Þjóðólfur - 18.04.1902, Blaðsíða 1

54. árg.
Reykjavík, föstudaginn 18. apríl 1902.
16
B i ð j i ð æ t í ð um
OTTO M0N8TED’S
DANSKA SMJORLIKl
sem er alveg eins bragðgott og notadrjúgt og smjör.
Verksmiðjan er hin elzta og: stærsta í Danmörkn, og1 býr til óefað hina heztn
vöru og’ ódýrnstn í samauburði við græðin.
^ Fæst hjá kaupmönnum. ^
Kosningarnar í vor.
III.
Þingmannssætið í Strandasýslu muti
ekki vafasamt, og Hafnarstjórnarmenn
geta reitt sig á, að þeim tekst ekki að
hnekkja Guðjóni Guðlaugssyni, hvort
sem þeir heldur senda gegn honum
Ingimund þann frá Snartartungu, er síð-
ast var í kjöri, eða prestinn í Felli,
séra Arnór Arnason, sem sagt er að
nú eigi að ganga á hólminn í stað
Ingimundar. Sá guðsrnaður getur naum-
ast orðið Guðjóni skeinuhættur.
I ísafjarðarsýslu lítur út fyrir, að
töluvert kapp verði í kosningunum, og
ekki mun Skúli komast fyrirhafnarlaust
að fyrra sæti sínu. Breyting sú, er orð-
ið hefur á framkomu hans síðan 1895
getur hvergi orðið honum til meðmæla,
þar sem hann hefur svarizt í fóstbræða-
lag við hin allra ógeðslegustu pólitisku
„skoffín" þessa lands. Og hefur hann
haft af þvf bandalagi bæði ófrægð og
ógæfu, sem enn er þó ekki til fulls séð
fyrir endann á. Mundi hann nú t. d.
sitja fastur í sessi í Isafjarðarsýslu. ef
hann hefði ekki haldið jafnilla, eins og
hann hefur gert, á spilum þeim, sem
hann hafði á hendinni fyrir 7—8 árum.
Og má hann sjálfum sér um kenna,
hversu hann síðan hefur gengið niður
á við í almenningsaliti og almennings-
tiltrú. En sjálfskaparvítin eru optast
þyngst, eða að minnsta kosti mundu
margir í Skúia sporum vera dálítið sam-
vizkumórauðir yfir því að vera komn-
ir jafngreinilega í valtýsku hnappheld-
una við hliðina á fornvini(l) hans elsku-
legum Ísafoldar-Birni, Garða-guðsmann-
inum og öðrum pólitiskum dándismönn-
um. En það er auðvitað komið sem
komið er og ísfirðingar vita vel, hvar
Skúli stendur nú, og hvers þeir mega
af honum vænta. Þeir renna ekki blint
i sjóinn með það. Samt sem áður
ætla ýmsir, að svo geta farið af göml-
um vana, og fyrir harðfylginn undirróð-
ur með aðstoð skuldabréfa o. fl., að
Skúli komist að í þetta sinn, en eng-
ar líkur taldar fyrir því, að hinn póli-
tiski flokksbróðir hans séra Sigurður í
Vigur verði honutn samferða, sem full-
trúi ísfirðinga, enda á hann ekkert er-
indi á þing. ísfirðingar, sem flestir
fylla heimastjórnarflokkinn eiga nú apt-
ur völ á hinum fyrra þingmanni sínum
Hannesi Hafstein bæjarfógeta, alkunn-
um hæfileikamanni, sem ísfirðingum er
sómi að á þingi, enda er talið víst, að
hann verði endurkosinn, þrátt fyrir all-
an þann undirróður, allar þær æsingar,
■er keppinautar hans beita gegn honum
leynt og ljóst. Með honum býður sig
fram ungur maður og efnilegur, Matthí-
as Ólafsson kaupmaður í Haukadal, og
kvað hann hafa mikið fylgi, einkum í
vestursýslunni, og er því alls ekki ó-
mögulegt, að hann nái kosningu ásamt
H. Hafstein, þótt við ramman reip sé
að draga, annars vegar tungumýkt Vig-
urprestsins en hins vegar stórverzlun
Skúla og þar afleiðandi viðskiptabönd
m. fl. Síðast er kosið var tókst ís-
firðingum að varpa af sér séra Sigurði.
Hver veit nema röðin komi nú að Skúla?
Óhugsandi er það ekki. Og væru ís-
firðingar þá menn að n;eiri. Ættu þeir
nú að bindast föstum samtökum að
velja þá H. Hafstein og Matthías.
