
ið það út úr bréfinu, þótt hann hefði
kunnað að þegja, en samt er nógu gam-
an að hafa játningu piltsins fyrir því
Þeir hafa heyrt það S_menningarnir,
að stjórnin mundi vilja unna oss svip-
aðrar heimastjórnar og heimastjórnar-
menn fóru fram á síðastliðið sumar.
Af þeirri fregn hafa þeir svo dregið
þá ályktun, að stjórnin mundi ekki
vilja fara lengra, og því álitið óhætt
að ota fram Iandstjórakröfunni sem að-
alkröfu, en þó til vonar og vara beð-
ið stjórnina að líta í náð á fátækt okk-
ar og ekki veita okkur neitt, sem hefði
nokkur veruleg útgjöld í för með sér'
leiddi nokkurn slikan kostnað af land-
stjórafyrirkomulaginu, væri valtýskan
miklu betri fyrir okkur, við værum
svo dauðans volaðir. Þetta segjast
mennirnir tala af „alvarlegum áhuga og
rækt við málið". „Það veit guð minn
góður, að eg segi satt", sagði maður-
inn; hann laug því, að hann hefði
ekki stolið.
Þeir fara nákvæmlega eins að 5-
menningarnir, eins og drykkfelldu góð-
templararnir. Þeir snúa sér við í stóln-
um og kalla til veitingamannsins. „Má
eg biðja um kaffi", en depla um leið
augunum framan í hann. Það þýðir:
„láttu út í það", þeir vilja kaffi„púns“,
en ekki kaffi. Þeir biðja um annað
en þeir vilja til þess að reglusömu
gódtemplararnir gruni þá ekki. Þeir
eru eins og umskiptingarnir, 5-menn-
ingarnir, þeir hafa 2 andlitin, snúa öðru
að þjóðinni en hinu að stjórninni.
Annar tilgangur bréfsins er sá, að
sporna við því, að stjórnin svari mála-
leitun heimastjórnarmanna. Þeir ótt-
ast svarið eins og óþokkinn vöndinn,
vita, að það mundi auka byr heima-
stjórnarmanna, ef stjórnin svaraði þeim
fyrir kosningarnar. Því verður að spilla
fyrir því með öllu móti. Til þess er
bréfið sent út af örkinni. Þeir halda,
að stjórnin sé eins reikul og vindhan-
inn, hún muni ekki vita sitt rjúkandi
ráð og því hætta við að svara.
Svo veifa þeir landstjóranum fram-
an í kjósendur, en molda hann náttúr-
lega strax og á þing kemur. Draga
þá fram valtýskuna, ef þeir verða í
meiri hluta og segja, að ekki hafi verið
til neins að halda áfram með land-
stjóiann, það hafi ekki verið við það
komandi hjá stjórninni.
Eptir þessum nótum á skollaleikur-
inn að ganga, enda kvað Skúli eiga
hugmyndina, verri Björn barlóminn,
Kristján „alvarlega áhugann og rækt-
ina", Jens iengdina og skárri Björn nafn-
ið sitt. Það má líka nærri geta, að
2 lögfróðir menn og brot hefðu ekki
látið annan eins leikaraskap frá sér
fara, ef þeim hefði verið alvara.
Þeir þykjast vera að biðja um full-
valdan landstjóra, en segja þó í hinu
orðinu, að hann eigi að bera ábyrgð
fyrir konungi, og að stjórn hans eigi
að vera háð eptirliti ríkisstjórnarinnar.
ÖIlu meiri hugsunar-andhælisháttur
hefur ekki heyrzt.
Þeir segja, að það „muni eigi valda
verulegum örðugleikum" að koma hag-
anlega fyrir eptirliti ríkisstjórnarinnar
með heimastjórninni, aðalþrætueplinu,
eina Gordiusarhnútnum á stjórnmali
okkar.
Þeir ætla að taka ríkisstjórnina með
„tromfi" með því að slá því út, að land-
stjóri skuli bera ábyrgð fyrir konungi:
en hvernig ætti konungur, sem enga
ráðstöfun getur gert einn, að koma fram
ábyrgð gogn landstjóranum. Eptir
þessu er allt, allt á sömu bókina lært,
viðbrennd súpa utan um klunnalegar
hnútur til 10. m. frv., sem aldrei var
annað en seinasta lilraun til að leiða
afvegaleidda íslenzka pólitíkusa á rétta
leið.
