Þjóðólfur - 30.05.1902, Blaðsíða 2

86
1
staðið í einhverju bréfi Valtýinga til ráð-
herrans.
Hér að framan er sýnt, hversu ötullega
Valtýsliðið hefur einatt barizt á móti heima-
stjórn, búsetu ráðgjafans í Reykjavík. Þeirra
markmið er meiri Hafnarstjórn!
Annað verður ekki séð af orðum þeirra og
athöfnum.
1. Þeir miða frv. sitt við vinstristjórn og
fást þó með engu móti til að biðja um
heimastjórn.
2. Þeir kalla heimastjórn „heimskustjórn"
og ráðgjafabúsetu á Islandi óhugsandi.
3. E. d. samþ. frv. óbreytt, eptir að stjórn-
arskiptin fréttast, þrátt fyrir áskorun u.d.
4. Öll atkvæði Y altýs í n. d. eru á móti
því, að æskja í ávarpsformi inn-
lendrar stjórnar hjá nýja ráða-
n e y t i n u.
5. „Ríkistengslin" eru talin því til hindr-
unar, að ráðgjafinn geti verið búsettur á
Islandi.
6. Valtýingar ætla að rifna, þegar H. H.
siglir til þess að reyna að fá frekari um-
bætur, heimastjórn.
7. Valtýingar hlakkast um það, að för H.
H. til að fá heimastjórn, sé erindis-
leysa.
8. Valtýr pverneitar að færa það í mál
við stjórnina með H. H. að ráðgj. sé
bús. á íslandi.
9. Valtýr heitir á opinberum fundÍ3o. nóv.
að sjá svo um, að ráðgj afinn verði
aldrei búsettur á íslandi.
10. Valtýr kveðst treysta sér til
að hindra, að ráðgjafabúseta
verði samþ. reglulega.
11. Valtýr og „ísafold" telja Hafnarstjóm-
arfrumv. slðasta þings, heppilegast
eins og nú standa sakir.
12. „Þeir fimm" vilja annaðhvort það,
sem ekki fæst, landstjóra, e ð a frv.
síðasta þings, sem sé það bezta, e k k-
ert annað.
13. Þeir vilja hafa hagsmuna vorra gætt í
Höfn, en þó engan „umboðsmann"
þar — heldur þá ráðgjaiann sjálfan.
14. „ísafold" segir í haust, að þannig lög-
uð búseta sé eins líkleg til ógagns, sem
gagns.
15. „Isafold" vonar, að ráðaneytið flekist
ekki til að ímynda sér, að það verði
við óskum ísl., þótt það veiti „hérbúsett-
um manni ráðgjafanafnbót og hafi hann
fyrir hlaupasendil milli Isl. og Hafnar".
16. Isafold vonar, að stjórnin fari ekki að
demba á oss kostnaði „fyrir það
eitt, að Islan dsráðgjafinn heiti
hér búsettur".
Þvert ofan í allt þetta og ótalmargt fleira
þvert ofan í alla framkomu sína segir
„ísafold" 5. apríl þ. á. að ráðgjafabúset-
an sé viðbót, sem aldrei liefur kouiið
fram hinn minnsti ágreiningur um!
Sama hafa fleiri forkólfarnir sagt; þeir
segja, að aldrei hafi minnsti dgreiningur ver-
ið um búsetuna!! —
Allur þeirra ofsi og andróður gegn ráð-
gjafabúsetunni er„ekki hinn minnsti ágrein-
ingur". — Þeir geta því eflaust með jafn-
góðri samvizku fellt ráðgjafabú’setuna
ánæstaalþingi, án þess að þá greini
„hið minnsta á um hana“ við heimastjórn-
armenn. - Þeir kalla það ekki nema lít-
inn — kannske alls engan — ágreining,
þótt þeir greiði enn atkvæði á móti bú-
setunni!
