Þjóðólfur - 31.10.1902, Blaðsíða 3

175
fréttisc í fyrstu, en hesturinn fannst með
hnakknum upp undir hrauni.
Jón heit. var á 65. aldursári, fæddur í
Haga 1 Aðal-Reykjadal 13. apríl 1838,
sonur Gunnlaugs Loptssonar frá Grund í
Höfðahverfi Bessasonar, Bessasonar í Borg-
argerði Ólafssonar, en móðir Jóns heit. var
Vilborg Jónsdóttir, ættuð úr Reyðarfirði.
Ólst hann upp hjá foreldrum sínum á
Reykjum 1 Reykjahverfi, Ytrafjalli og
Tjörn í Aðaldal, sigldi og lærði stórskipa-
smíði og var um hríð i Reykjavík um og
eptir 1880, en sumarið 1884 var hann
skipaður vitavörður á Reykjanesi og gegndi
þeirri sýslan síðan með alúð og samvizku-
semi; ræktaði hann þar út, skammt frá vitan-
um, allstórt tún með miklum kostnaði m.
fl., því að hann var hinn mesti iðju- og
atorkumaður. Hann var kvæntur Sigur-
veigu Jóhannesdóttur úr Reykjadal nyrðra
og áttu þau ekki börn, en ólu upp mörg
fátæk börn, því að Jón heit. var mjög
hjartagóður og hjálpfús og manna gestrisn-
astui. Hann var vel greindur maður,
skemmtinn og glaðvær í umgengni, hrein-
lyndur, tryggur og vinfastur og drengur
hinn bezti. Er að honum mikill mann-
skaði og mun hið sviplega fráíall hans
vekja hluttekningu allra þeirra, er kynni
höfðu af þessum dánumanni.
„Laura“
fór héðan áleiðis til Hafnar 25. þ. m.
Með henni sigldi Copland stórkaupmaður
og unnusta hans frk. Stefanía Rafnsdóttir,
kaupmennirnir Helgi Helgason og Valdi-
mar Ottesen, Th. G. Muus, Þórarinn Þ.
Egilsson, Kristján Jónasson verzlunar-
agent, Bojsen dróttstjóri Hjálpræðishersins
með konu sinni alfarinn héðan, sömuleið-
is N. C. Bach bakarameistari frá Eyrar-
bakka, alfarinn til Hafnar, smiðirnir dönsku
við Landakotsspítalann og norski yfirmað-
urinn við skipdráttarbrautina hjá Hlíðar-
húsum.
1896, upprunalega 500 kr., sem afborg-
ast með 50 kr. árkega á 10 árum, nú að
eptirstöðvum 200 kr., hitt 500 kr. tekið
1902, greiðist með 20 kr. árin 1903—
1906 og með 70 kr. árlega 1907—1912.
— Uppgjafaprestur í brauðinu á eptir nú-
gildandi mati að fá eptirlaun sín úr land-
sjóði. Veitist frá fardögum 1903 að telja.
Auglýst 22. þ. m. Umsóknarfrestur til
20. desember.
Ránskapar-sögur,
ýktar og óáreiðanlegar hafa gengið hér
staflaust um bæinn að undanförnu. Hafa
hinir og þessir þótzt verða fyrir árásum og
ránskapartilraunum af grímuklæddum mönn-
um. Mun fremur lítið hæft í flestum þess-
um sögum, nema líklega tilræðinu, er Þor-
birni bónda Finnssyni á Kleppi var veitt,
nálægt vallargarðinum þar. En hann
„hreinsaði sig af" áhlaupinu, svo að tveir
lágu þar eptir, og náðu piltar þessir ekki
peningum hans. Og þótti það hraustlega
gert. Ekki hefur vitnazt um, hverjir þessir
ránsmenn eru, En optar en einu sinni hef-
ur það verið borið út um bæinn, að búið
sé að taka bófana fasta, og þeir jafnvel nafn-
greindir, en enginn flugufótur fyrir því neinu,
ekki einu sinni neinn grunur á nokkrum
vissum manni eða mönnum, hvað þá heldur
frekar. Þá er fátt er tíðinda, verður að búa
þau til, hugsar fólkið sjálfsagt.
