Þjóðólfur - 21.11.1902, Blaðsíða 3

i«7
e. h., brast hér á upp úr ákafri úrkomu
ofsaveður af landsuðri, er hélzt fram yfir
kl. 2'/a um nóttina; í veðri þessu, sem er
talið eitt með hörðustu veðrum hér af
þeirri átt, fuku hlöður v(ða, bæði í Tung-
um og Hreppum; heyskaðar urðu og tals-
verðir; mestur er skaðinn talinn hjá Vig-
fúsi bónda í Haga í Eystrihrepp, þar fauk
hlaða og þrefalt garðahús (þrísettir garð-
ar voru í því) þetta var allt nýbyggt og
hið vandaðasta og brotnaði svo, að ekki
var laupsrimarlengd heil; á torfþökunum
á bæjum og útihúsum varð mjög mikill
skaði og hann svo sameiginlegur, að varla
er hægt að færa fram eitt dæmi öðru frek-
ar. — Sjór gekk talsvert á land fyrir suð-
urströndinni og brotnaði brimflaumurinn
á sjógörðum þeim, er til hlífðar eru sett-
ir við kaupstaðina Eyrarbakka og Stokks-
eyri, annarsstaðar óð brimaldan innyfir
sjávarkampinn. — Næturgestum, er verið
höfðu á Eyrarbakka um nóttina ofan úr
sveitum, þótti þar æði órólegt; ekki kvað
samt neitt verulega að skemmdum þar,
nema að stór og vönduð heyhlaða fauk
hjá Gissuri bónda á Litlahrauni og varð
þar heyskaði talsverður. Kirkjan á Eyr-
arbakka færðist Ktið eitt út af grunni. —
Yfir höfuð vildi það til, að náttmyrkur
var ekki, því tungl var í fyllingu og þess
vegna farið í mannmörgum hópum að
bjarga skipithr og bera þau innfyrir sjó-
garðana og var flestu því lokið, áður en
mesti ofsinn brast á. — Þegar síðast gai
að róa, var útlit fyrir allgóðan afla, en nú
í fulla viku búin að vera frátök.
Pólitík ekki nefnd á nafn enn þá,
en samt hugsa sumir, að þar fari einsog
með arfasátu Sæunnar forðum, að sá tími
nálgist, að úr henni muni, rjúka — eða
svo má búast við, er nær dregur kosn-
ingunum. Eg hef heyrt, að »Akureyrar-
lognið« sé komið 1 suma hreppana hér
og mun það óðum útbreiðast. Sumir spá
því um þetta Iogn, sem önnur, að ef þau
standi lengi, fylgi því óheilnæmi og ef til
vill sóttartar.
Mjóaflrði 24. okt.
»Sumarið hefur verið hér stirt að mörgu
leyti, einkum sökum aflaleysis. Síld kom
hér töluverð 1 ágúst, en stóð lítið við.
Síðan varla slldar vart. — Fjártaka mik-
il á Seyðisfirði. en fé fremur rýrt.
Ellefsen fékk eða veiddi í sumar 470
hvali. Margur hyggur, að þetla mikla
hvaladráp eyðileggi fiski- og síldargöngu,
en slíkt er með öllu ósannað, en þungan
hug hafa sfldveiðamenn til hvalaveið-
aranna*.
t
Islenzkar sagnir.
Um Hjaltastaðafjandann.
Á sunnudagskveldið þann 15. Martis tal-
aði hann svo stillt og set(t)lega, að sá mað-
ur, sem ekki hefði vitað, hvernig honum
var varið, hefði þá ei annað kunnað að
þenkja, en hann væri almennilegur mað-
ur. Hann sagðist þá ekkert skyldi leggja
til þeirra, sem létu sig meinlausan. Þá
sömu vinnukonu þar á staðnum, sem þótt-
ist sjá hann, ávítaði hann fyrir það, að hún
hefði einsamalt eptir skilið 11 vetra gam-
alt ungmenni, sem hjá henni svaf í ein-
hýsi, svo hann hefði kunnað að æra það,
ef hann hefði viljað. Einn morgun, þá
sumt af fólkinu varkomið á fætur, kallaði
hann upp á móts við stofudyrnar: »Pilt-
arnir vilja ekki fara á fætur«, hvar til
presturinn sagði: »Getur þú ekki kallað
til þeirra«, hverju hann svaraði með ýlfri
nokkru: »Þeir vilja ekki gegna mér«.