Og ofan á allt þetta segir „Isaf." og
Valtýingar, að tilboð stjórnarinnar sé peim
að þakka. „Þrátt fyrir megnustu mótspyrnu
apturhaldsliðsins", segjast þeir hafa komið
þessu fram. Með öðrum orðum : Með því
að berjast árum saman fyrir frumvarpi, sem
fer í gagnstæða átt, með því að hamast
gegn allri heimastjórn, og leita allra
bragða til að hamla ráðgjafabúsetunni. —
segjast þeir hafa áorkað því, að hún sé
nú til boða ! En heimastjórnarmenn, sem
barizt hafa fyrir búsetunni, sent mann á
fund stjórnarinnar til þess að óska þess
sem nú er boðið, — þeir eru auðvitað á
Valtýingamáli „apturhaldsmenn, stjórnar-
bótarféndur" o. s. frv.
„Öllu snúið öfugt þó“ — má segja um
Valtýsliða eða öllu heldur eins og kveðið
var um árið.;
„Ef einhver segir: Sól er björt,
Svarthöfði gellur: Hún er svört!
Kjósendur íslands!
Hér hefur nú með nokkrum dæmum ver-
ið sýnd framkoma flokkanna síðan um síð-
asta þing, með og móti heimastjórn.
Gætið þess vel, hvað gerst hefur og hvað
nú liggur fyrir. .
Á næsta alþingi liggja fyrir tvö frumvörp
— nú verður kosið milli heimastjórnar og
Hafnarstjórnar.
Þér kjósendur íslands, sem viljið efla
frelsi og framfarir landsins, viljið heima-
stjórn — úr hvorum flokknum teljið þér
öruggara að velja: þeim, er barizt hefur
fyrir heimastjórn eða móti henni ?
Líklega hafiið þér reynt það að. fullu,
að tryggara er að meta menn samkvæmt
framkomu þeirra, orðum og gerðum ár-
um saman, en eptir tályrðum og fagur-
galaloforðum á kjörfundi, þar sem ætla
má, að þeir telji sér mestan hag að tala
svo, sem líklegt er, að flestir vilji heyra.
Treystið þvf ekki þeim mönnum að berj-
ast fyrir heimastjórn á nœsta þingi, sem
felldu með öllum atkv. á síðasta þingi til-
lögu til stjórnarinnar um meiri umbætur,
innlenda stjórn.
Treystið ekki mönnum, sem eru svarn-
ir flokksbræður þess manns, sem rekið hef-
ur erindi hinna rótgrónustu apturhalds-
manna hægristjórnar í Danmörku, manns,
sem vill flytja valdið út úr landinu, yjir-
ráð fjáiins út úr landinu og skólana út úr
landinu!
Nú er framtíð landsins að miklu leyti
lögð í yðar hendur. Nú væntir vor gamla
móðir, fósturjörðin, að hver Islendingur
geri skyldu sfna. Metið það því mest að
sækja kjörfundina til þess að kjósa sanna
heimastjórnarmenn, en ekki þá, sem hop-
að hafa, leíkið tveim skjöldum og barizt
undir útlendu merki! Látið ekki vináttu
einstakra manna eða hagsmunavon hamla
yður frá, að ganga götu hins sanna og
rétta.
Hafnarstjórnarmenn hafa nógu lengi haft
sjálfstæði og réttindi landsins að leikfangi,
þótt það bætist nú ekki ofan á, að kjós-
endur verði leiksoppar í hendi þeirra.
Máttlaus kosningarógur.
9-faldur ósannindamaður.
Hér skulu talin upp í röð allra frek-
ustu ósannindin og vitleysurnar um mig
í kosningarógi Isafoldar 24. þ. m. Það
verður að eins drepið á meginatriðin án
langra skýringa, því að mér dettur ekki í
hug að svara bulli því orð fyrir orð, enda
gerist þess ekki þörf, því að það er svo
álappalega skritað, að enginn maður get-
ur glæpzt á þvf. Einnig geng eg alveg
fram hjá öllum persónulegum óhróðrí
blaðsins um mig fyrir frammistöðu mína
á síðasta þingi, því að þau ummæli blaðs-
ins met eg að engu, stíluð af hatri einu,
gegn betri vitund. Álit óhlutdrægra sam-
þingisnranna minna úr báðum flokkum
um þ a ð atriði, tel eg meira vert í þessu
efni en hatursfullt heimskufleipur Isafoldar.
