Þjóðólfur - 28.11.1902, Page 1

OLFUR.
54. árg.
Reykjavík, föstudaginn 28. nóvember 1902.
M 48.
Bið j ið ætí ð um
OTTO MONSTED'S
DANSKA SMJÖRLÍKI,
sem er alveg eins bragðgott og notadrjúgt og smjör.
Yerksmiðjan er liín elzta og: stærsta i Danmörku, og býr til óefað liina heztn
vörn oy ódýrnstn í samanburði við g'æðin.
■*; Fæst hja kaupmönnum.
Útlendar fréttir.
—o—-
Knupmnnnahöfn 16. nóvember.
Verkfallmu mikla í Bandaríkjunum
er nú lokið, mest fyrir aðgerðir Roose-
velts forseta. Bæði verkamentfog vinnu-
veitendur féllust að lokum á þá upp-
ástungu hans um miðjan f. m., að
vinnan í kolanámunum skyldi byrja
aptur, en deiluatriðunum vísað til gerð-
ardóms. — Aptur á móti hefur enn
ekki tekizt að binda viðunanlegan enda
á verkfallið í Frakklandi. Þar hafa
jafnvel aðrir verkamenn gengið í lið
með námumönnunum og lagt niður
vinnuna. Reynt hefur verið að miðla
malum með gerðardómi í héruðunum
Nord og Pas de Calais, en verkamenn
hafa ekki viljað hlíta úrskurði hans,
af því að hann gekk þeim ekki í vil.
Þó hafa nokkrir tekið aptur til vinnu.
Stjórnin hefur reynt eptir megni, að
stuðla að friðsamlegum málalokum.
72 franskir biskupar og erkibiskup-
ar hafa skrifað undir skjal til þingsins,
þar sem þeir lýsa óánægju sinni yfir
aðförum stjórnarinnar gagnvart klerka-
skólunum. Þykja þeir þar hafa geng-
ið feti framar, en leyfilegt er, sam-
kvæmt sáttmálanum (konkordatinu)
við páfann, og hafa því ýms framsókn-
arblöðin hvatt til að segja honum upp
nú þegar. Combes ráðaneytisforseti
er því mótfallinn, en hefur vísað mali
biskupanna til lcglegs dóms úrskurð-
ar. Hann hefur einnig lagt fram frv.
um viðauka við skólalögin, er herða
enn meir á banninu gegn þeim klerka-
skólum, er eigi hafa fengið leyfi stjórn-
arinnar
Búajoringja?nir (Botha, Delarey og
De Wet) hafa nú lokið ferðalagi sínu
um Evrópu. Þeir fóru frá París 15.
f. m. til Þýzkalands. Eins og áður
er getið, vildi keisari ekki veita þeim
áheyrn, en eigi að síður var þeim
mjög vel tekið í Berlín af öllum þorra
manna. Þaðan héldu þeir til Belgíu
og Hollands og síðan til Lundúna.
Árangurinn af ferð þeirra hefur samt
orðið harla lítill, þrátt fyrir það, hve
vel þeim hefur allsstaðar verið tekið.
Frá FYakklandi, Þýzkalandi, Hollandi
og Belgíu til samans hafa þeir einung-
is fengið 3 milj. franka, en um það
munar ekki stórt eptir því að dæma,
sem Búaforingjarnir sögðu í ávarpi
sínu, að ekki veitti af tífallt stærri
^upphæð en þeirri, er Englendingar
veittu, þá er friður var saminn, en það
voru 3 milj. pd. sterl. Að lokum verða
það Englendingar, er bezt reynast með
fjárútlátin, eins og líka eðlilegast er.
Stjórnin hefur nú stungið upp á, að
veita Búum 8 miij. pd. st. í viðbót
og hefur það verið samþykkt. En
meira athygli vekur þó það, að Cham-
berlain hefur ráðgert að ferðast sjálf-
ur til Suður-Afríku innan skamms til
þess, að rannsaka ástandið í nýlend-
unum eptir ófriðinn, og hvað gera
megi þeim til viðreisnar. Er það stórt
verkefni og vandasamt, en Chamber-
lain horfir ekki í það. Hann missir
heldur einskis í við að vera ekki heima
þennan tima. Mál það, sem stjórnin
berst nú fyrir af alefli, skólalögin, eru
mjög óvinsæl og einskis orðstírs af
þeim að vænta. En nú lætur Cham-
berlain Balfour einan hafa allan veg
og vanda af því máli. Aðalástæðan
til þessa ferðalags Chamberlains ætla
menn að sé sú, að útlendingar í Trans-
vaal, er námurnar eiga þar í landt,
hafa verið mjög erfiðir viðureignar fyr-
ir stjórnina. Þó að ófriðurinn ætti að
heita háður til að vernda rétt þessara
útlendinga, hafa þeir færzt undan öll-
um skattaaukningum, sem stjórnin hef-
ur viljað leggja á þá, til að bæta úr
afleiðingum ófriðarins, heldur hafa þeir
jafnvel þvert á móti krafizt skaðabóta
fyrir það tjón, sem þeir hafa beðið af
ófriðnum.