Hæfilegt spyröuband.
Nú fyrir skömmu sendi ritstjóri Isafoldar
út 2 tölublöð af „Sunnanfara". í öðru er
mynd af Indriða Einarssyni revisor, og í hinu
mynd af B. Baldvinssyni vesturfaraagent (!!).
Eins og við er að búast, eru báðir mennirn-
ir óskabörn ritstjórans og fá því tilbærilegt
lof hjá honum. —
Auðvitað er það eigi af hendingu, að ritstj.
hefur spyrt saman þessa tvo menn, heldur
hefur honum fundizt, að starf þeirra fyrir
ættlandið á seinni árum sé nokkuð svipað
hjá báðum. Atli.
og keypt vörur af Birni kaupm. Krist-
jánssyni, fluttar inn í Hvalfjörð. Mun
vöruverð þetta vera líkt og gerist fyrir
peninga 1 Reykjavík.
Jöklarnir hafa verið að minnka nú um
undanfarin ár, enda hafa 3 undanfarnir
vetur verið snjóléttir. Fyrir 20 árum var
á Okinu sunnanverðu allmikil jökulkúpa,
en nú sést ekki nema mjótt, hvítt stryk
upp við heiðisblámann.
Svo er að heyra, sem flestirséu ánægð-
ir með úrslit stjórnarskrármálsins. Eink-
um þykir oss þó vel farið, að landsbank-
inn hélt velli. Fáum hefur víst getað
skilizt sú röksemd, að einveldi hlutafé-
lagsbankans útlenda væri betra en hið
svonefnda einveldi landsbankans, að ein-
veldi banka, sem vér engu gátum ráðið
um væri hollara en banki, sem vér ö 11 u
getum ráðið um.
Hvað þarf mikla sögulega reynslu til að
læra af, ef reynsla vor á einokun 17. og
18. aldar nægir ekki til þess?
Járnbrautarflðnskan, ritsímafíflskan og
Stórabankaflanið, eptir því sem Valtýing-
ar hugsuðu sér þetta, eru allt valtýskir
uppvakningar, sem hefðu riðið oss að
fullu, ef guð og góðir menn hefðu ekki að
dugað. — Nú ríður á samheldni og ein-
drægni til að reisa við þjóðfélagsbygg-
ingu vora á þeim grundvelli, sem þegar er
lagður. S.
Slysföp.
Látinn er sviplega 23. þ. m. Jón Gunn-
laugsson vitavörður á Reykjanesi. Hann
var þann dag staddur 1 Grindavlk og mun
hafa ætlað að gista á Stað um nóttina, kom um
kveldið að Járngerðarstöðum, er dimmt var
orðið, og spurði, hvort prestshjónin frá
Stað, er ætluðu að verða honum samferða
þaðan, væru lögð af stað, og var honum sagt,
að svo væri, en þau voru farin fyrir stuttri
stundu, höfðu beðið hans alllengi. Reið
þá Jón þegar út í myrkrið. En morgun-
inn eptir 24. þ. m. fannst hann örendur
í sjáfarlóni millum Járngerðarstaða og
Staðar, en þar er vandfarið fyrir lítt kunn-
uga og ófært á veginum eða því sem næst
með aðfallinu. Læknirinn, er þegar var
sóttur, sagði, að hann hefði kafnað (eða
drukknað), en engin meiðsli voru á líkinu,
eða nein merki þess, að hesturinn hefði
dregið hann fastan í ístaðinu, eins og
Óveitt prestakall.
Tjörn á Vatnsnesi (Tjarnar- og Vestur-
hópshólasóknir) í Húnavatnsprófastsdæmi.
Metið (með 300 kr. tillagi úr landssjóði)
1185 kr. 96 a. Tvö embættislán til jarða-
bóta hvíla á prestakallinu, annað tekið
Rptirmæii.