1. ósannindi málgagnsins eru þau,
að Sogsbrúarmálið hefði hafst fram á þing-
inu, hefði annar flutt það en eg, og að
eg hefði sama sem látið það daga uppi,
með því að koma svo seint með það inn á
þing. Þetta er bull eitt; málið gat ekki
komizt inn á fjárlögin, fyr en þau komu
aptur til neðri deildar, úr því að fjárlaga-
nefndin vildi ekki taka það til greina í
fyrstu. Hún hafði hagað því svo vísdóms-
lega, að sundurliða að eins í nefndarálit-
inu hinar ýmsu fjárveitingar til brúa og
vega, en ekki í frumvarpinu sjálfu. Það
var ekki gert fyr en í efri deild, eptir á-
skorunum, sem bæði eg og aðrir þing-
menn í neðri deild höfðu beint til nefnd-
arinnar, því að það voru margir þingmenn
óánægðir yfir því, að verða að greiða at-
kvæði með alveg ójsundurliðuðum fjárveit-
ingum í frv. Eg átti ennfremur kost á að
fá máli þessu framgengt á þann hátt, að
landsjóður legði einhverja vissa upphæð
til brúargerðarinnar, en svokostaði
sýslan það sem á vantaði. Að því
vildi egekki ganga, meðan engin sundur-
liðuð áætlun um kostnað við brúar-
g e r ð i n a v a r t i 1. Eg get hugsað mér,
að sýslubúar hefðu orðið mér lítt þakk-
látir fyrir svo lagaða fjárveitingu. Það
var einmitt vöntun allra kostnaðaráætlana,
sem varð málinu að fótakefli,- og samt
munaði minnstu, að það yrði samþykkt í
n. d., hefði orðið samþ., ef þm. Rangæ-
inga hefðu ekki brugðizt algerlega við at-
kvæðagreiðsluna. Að eg hafi komið mál-
inu þrátt fyrir vöntun allra áætlana, svo
langt áleiðis, sem frekast var unnt, sýna
Ijósast ummæli Kr. Jónssonar framsögum.
fjárlaganna í e. d., þá er hann lýsti því
hreint og beint yfir, að aðalástæðan
fyrir því, að fjárlögunum væri ekki hleyp-
andi í sameinað þing, væri sú, a ð þ á
mundi fjárveitingin til Sogsbrú-
arinnar komast a ð. Það var hið
bezta vottorð, sem eg gat fengið um, hversu
nálægt markinu eg hafði komizt, þrátt fyrir
allan undirróður, þrátt fyrir það þótt mál-
ið væri svona illa undirbúið. Nei, vinur
Björn verður að hafa eitthvað veigameira
mér til áfellis, en afskipti mín af þessu
máli.
2. ósannindi málgagnsins eða rétt-
ara sagt, hrein og bein vitleysa er það,
að eg hafi borið upp frumvarp á þinginu
til að létta af héraðsbúum (Árnesingum)
kostnaði af gæzlu og viðhaldi brúnna
á Þjórsá og Ölfusá. Hér eru tvö »göt«
samferða hjá Isaf.m. Eg var þó að reyna
að koma vitinu fyrir hann í sumar um,
að landssjóður hefur ávallt kostað við-
haldið, en hann er jafnfróður um það
enn, spekingurinn. Hér var því ekki nema
um aflétting gæzlukostnaðarins að ræða,
og það ekki að eins fyrir Arnessýslu (þar
er hitt »gatið« hjá manninum) heldur einnig
fyrir Rangárvallasýslu (Þjórsárbrú). Hefðu
því þm. Rangæringa átt að styðja þetta
frv., en 2. þm. þeirra (M. T.)gerði að minnsta
kosti töluvert til að spilla fyrir þvf, og
samt.féll það eins með 12 atkv. gegn 10
mest vegna þess, að þá er svo mikið fé
var veitt til Stokkseyrarhafnarinnar, var í
rauninni þýðingarlaust að ætla sér að hafa
fram frekari fjárframlög til Árnesssýslu á
því þingi og það gegn ákveðnum roeiri
hluta (Hafnarstjóinarmönnum) er sjálfir
mötuðu krókinn og héldu laglega hópinn
í fjárveitingunum.