Einn heimamaður þar spurði hann að,
hvort honum væri illa við guð fyrir það,
að [hann] hefði ekki náðað djöflana, eins
og mennina. »Öldttngis« (það var hans
máltæki, þá hann játaði einhverju). »Því
hefði hann viljað hefði hann getað fyrir-
gefið þeim eins og mönnunum, sín og þeirra
yfirsjón hefði ei verið svo mikil, að hún
hefði ei vel mátt fyrirgefast« ; þennan sama
mann (sem var Sigurður Oddsson smiður),
sagðist hann verða að þéra, fyrst allir aðr-
ir gerðu það á bænum; þrisvar sinnum
las hann »faðir vor« orðrétt, en trúar-
játninguna vildi hann ekki lesa, því hann
sagði hún kæmi sér ekki neitt við; nokkr-
um sinnum söng hann góða hjartnæma
sálma með öðrum og einsamall fyrsta vers
af Jesú minning, stillt og skilmerkilega.
Þá hann var að spurður: »Til hvers sté
Kristur niður til helvítis?« svaraði hann
þar upp á allt eins og andsvarið þar upp
á stendur í bókinni, hann framsagði allt
til enda. Einu sinni þá heimilisfólkið bauð
konunni prestsins góða nótt, sagði hann:
»Guð gefi þér góða nótt, Guðrún mín!«
þá sagði hún : »Ekki furðar mig á því,
þó mennirnir óski mér góðs«, hvar til hann
svaraði : »Djöflarnir gera það líka«. Hann,
aðspurður um guðs eiginlegleika, játaði að
hann væri góður, réttlátur, sannorður og
miskunnsamur; þegar menn sögðu, að hann
meðkenndi þvílíkt og færi með guðs orð
til heiðurs við hann í hvers ónáð hann
væri, þá lézt hann verða reiður, og sagð-
ist gera það einasta upp á það, svo menn
vissu, að hann gæti sem hver annar guðs
orð um 'nönd haft. Þegar menn sögðu, að
þó hann væri að þessu spaugi hér á jörðunni,
þá væri hann þó í helvískum kvölum, því
hver sem væri í guðs reiði, sá væri f helvíti,
hvar til hann svaraði ekki svo mjög. Hann
aðspurður, hvort kvalirnar yrðu hertar við
djöflana eptir dómsdag, svaraði: »Já«.
Framar aðspurður, hvort hann og þeir
kviðu ekki fyrir því, svaraði hann þannig :
»Ekki er að kvíða fyr en á dettur«. Þá
menn sögðu, »það var mikið, hvernig þið
(djöflarnir), sem voru svo dýrðlegir í fyrst-
unni skapaðir, félluð í guðs reiði og eig-
ið engrar endurlausnar von«; þá sagði
hann : »Hver veit nema eg iðrist enn«,
hvar til honum var svarað: »Það verð-
ur aldrei, því það mun sannast þar á,
að sein iðran er sjaldan hrein«.