Hinn 29. ágúst í sumar andaðist Halldór
bóndi Þórdarson í Bræðratungu í Biskups-
tungum. Hann var elztur bóndi þar í sveit
og hafði um langan aldur verið í fremstu
bænda röð. — Hann var fæddur á Marteins-
messu 11. nóv. 1819 í Fellskoti í Biskups-
tungum. Þar bjuggu þá foreldrar hans séra
Þórður Halldórsson og Guðrún Halldórsdótt-
ir; var séra Þórður þá aðstoðarprestur föður
síns, séra Halldórs Þórðarsonar á Torfastöð-
um, og fékk það prestakall eptir hann 5 ár-
um síðar; fluttist hann þá að Torfastöðum
og bjó þar síðan, til þess er hann andaðist
veturinn 1837. Þá var Halldór sonur hans
17 vetra og tók þá þegar við búsforráðum
með móður sinni. Er það mál manna, að
fáir hafi þá þótt efnilegri ungra manna þar
í sveit, en hann. Þau mæðgin bjuggu fyrst
á Torfastöðum eitt ár, ensíðan íTorfastaða-
koti, til þess er Halldór kvæntist; hafði hann
þá 5 um tvítugt. Ari síðar 1845 fluttistliann
búferlum að Laugardalshólum, en 10 árum
síðar, þaðan að Bræðratungu. Þar bjó hann
til dauðadags. Ef talið er frá því, að hann
tók við búsforráðum með móður sinni, hafði
hann bústjórn á hendi 65 ár, og mundi nú
flestum þykja það ærin þrekraun.
Hann var tvíkvæntur. Fyrri kona hans,
er Margrét hét Halldórsdóttir bonda á Vatns-
leysu, andaðist 1860, en 2^/2 ári síðar gekk
hann að eiga alsystur hennar og nöfnu, sem
enn lifir. Með fyrri konu sinni átti hann 7
börn, og náðu 6 synir fullorðinsaldri; eru
tveir þeirra bændur: Halldór ( Hrosshaga
og Einarí Auðsholti; tveir hafa jafnan ver-
ið með föður sínum, Jón og Halldór yngri;
Þórður hét hinn elzti og er hann í Vestur-
heirni, Páll er dáinn og átti eina dóttur barna,
er alizt hefurupp hjáafasínum. Með seinni
konunni átti hann 5 börn: 4 syni og eina
dóttur og lifa 2 synir, er upp komust, Þórð-
ur og Marel, þeir hafa og jafnan verið með
foreldrum sínum. — Halldór var mikill mað-
ur vexti og fríður sýnum, djarflegur og fyrir-
mannlegur á svip, hvatlegur og einbeittur
í framgöngu ogsköiungurí allri gerð. Hann
var búmaður mikill að fyrri tíðar háttum,
heyjabóndi mestur í sinni sveit og bjargvætt-
ur, er svo bar undir. Hann byrjaði búskap
á kotbýli við lítil efni, en lauk honum á
mesta höfuðbóli og talinn þá gildastur bóndi
sveitarinnar. Meðan hann var á uppréttum
fótum, kom hann mikið við almenningsmál
í sveitinni og hafði hreppstjórn á hendi nokk-
ur ár. Er því viðbrugðið, hversu hann var
ósérhlífinn á þeim árum, skjótur til úrræða
og bóngóður, enda var þá mjög til hans
leitað í vandræðum, því að jafnan varhann
vel birgur. Auk þess kunni hann og gott
skyn á að líkna og hjúkra sjúkum mönnum;
kom það opt í góðar þarfir á þeim árum,
56
jafnsnjallir, hafa ótta af þér. Það er aflið, sem ræður sagði strákurinn,
er hann fleygði kettinum. Þú ert ekki vel þokkaður hérna, því að smæl-
ingjarnir hafa jafnan horn í síðu stórmennisins, eins og þú skilur. Þess
vegna skaltu leita þér frama annarstaðar, þvi að þar geturðu orðið mesti
heljarkarl. Láttu nú það rætast, að eg fái sæmd af syni mínum, vertu
ekki fljótfær í neinum ryskingum, hugsaðu þig vel um, áður en þú slær,
en ef þú gerir það, þá gerðu það svo að muni um það. Og svo óska
eg þér góðrar ferðar!"