Um Barðastrandarsýslu vita menn það,
að séra Guðm. Guðmundsson í Gufudal
býður sig fram, auk Sigurðar próf. Jens-
sonar. Jafnvel þótt séra Sig. sé ekki
meðal svæsnustu Valtýinga á þingi og
líklega einna samvizkusamastur þeirra,
þá mun samt réttast fyrir Barðstrend-
inga, að bjarga honum nú úr þessu
pólitiska valtýska volki og veita hon-
um hvíld heima, en taka heldur nýjan
krapt, sem vænta má, að gagn geti
gert á þingi. Þeir ættu því að velja
séra Guðmund, sem er eindreginn heima-
stjórnarmaður, kunnur að frjálslyndi og
mælskumaður. Kvað hann nú þegar
hafa mikið fylgi í kjördæminu, bæði
að norðan og sunnan, eu séra Sigurð-
ur helzt uin miðhlutann á Barðaströnd
sjálfri og í Eyjahreppi. Standa því kjós-
endur hans betur að vígi til að sækja
kjörfund að Brjámslæk, en hins vegar
mjög erfitt þangað að sækja vestan úr
fjörðum, úr nyrztu hreppum sýslunnar,
eða úr syðstu hreppunum, Reykhóla-
sveit óg Geiradal. En kjósendur mega
ekki horfa í þá erfiðleika í þetta sinn,
ef þeim er alvara að kjósa séra Guð-
mund. Kosningalögunum verður von-
andi bráðlega breytt, og þetta geta
því orðið síðustu kjörfundirnir, er kjós-
endur þurfa að sækja um langan veg
til að velja sér fulltrúa á þing.
Heyrzt hefur, að séra Jóhannes L.
L. Jóhannsson á Kvennabrekku hafi
verið að hugsa um að bjóða sig í
Bardastrandarsýslu, áður en hann vissi
um framboð séra Guðmundar, en með
því að hann er ekki jafn kunnur þar
sem séra G. og auk þess sömu póli-
tisku skoðunar, mun hann ekki keppa
við hann, heldur draga sig í hlé. En
enginn efi er á því, að séra Jóhannes
hefur góða þingmannshæfileika og ó-
venjulega mikinn áhuga á þjóðmálum.
En áhugalausir menn verða aldrei nýt-
ir þingmenn, hversu miklir hæfileika-
menn sem þeir eru. ■>
Þá er Dalasýsla. Þar er Björn sýslu-
maður, og þar vill Garðaprófasturinn,
séra Jens Pálsson, hrinda honum úr
þingmannssætinu. Þótt undarlegt megi
virðast, þar sem sýslumaður þó á í hlut,
þá kvað séra Jens samt hafa tekizt, auð-
vitað fyrir kappsamlegan undirróður,
að fá allmarga kjósendur á sitt band,
svo að kunnugir ætla, að tvísýnt verði
um leikslokin, ef sýslumaður er etki
því betur vakandi, en hann á allmarga
harðsnúna mótstöðumenn, sem fyrir alla
muni vilja hafa hann burt af þingi, m. m.
og má þar fremstan telja svila Valtýs, séra
Kjartan prófast í Hvammi, sem alvar-
lega kvað hafa beitt áhrifum sínum á
sóknabörn sín og aðra til að greiða
valtýskunniogísafoldarkenningumbraut
í héraðinu, og má þá geta nærri að
jafn ótrauður klíkumaður sem séra Jens
sé ekki affiuttur þar um miðbik sýsl-
unnar. Auk þess hafa Dalamenn nú
fengið forsmekk af andagipt og mál-
snilld þingmannsefnis síns með „föstu-
prédikun" hans í ísafold og ættu þeir
að kunna að meta hvílíkan kjörgrip
andlega stétt landsins á, þar sem Garða-
kennivaldið er, og hvílík hjálparhella
þetta nafnfræga 5-menningabrot hlýtur
að verða fyrir Valtý og klíku hans á
þingi, sú hella, sem þeir Valtýingar
geta óhætt reitt sig á, að ekki sporð-
reisist undir Valtý, hversu höllum fæti
sem hann stendur þar gagnvart þjóð-
inni með Warburgsbankann í annari
hendinni, öll hin fyrirhuguðu landsjóðs-
laun presta í hinni og Hafnarráðgjafann
í maganum. Það ok er inndælt og sú
byrði létt fyrir prófastinn í Görðum.
Gagnvart slíkum manni er ekki furða,
þótt Björn sýslumaður verði léttur á
metunum og smár í augum Dalamanna.