Enga óorðna hluti sagði hann fyrir ut-
an einasta það, að sýslumaður Wíum
nnindi út að Hjaltastað vissulega koma á
meðan hann þar væri og sagðist öldung-
is ekki fyr ætla í burt að fara; og þá
sýslumaður kom þangað og presturinn séra
Grímttr á Ási um kvöldið þann i7-marts,
heyrðust þessi orð inn 1 bæjargöngunum:
»Nú er Hans á Eiðum kominn og vill
finna mig«. Þeir voru þar um nóttina
og í þeirra samtali við hann vortt þeir
með mörgum svívirðingar- og skensorðum
af honum ávarpaðir; hann kallaði sýslu-
manninn iðulega bölvaðanbein . . . ., en
séra Grírn greppatrýni. Þeir töluðu ,til
hans bæði í latínu og þýzku, hverju hann
sagðist ei gegna vilja, heldur tala 1 þessa
lands venjulega móðurmáli, svo allir skilja
mætti það sem hann segði. Þá sýslu-
maður spurði hann að, hver stolið hefði
frá sér fiski þann vetur, sagði hann : »Séra
Grímur hefur gert það«. En hver stal frá
mér lambi ?« spurði sr. Grímur; hann
svaraði: »Hans hefur gert það«. Þeir
spurðu hann að, hve langt væri síðan
djöflarnir hefðu fallið ; hann sagði: »Seg-
ið þið mér hálfpartinn (af þeirri áratölu),
þá skal eg segja ykkttr hana alla ; að divi-
deruðum árunum frá veraldarinnar sköp-
ttn, eptir þess árs almanaki var honum
sagt það væru 28581/. ár; þá sagði hann:
»Þá eru hitt fjögttr þúsund sextán hundr-
uð tíutíu og seytján ár«. Þeir lágu í bað-
stofunni og logaði hjá þeim ljós alla nótt-
ina, en fengu ekki að sofa fyrir ólátum
þessa óvinar. Á rneðal margs annars
spurði sýslumaður hann að, hvað hátt
hann kynni að hljóða, svaraði [hann]: »Svo
allt þakið færi af baðstofunni«, hvað hann
gerði þrisvar, fyrst hátt, síðan hærra og
seinast hæst, hver hljóð, einkum það síð-
asta, langt yfirgengu mannleg hljóð, bæði
að því að vera skær, sem og að þau voru
mjög ámátleg, svo að sýslumaðurinn sagði
þá: xDjöfuIlinn er það, piltar!« Það
var helzt athugavert 1 hans tali, að fyr en
menn höfðu skiljanlega littalað meiningtt
sína, var hann þegar farinn að byrja sitt
andsvar þar upp á. Sextuga kerlingu þar
á bænum kallaði hann konu sína og ósk-
aði þau væru saman gefin. Þetta er svo
vítt, hvað hans háttalagi viðvíkur til orð-
anna hið sérlegasta. (Meira).
Leiðarþlng
hélt alþingism. séra Eggert Pálsson 17. þ.
m. að Stórólfshvoli samkvæmt áður útgengnu
fundarboði um vesturhluta sýslunnar. Fyrí
haust hafði hann haldið fundi með Eyfélling-
um og Landeyingum, sem annars áttu yfir
Þverá (opt og tíðum ófært vatnsfall') að sækja,
en ákvað svo þetta þing fyrir Fljótshlíðar-
Hvols- Rangárvalla- Landmanna, Holta- og
Ásahreppa í sameiningu. Ur þrem hinum
síðasttöldu hreppum, mætti að eins einn
maður — Magnús Torfason sýslumaður.
Alls voru viðstaddir nál. 50 kosningarbærir
menn. Virðist sem þeir hreppar, er ekki
með einum einstakling hvað þá frekar, sækja
slíka fundi, hafi ekki stóran áhuga á þing-
málum og skoðunum þingmanna í „pólitík",
þv! svo sem einn fundarmanna — Einar
Jónsson — tók fram, þó dagblöðin og þing-
tíðindin flytji lesendum flest, er á þinginu
skeður og málunum viðkemur, þá koma þó
fram margar skýringar jafnframt, þá svo er
vel sögð sagan, sem hjá séra Eggert í þetta
sinn, sem ekki er hægt að hafa annarstaðar
frá, en þingmönnum sjálfum.
Hið heimuglega húsbóndavald pólitíkurinn-
ar utan ytri Rangár, skapar þjónum sínum
eptir þessu að dæma, ærið miserfiða daga.
Til leiðarþings að Stórólfshvoli er svo erfitt
og langt, að þrátt fyrir einlægan vilja og
áhuga er ekki einum einasta mögulegt, að
fara þann veg. En til kjörfunda að Stór-
ólfshvoli er þaðan alls ekki langt né hið
minnsta ljón á veginum, leyfist því engum
að slfta sig úr halarófunni þá, né álíta það
erfiði um megn.