Þorsteinn lagði svo af stað daginn eptir með nestispoka á bakinu.
Urðu héraðsmenn burtför hans fegnir, og unnusta hans ekki sízt
Jafnskjótt sem Þorsteir.n var kominn til höfuðstaðarins, gekk hann
fyrir konung, og sagði honum, að nú væri hann kominn. Konungur varð
steinhissa, því að hann hafði ekki hugsað neitt frekar um þetta síðan.
En úr því að pilturinn var kominn þessa löngu leið, þá varð að
sjá honum einhvern farborða. Hann var þá fyrst nokkra mánuði við
heræfingar, og var þar til aðhláturs fyrir alla drenghnokka, er stóðu og
horfðu á. Það var líka dálítið skrftið, að sjá þennan langa slöttólf í
kjól, sem var honum svo lítill, að mittið á honum sat upp á miðjurn herð-
um; já, það var sannarlega kátlegt, að sjá hermann þennan staulast áfram
þunglamalegan og hokinn, og sjá hann þeyta byssunni eins og vetling
af einni öxl á aðra. Hinir liðsmennirnir hentu og ótæpt gaman að hon-
um og ertu hann, og norski „grálappinn" varð brátt á allra vörum. Þor-
steinn þagði við þessu í fyrstu, af því að hann var svo ókunnugur, en að
skömmum tíma liðnum tók hann sig til og lúbarði hvern eptir annan
af verstu háðfuglunum svo vendilega, að þeir lágu veikir eptir og urðu
að boða forföll næsta dag. Og eptir það var enginn, sem dirfðist að
gera á hluta Þorsteins. Það leið heldur ekki á löngu, áður en Þorsteinn
varð svo beinn í bakinu eins og seljuteinn, og gekk áfram með svo
föstum og hröðum fetum og handlék byssuna svo fimlega, að þá er kon-
ungurinn kom til að horfa á æfingarnar, var kallað á Þorstein og hon-
um boðið að koma í lífvörð konungs. Það má nærri geta, hversu Þor-
steinn varð hnakkakertur við þennan frama. Hann keypti sér einkennis-
53
Þorsteinn varð eins og dálítið lægri í loptinu við þetta, en eptir
því sem nær dró föðurhúsunum réttist úr honum, og er hann stikaði
inn á túnið, steig hann þungt og hart til jarðar. Faðir hans stóð í
anddyrinu og fagnaði honum.
„Nú, hvernig gekk það? spurði hann.
„Sæmilega býst eg við", svaraði Þorsteinn.
„Talaði konungur nokkuð?"
„Já, eg held það, eitthvað sagði hann, og það var sannarlega mikið
vit f því".
„Hvað sagði hann þá"? spurði faðirinn.
„ Hann spurði mig, hvort eg vildi koma til konungsborgarinnar og
verða kongsins maður".
„Og hverju svaraðir þú þá?"
„Eg þakka fyrir boðið", sagði eg.
„Heldurðu að þetta hafi verið alvara hans?" spurði faðirinn.
„Hverju ætti maður þá að trúa?" svaraði Þorsteinn.
„O — það er sjálfsagt að spyrja sig betur fyrir um þetta", svaraði
faðirinn.
Um kveldið sást faðir Þorsteins labba í sparifötunum að vegamót-
unum, þar sem konungur hafði snætt miðdegisverð. Var honum vísað
inn í stofu, þar sem konungurinn sat með föruneyti sínu og drakk kaffi.
Nam faðirinn staðar og neri húfuna millum handanna.
„Ert þú konungurinn«? spurði hann loksins, þá er allir horfðu hissa
á hann.
„Já, það er eg“ svaraði konungurinn og hneigði höfuðið lítt at.
„Eg ætlaði að spyrja þig, hvort það væri víst, að þú vildir fá son
minn í þjónustu þína?" spurði faðirinn.
„Ert þú faðir þess langa, sem stóð á veginum í dag?" spurði kon-
ungur.
„Svo er það kallað", svaraði bóndinn.
„Sonur þinn er sterkur", mælti konungur.
„Já, hann saug mömmu sína 2 ár“, svaraði bóndinn.