3. ósannlndi málgagnsins eru þau
í sambandi við þetta mál, að það hafi
verið eg, sem hafi sreynt að skeyta skapi
mlnu á .samflutningsmönnum mínum«, þá
er það var einmitt 2. þm. Rangæinga
(M. T.), sem að fyrra bragði og öldungis
ástæðulaust óð upp á mig með óviður-
kvæmilegar og rangar aðdróttanir, er eg
varð að leiðrétta örstutt, af því að eg
hafði talað tvisvar í málinu, þá er sýslu-
maðurinn hreytt úr sér ónotunum. Hér
hefur Isafoldar-Bjórn að vanda hausavíxl
á réttu og röngu. Að eg ekki var valinn
í nefndina, sem ritstj. sem er svo gleiður
yfir, er mér lítt til vansa. Það stafaði
ekki af öðru en samsæri Valtýinga gegn
málinu, eins og svo margar aðrar nefnd-
arkosningar í öðrum málum á þinginu.
Það ætti líklega flestum að vera kunnugt.
■4. ósannindin eru þau, að lax-
veiðafrumvarpið (eg var skrifari og fram-
sögumaður í því máli) hafi »farið í mola,
eins og hin«(!l). Þetta er hrein og bein
vitleysa. Málið var samþykkt með tölu-
verðum atkvæðamun í n. d., þrátt fyrir
allmikla mótspyrnu Valtýinga, en e. d.
setti undir eins nefnd í það og svæfði það
á þann hátt. En málið fór alls ekkert í
mola. Það komust inn í það frumvarp
stórvægilegar breytingar á laxalögunum.
En það er ekki til neins að skýra það
trekar fyrir ritstj. Isafoldar. Hann hefur
ekkert vit á því máli, fremur en köttur-
inn á sjöstjörnunni. Það er einmitt þekk-
ing hans, sem þar er í fremur miklum
»molum«, eins og annarstaðar.
Þá er nú upptalið það sem ísaf,-
maðurinn er að fetta fingur út í afskipti
mín af einstökum málum á þingi, og er
nú sýnt, hversu honum hefur farizt það
höndulega og samvizkusamlega, að verða
þar ferfaldur ósannindamaður.
Ekki tekst honum, betur þegar hann
hleypur út í »stefnufestuna«, þvf að frá-
munalegra rugl hefur víst sjaldan sést í
nokkru blaði. Hann er að reyna að af-
saka hringsólið, stefnuleysið og mótsagna-
grautinn hjá sjálfum sér, reyna að breiða
yfir öll hin mörgu pólitisku göt og glappa-
skot á sinni eigin pólitisku krabbagöngu,
með þvf að bregða mtír um stefnuskipti(H).
En hann ríður ekki feitum hesti úr þeirri
leit, sem ekki er von. Og hann verður
því eins og vant er að grípa til ósann-
índanna. Þau eru ávallt svo einstaklega
handhæg fyrir hann, þegar allar ástæður,
allt vit, allar röksemdir vantar. Hann
heldur því lestrinum áfram með
5. ósannindin, þessi margtuggnu
um »undirtylluráðgjafann fiom. frv., »ut-
anveltugemsann« er hann kallar, »í raun
réttri ekkert annað en landshöfðingja í
nýjum einkennisbúningi«(!!). Þessi heimska,
sem flokksmenn ísafoldar eru ávallt að
jórtra á, hefur verið svo margrekin ofan
í þá herra, að um það er óþarft að rita
frekar.