Leiðarþing þetta setti alþ.m. séra E. með
skýring á hinum fornu leiðarþ. íslendinga.
Taldi þau í mestu gildi verið hafa meðan
dagblöð og þingtíðindi voru enn eigi til, en
áleit svo sem tilheyrendum mun fundizt hafa
í þetta sinn, að enn gætu þau verið mönn-
um til skemmtunar og fróðleiks m. m. Skýrði
hann þvf næst frá tölu allra frumvarpa, er
þingið hafði til meðferðar í sumar og rakti
mjög greinilega gang þeirra hvers út af
fyrir sig. Minntist hann fyrst stjórnarfrum-
varpanna, þar næst þingm. frumvarpa og
þingsályktunartillaga, þá hinna óútræddu
og föllnu frumvarpa. Mun mörgum viðstödd-
um verið hafa glænýr fróðleikur í ýmsu þessu,
þó segja megi, að lesið geti hver sem vill
um allt þetta á prentuðu máli.
Að þessu loknu urðu nokkrar umræður
hjá sýslum. og þingm. séra Eggert urn horf-
ur landbúnaðarmálanna og mæltist báðum
vel. ■— Féllu skoðanir þeirra mjög saman,
sem áhugasamra héraðsforkólfa landbúnað-
arins. Áleit þingm., að vart mundi hugsan-
legt, að reisa við landbúnaðinn svo sem þyrfti,
nema að nokkru leyti á kostnað sjávarútvegs-
ins. Nefndi þar helzt verndartolla — toll á
smjörlíki, niðursoðnu kjöti, kartöflum o. fl.,
þvf allt það hlyti landið að geta skaffað sér
sjálft. Var sýslum. því að öllu samþykkur,
en kvað þar að auki nauðsyn að aukajarð-
ræktina — búa sem mest á ræktaðri jörð,
— greiða samgöngurnar svo sem framast
væri unnt og taldi sporvagna sem mjög lík-
lega til framfara í því falli, þar sem vegir
væru sléttir og til þess hæfir án mikillar
breytingar eða tilkostnaðar. Hafði þingm.
einnig íhugað hið sama og gaf upplýsingar
um, hvað vagnar þessir mundu kosta, sem
stæði, en mörgum mun í fljótu bragði, er
athugað hafa, þótt verð þeirra nokkuð hátt.
Lýsti þingm. þvf að síðustu yfir, að hann
mundi gefa lcost á sér til þingmennsku við
næstu kosningar, enda munu allir þeir, er
atkvæði sínu geta þakkað þingsetu hans í
ár — og að líkindum miklu fleiri, — hafa
vænzt þess, að mega greiða honum atkvæði
sín aptur næst.
26. okt. 1902.
Áheyrandi.
,Skálholt‘
fór héðan tll Kristianssand 17. þ. m.
og »Vesta« degi sfðar tilFæreyja, Leith
og Hafnar. Með »Skálholti« fór Björn
Sigttrðsson kaupm. og R. Riis kaupm. frá
Borðeyri. Með »Vestu« sigldi sýslumanns-
frú Kamilla frá Árbæ í Holtum, áleiðis
til Parísar í kynnisför til frk. Dagmar
systur sinnar, sem þar hefur átt heima
nokkur ár.
í kjöri
um Arnarbæli eru séra Einar Pálsson
á Hálsi, séra Einar Þórðarson í Hofteigi
og séra Ólafur Magnússon í Sandfelli.
Kirkja fauk
á Hvanneyri í Borgarfirði í aftakaveðr-
inu 15. þ. m. og mölbrotnaði. Var reist
fyrir 8 árum. — Hjá Ólafi bónda á Geld-
ingaá fuku þök af 2 heyhlöðum og víðar
í Borgarfirði urðu skemmdir af veðri þessu.
Dalasýslu, 10. nóv.
Fréttir héðan eru eigi fjölskrúðugar nú.