En sem betur fer, er engin hætta á,
að umskiptingaandlitunum verði trúað,
ekki betri pappír en þau eru sum.
Vitanlega mættum við heimastjórn-
armenn gleðjast yfir þessum syndur-
um, sem þykjast hafa bætt ráð sitt.
Okkur gæti ekkert verið kærara en
fullkomin heimastjórn. En við getum
ekki, megum ekki trúa mönnum, sem
voru jafnmikið riðnir við hneyxlisað-
ferð efri deildar í stjórnarmálinu síð-
astliðið sumar og sumir af 5-menning-
unum.
Þjóðin verður að gæta sín að láta
ekki jafnviðsjárverða pilta draga sig
á eyrunum lengur. “/i’ 1902.
Heimastjórnarmaður.
„Tilhæfulaus haugalýgi“
er setning, sem nú um tíma hefur verið í
miklum metum hjá sumum Hafnarstjórn-
arblöðunum, og á hún rojög vel við smá-
grein, er stóð í 13. tbl, »Norðurlands«.
Greinin byrjar þannig :
»Undirróður í Skagafirði.
Hermann á Þingeyrum var hér nýlega
á ferð og er enn. Kom með pósti síð-
asta að vestan og hefur farið her um hér-
aðið milli fjalls og fjöru að austan og
vestan, já, eg held næstum inn á hvert
einasta heimili, að minnsta kosti þar sem
........r) vartil. Segja menn hann vera
hrópandi rödd í eyðiroörkinni, boðandi
komu nýs þingmanns, sem er Jón Jakobs-
son Zöllnersagent«.
Eg undirskrifaður vil þegar taka það
fram, að eg álít það sóma fyrir hvern
mann og drengskaparskyldu, að mæla,
hvar sem er, óhikað fram með því máli,
er hann álítur rétt og hafi mikla þýðingu
fyrir land og lýð. Einnig að mæla fram
með þeim mönnum, sem eru öðrum hæf-
ari til að gegna hinum þýðingarmestustörf-
um 1 þjóðfélaginu, Eg teldi það því heið-
ur fyrir mig, ef eg hefði jafn sterkan áhuga
fyrir landsmálum, sem orð bréfritarans
benda til. En því miður verð eg að af-
sala mér þessum heiðri, af þvf að orð
bréfritarans eru rakalaus ósannindi. Að
eg gríp pennann, er því einungis vegna þess,
að eg vil sýna öðrum fram á það, hve
lítið er að marka margt af því, er í blöð-
um stendur, ef útgefendur þeirra eru svo
óheppnir að hitta á óhlutvanda frétta-
snata.
Hið sanna í þessu er, að eg þurfti að
koma á Sauðárkrók, og átti mjög brýnt
erindi að Hofsstöðum í Viðvíkursveit.
Frá Víðimýri fór eg á Sauðárkrók og það-
an að Hofsstöðum. En þá voru svo mikl-
ar þíður að ís leysti af vötnum, svoaðeg
varð að fara inn á svo nefnd Miklabæjar-
vöð og þar yfir Héraðsvötnin, því að á
þeim tíma árs eru svifferjurnar eigi á
vötnunum. Þá Skagfirðinga, er vissu um
ferð mína, get eg tekið til vitnis um það,
að auk Sauðárkróks kom eg að einsáis
bæi. Það er sagt, að »fáir ljúgi meiraen
1) Brennivín mun hann þar vilja sagt hafa,
og þakka eg fyrir hlífðina að nefnaþaðeigi
fullum stöfum. II. J.
he!ming«,en bréfritarinn er það fremri, að
hann næstutn þrítugfaldar. Hina sömu
tek eg einnig til vitnis um það, að eg fór
a 11 s engan krók út af nefndri leið, nema
frá Víðimýri inn að Álfgeirsvöllum. Það
skal fúslega viðurkennt, að eg hefði gjarn-
an viljað geta breytt skoðun umboðsmanns
Ólafs Briems á sumum hinum mikilvæg-
ustu landsmálum, en hann mun þó aldrei
bera það, að eg hafi reynt til þess.