6. ósannindin eru þau, sem flestir
munu kannast við úr Isafold fyr, að »Fram-
faraflokkurinn(H) hafi sagt búsetuviðauk-
ann(!) æskilegan og fengið framknúð til-
boð um hann«(!!). Þess vegna á það að
vera voðaleg ósamkvæmni hjá Þjóðólfi, að
vera fylgjandi konungsboðskapnum með
búsetu hér, þessari búsetu, sem heima-
stjórnarmenn hafi stöðugt verið að streit-
ast á móti(!!). Er það ekki ágætt hjá
Isu gömlu!? Hún lötrar lengi seigt með
skynsemina og röksemdirnar, þá er rit-
stjórinn »talar af sínu eiginn«.
7. ósannindin standa í nánu sam-
bandi við nr. 6, eru kvistur af sömu rót.
Það er þessi sama della um, að Fram-
faraflokkurinn hafi komið ráðgjafanum í
skilning um(ll) hina réttu búsetu, þvert
ofan í það sem hver maður með viti veit,
að það er einmitt búsetan hér, sem Hafn-
arstjórnarmenn hafa stöðugt barizt á móti
með hnúum og hnefum, þangað til þeir
gátu ekki lengur. Það þarf heldur ekki að
taka það fram — hefur verið gert svo opt —
að það er einmitt aðalatriðið, m ergurinn
málsins í 10 m. frv., stjórnarbú-
setan hér, sem konungsboðskap-
urinn tekur til greina, þvert ofan
frumvarp Hafnarstjórnarmanna
frá síðasta þingi. Þetta vita allir,
skilja allir, sem skilja vilja, nema ritstj.
ísafoldar og hans nótar.
8. ósannindin og þau harla frek-
leg eru þau, að eg hafi verið mjög fylgj-
andi stórabankafrtimvarpinu, er það kom
fyrst fram 1899, eða meðan Benedikt
Sveinsson lifði. Þetta er hreinn og beinn
rógur og helber ósannindi. Einmitt þá
þegar í júlímánuði 1899 er auðsæ af-
staða Þjóðólfs í málinu. Peningaþörfin í
landinu er viðurkennd, en talið »ísjárvert
að veita útlendingum einkarétt til seðla-
útgáfu nær heila öld og viðurhlutamikið
að afhenda eignir landsbankans erlendum
»privatmönnum« í hendtir m. fl., en talið
tiltækilegra að breyta fyrirkomulagi lands-
bankans«. Þetta segir Þjóðólfúr 14. júlí,
þá er nefnd er sett í málið. Síðar(íblað-
inu 17. júlí) ér hælt framkomu Guðlaugs
Guðmundssonar á almennum borgarafundi
14. júlí, þar sem hann reif niðnr hluta-
bankafrumvarpið og taldi það háskalegt.
Er það vottur um meðhald með frv.? Þar
segir einnig í sama blaðinu, að frumvarp-
ið sé ,ótækt‘, eins og það liggi fyrir.
Það þarf meira en litla bíræfni til að
gera úr þessu fylgi við frv. AfstaðaÞjóðr
ólfs í þessu máli hefur aldrei miðazt við
neina menn, hefur ekki verið neitt per-
sónufylgi, eins og ávallt er um afskipti
Isafoldar af almennum málum. Og eg
verð að fullyrða það, að það mun ein-
hvern tíma viðurkennt, að það sé Þjóð-
ólfi og ritgerðum hans um málið 1899—
1901 mes'c og bezt að þakka, að almenn-
ingur hefur skilið, hvílíkt háskamál hér er
um að ræða, og að það sé honum að
þakka, að málið verður ekki sjálfstæði
landsins til rneiri ófarnaðar en nú er út-
lit fyrir. En ísafold hefur aldrei flutt
nokkurt orð af viti um þetta mál, ekkert
nema blekkingar og villukenningar til að
ríða landsbankann á slig, taka fyrirkverk-
ar honum. Þeirra tilrauna verður ein-
hvern tíma getið, og blaðinu lítt til
sæmdar.
9. ósannindi Isafoldar í sambandi
við stórabankann eru þau, að Þjóð-