Þó er enn ekki séð, hver sigur ber af
hólmi.
Um Sncefellsness- og Hnappadals-
sýslu nægir að geta þess, að þar er
sýslumaður þeirra Snæfellinga og Hnapp-
dæla, Lárus Bjarnason, sjálfsagður sem
þingmaður, bæði sakir þess að það
kjördæmi á ekki völ á neinum öðrum
jafnhæfum manni og svo mun enginn
við hann keppa, enda mundi það verða
árangurslaust. Séra Sigurður Gunnars-
son kvað vera alveg af baki dottinn.
Og er það tnjög leiðinlegt fyrir ísa-
fold og allt Valtýsliðið að hafa nú ekki
hann Einarsinn Hjörleifsson til að senda
: vestur í nýja fýluferð. Það er ekki
| skemmtileg tilhugsun fyrir ísafold & Co
! að eiga nú vísa von á Lárusi á þing.
| En þetta verður líklega ekki eina raun-
in hennar við þessar kosningar.
í Mýrasýslu kemur séra Magnús
Andrésson aptur fram á sjónarsviðið.
Við síðustu kosningar lét hann í veðri
vaka, að hann vildi ekki fara á þing,
en gerði það fyrir bænastað valtýsku
forkólfanna, að gefa kost á sér. Og
svo var mokað yfir hann skjallinu í
ísafold, svo gríðarlega, að prestur gat
ekki staðið sig við að setja svo stórt
ljós undir mæliker og synja Valtýing-
um svo dýrmætrar' aðstoðar. Það var
ekki að eins í stjórnarskrármálinu, sem
hann reyndist trúr og dyggur fylgismað-
ur Valtýs og biskupsins, heldur einn-
ig í stórabankamálinu, er hann gerði
sér mikið far um að fá afgreitt frá þing-
inu í því íormi, cr neðri deild skildi
við það. Og þó hafði hann heima í
héraði látið í Ijósi aðra skoðun á því
máli og kjósendur kosið hann meðtil-
liti til þess, að hann væri á móti stóra
bankanum. Eti nú hafa þeir sannfærzt
um, hvers þeir mega vænta afhonum
í þessu máli. Sannleikurinn er, að all-
ur stjórnarbótaráhugi séra Magnúsar
miðast við Valtýsfrumvarpið frá 1897,
það þótti honum meira en nóg, og all-
ar siðari breytingar á frumvarpinu hafa
jafnvel gert það óaðgengilegra fyrir
hann. Hann er því sá maður, er stendur
hjarta Valtýs einna næst og bezt þræðir
brautu hans. Enginn neitar því, að séra
M sé dável skynsamur maður, en skoð-
anir hans í flestum málum eru svo úr-
eltar og einhliða, að þær geta alls ekki
samþýðst við framfara- og framsóknar-
kenningar nútímans. Mýramena ættu
því að senda einhvern meiri framfara-
og framsóknarmann á þing en séra M.
og þeim býðst hann líka. Jóhann bóndi
Eyjólfsson í Sveinatungu verður þar í
kjöri. Hann er ungur áhugamaður og
fyrirtaksduglegur bóndi, einnig vel skyn-
samur. Hann er ekki á þeirri skoðun,
að vér eigum að afhenda peningastofn-
un landsins útlendingum í hendur. og
setja hér á stofn hina verstu verzlun-
areinokun — peningaeinokun útlendra
auðkýfinga. Og skoðanir hans á stjórn-
arskrármálinu munu vera miklu frjáls-
legri og heppilegri en skoðanir séra
Magnúsar. Mýratuenn ættu því að veita
honum öflugt fylgi, það er hvort sem
er nóg af prestum á þingi, en því mið-
ur offátt af bændum, er þekkja þó
þarfir sinnar stéttar — aðalstéttarinnar
í landinu — betur en aðrir, vita bezt
hvar skórinn kreppir, og hver ráð séu
heppilegust til að reisa landbúnaðinn
við úr þeiri beygju, sem hann er kom-
inn í. Og ennfretnur ættu bændurað
gæta þess, að velja ekki þá menn á
þing í þetta sinn, er vilja drepa lands-
bankann og leggja öll peningamál vor
í hendur erlendra auðkýfinga, því að
úr þeirri svívirðing yrði aldrei bætt.
Kosningaskelkur
Og
nýjar yfirlýsingar.
Þeir mega halda á spöðumtm þessir 5-
menningar, sem kalla sig »stjórn« valtýska
flokksins. Hvað ofan í annað eru þeir