Sumir Skagfirðingar sögðu mér, að þeim
væri mikið áhugamál að fá cand. phil.
Jón Jakobsson aptur fyrir þingmann sinn,
og spurðu mig, hvort eg áliti, að hann
mundi fáanlegur til að gefa þeim kost á
sér. Eg sagði eins og var, að mér væri
alls ókunnugt um þetta, en eg vissi að
hann ætti mjög erfitt með að sitja á þingi.
sökum þess að hann hefði svo mörgum
öðrum störfum að gegna. En eg dró
ekki dul á það, að eg áliti mjög æskilegt
að Jón sæti á þingi, því að eg er alger-
lega samþykkur því, er »Bjarki«, sem þó
er pólitiskur andstæðingur hans, sagði í
fyrra, að Jón Jakobsson ætti á þingi að
sitja, ef heiðvirðir menn ættu annars þar
að vera öðrum fremur. Að þessum til-
svönim mínum get eg tekið þá Skagfirð-
inga til vitnis, er áttu tal við mig um þetta
atriði. En þótt svo færi, að cand. phil.
Jón Jakobsson gæti boðið sig fram til
þingsetu fyrir Skagfirðinga, þá þarf eigi
að mæla þar fram með honum. Einsog
allir vita, hafa Skagfirðingar notið þess
heiðurs að hafa hann áður fyrir fulltrúa
sinn á þingi, og það hafa þeir kunnað að
meta að verðleikum. Mér er líka vel
kunnugt um, að mörgum þar var sérstak-
lega annt um, að hann byði sig fram við
síðustu þingkosningar, og nú mun áhugi
þeirra fyrir því enn meiri, sem og eðli-
legt er.
Hvað snertir sögu bréfritarans unr, að
Stefán kennari Stefánsson á Möðruvöllum
myndi næst bjóðasig fram til þingmennsku
í Eyjafirði, þá heyrði eg þær fréttir fyrst
í Skagafirði, og í það skipti, er eg minnt-
ist á það efni, var það spyrjandi.
Um ferð Árna bónda Árnasonarer mér
alls ókunnugt. Þó tel eg víst, að það sem
sagt er um hann, sé af sama toga spunn-
ið og það, sem sagt er um ferð mína. En
hingað til hefur það eigi þótt nýlunda, til
að setja á prent, þó að menn úr austur-
hluta Húnavatnssýslu kæmu á verzlunar-
staðinn Sauðárkrók.
Að endingu get eg fullvissað bréfritar-
ann um það, að mínir gömlu góðkunningj-
ar í Skagafirði, sem eg var svo heppinn
að geta fundið, munu alls ekki telja neitt
»móðgandi« fyrir sig við heimsókn mína.
Þar á móti mun þeim þykja »móðgandi«
að þeir séu álitnir svo ósjálfstæðir, að reynt
sé að nota utanhéraðsmenn sem grýlur á
þá, í þvi trausti að þeir þori eigi að deila
skoðunum við þá, er um veginn fara. Og
vel þekki eg Skagfirðinga að því, að þeim
þyki það »móðgandi«, að hlaupið sé í
blöðin með ósannindi um gesti þeirra. En
hér er sú bót í máli, að bréfritarinn er
ekki Skagfirðingur, þótt hann dvelji þar
nú sem annar aðskota-rindill.
Þingeyrum 18. jan. 1902.
Hermann Jónasson.
Fréttir undan Jökli.
Eg hef ekki opt lesið í íslenzku blöð-
unum fréttagreinar héðan undan Jökli, og
þær fáu, sem eg hef séð, hafa verið óná-
kvæmar og villandi. Eg vildi því biðja
yður herra ritstjóri, að ljá eptirfarandi
pistli rúm í blaði yðar.
Síðastliðið ár mátti telja hagsældarár,
að mörgu leyti. Heilsufar manna á árinu
var almennt gott, skarlatssóttin gerði reynd-
ar vart við sig hér og hvar, um miðbik
ársins, en var alstaðar fremur væg.
Tíðin var góð mestallt árið, heyskapur