Tíðin í haust var ágæt fram um 20. okt-
óber. En svo fór veðurátta að spillast af
stórfelldri úrkomu, og nú, síðan 3. nóvem-
ber, hefttr verið langvinnt ofsarok af norðri,
og opt niðsvartir byljir með, svo sem í
gær. Fénaður er því tekinn á gjöf, en
sumstaðar vanta enn kindur, og eru þær
eflaust hætt komnar.
í sumar var inndælasta nýting og tíðar-
far, svo heyskapur manna varð hér vestra
með bezta móti, þótt hann eigi væri með
mesta móti. því gras var fremur lítið.
Hvað hey snertir, munu menn því vera
frernur vel undir veturinn búnir. —
Sauðfjárverð í haust var hér vestra
fyrirtaksgott; í 70 pd. kind var pundsverð-
ið 11 a„ í 90 pd. kind 12 a., íioopd. kind
13 a. og 120 pd. kind 14 a. — Þetta var
verðið á öllu geldu sauðfé, hverrar teg-
undar sem var, jafnt í sauðum, veturgömlu,
geldám, hrútum og dilklömbum, en fyrir
mylkar ær var verðið lægra: 90—100 pd.
kind á 9V2 e. pd., en 100—120 pd. kind á
10V2 e. pd. Það er alveg dæmalaust hér
fyrir vestan, að fá frá 10—13 kf- fyrir lömb,
er vógu frá 90—100 pd. Það er því von-
andi, að menn hafi grynnt allmikið á
skuldum í haust, þótt útlend vara sé hér
dýr, því margt fé var látið. Samt getur
trauðla rækilega lögun komizt á efnahag
íslenzkra bænda, meðan hin öfuga vöru-
víxlunarverzlun er liðin í landinu. Það
eru peningaviðskiptin ein, sem geta hjálp-
að landsfólkinu á rétta efnahagsleið.
Skarlatssótt hefttr verið, og er að
gera vart við sig á stöku stöðum í hérað-
inu, og er mjög hættuleg í surntin nú, eins
og víst ávallt. Samt gera yfirvöld og lækn-
ar ekkert til að hepta hana með samgöngu-
banni, og má það hörmulegt heita, og of-
mikil sparnaðarnærsýni. Af þessu leiðir,
að þetr húsbændur, sem vilja sjálfir reyna
að verja heimili sín fyrtr þessum voðagesti,
koma nálega engu til leiðar, og verða stund-
um fyrir ónotum og háði miður hygginna
manna út af þessu. Það lftur helzt út fyrir,
að veikin fái í vetur að ganga hér frjáls um
byggðir manna og drepa bornin. Nýlega
er elzta barn sýslumannsins á Sauðafelli
nýdáið úr henni. Það var efnilegur dreng-
ur á 12. ári, Stefán að nafni. Hann var
við nám í Búðardal, er veikin tók hann.
Hinn 21. október var unglingaskóli
sýslunnar settur í Búðardal með 13 nem-
endum, og urðu sjö af þeim í neðri deild,
en 6 í efri. Óneitanlega er þetta talsverð
framför frá í fyrra, með að nota skólann,
en samt er áhuginn hér ennþá sorglega
lítill. Það lagast að líkindum í framtíð-
inni. Menn eru óvanir þessum'nýjungum,
og kunna því eigi að nota þær fyrst í stað.
Yfirkennari við skólann er Hallgrímur
Jónsson kennslufræðingur frá Flensborg,
er um tvö síðustu ár hetur verið barna-
kennari á Álptanesinu, en undirkennari er
Rögnvaldur Líndal búfræðingur, sem áður
hefur fengizt við umferðarkennslu f Hauka-
dalnum. Báðir ertt mennirnir víst mjög
lagnir til kennslustarfa. Allmargir munu
nú vera farnir að sjá, að svona löguð
menntastofnun sé alþýðunni mjög þarfleg.
Seint gengur með að fullgera brúna á
Laxá. Því verki er eigi nærri lokið enn-
þá, enda er tíðin illa löguð til að drífa