Enska stjórnin hefur vakið upp 15
ára gömul þvingunarlög gegn írum,
sem ekki hefur verið beitt langa hríð.
Eptir þeim hafa 2 írskir þingmenn,
auk þeirra, sem áður eru nefndir, ver-
ið dæmdir til fangelsis og betrunarhús-.
vinnu fyrir pólitiskar sakir. Eru írsk-
ir þingmenn mjög gramir yfir þessu,
sem von er, og einu sinni lá við, að
í ryskingum lenti í þinginu.
I ríkisþinginu þýzka hefur stjórnin
borið upp frumvarp um tollhækkun,
er miðar einkum til að styrkja land-
búnaðinn og hinar innlendu iðnaðar-
greinar. Mætir það mikilli mótspyrnu
af hálfu sósíalista og vinstrimanna, er
segja, að það komi mjög þungt niður
á fátækum verkamönnum, með því að
það geri lífsnauðsynjar þeirra miklu
dýrari. Reyna þeir því, að talma því
eptir megni og heimta nafnakall nær
því við hverja atkvæðagreiðslu, svo
heilan mánuð hafa ekki orðið ræddar
nema nokkrar greinar frumvarpsins.
Er nú fylgismönnum frv, sem eru í
miklum meiri hluta, farið að leiðast
þóf þetta og hafa því komið fram með
uppástungu um, að afnema atkvæða-
greiðslu með nafnakalli, en nota í þess
stað atkvæðaseðla, því að það er miklu
fljótlegra. Var það samþykkt í fyrra-
dag.
Vilhjálmur Þýzkalandskeisari er nú
á ferðalagi í Englandi. Ekki vita
menn þó til, að hann hafi neinum póli-
tiskum erindum að gegna í þeirri ferð.
Skömmu áður bauð hann til sín Frið-
riki Danakrónþrins og fór hann á
fund hans seint í f. m. Telja blöðin
för hans ljóst merki þess, að hin megna
óvinátta milli Dana og Þjóðverja sé
að hverfa, Danir hafi sleppt öllum
hefndarhug fyrir missi Slésvíkur og sé
því meiri ástæða fyrir Þjóðverja, að
beita 'lempni við Dani í Slésvík, þar
sem þeir hafi sleppt allri von um að
ganga aptur inn undir Danmörk.
í fólksþinginu eru nú tvö allmerk
niál til umræðu. Annað er skólalög-
in, endurskoðun á fyrirkomulagi hinna
æðri skóla, frá Christensen-Stadil
kennsiumálaráðherra. Eru þar ýmsar
breytingar gerðar á skipun skólanna.
Einna merkust eru þau, er snerta lærðu
skólana. Lærðu skólarnir í Danmörku
hafa áður verið með tvennskonar fyr-
irkomulagi, þar sem aðaláherzlan hefur
verið lögð annaðhvort á gömlu mál-
in eða náttúrufræði og stærðfræði, en
nú verður auk þess bætt við hinni
3. tegund, þar sem aðaláherzlan verð-
ur lögð á nýju málin og sögu, Einn-
ig liggur fyrir þinginu frumvarp frá
Alberti dómsmálaráðherra um allmik-
ilvægar breytingar á réttarfarinu, með-
al annars að koma á hinu svokallaða
ákæruformi við meðferð saka.
Prófessor Segelcke, kennari við land-
búnaðarháskólann, er dáinn. Hann
var einn af helztu forgöngumönnutn
danska landbúnaðarins, því að hann
gekkst fyrstur fyrir stofnun mjólkur-
búanna.
Mjög hryllilegt morð var nýlega
framið hér í Kaupmannahöfn fyrir
nokkrum dögum. Ungur maður, Art-
hur Jörgensen, tvftugur að aldri, drap
móður sína með því að stinga hana
í hálsinn, vafði hann svo líkið inn í
teppi og ók því niður í sjó, en þar
festist það við skipsakkeri og var dreg-
ið upp. Hann hefur þegar játað á
sig glæpinn. Eru nú meir en 30 ár
síðan svo stórvægilegt morð hef-
ur verið framið, enda verður blöðunum
mikill matur úr því.
Makedónía hefur öll verið í uppnámi
undanfarandi og hafaTyrkir fariðmjög
óvægilega fram gegn uppreisnarmönn-
um, brennt mörg þorp og beitt hinni
mestu grimmd. En stórveldin eru ekki
að kippa ’ sér upp við slíkt, Þau hafa
áður horft á grimmdarverk bróður síns
í Konstantínopel, án þess að blikna.
Italía hefur átt í þrasi við Tyrk-
land nokkra hríð út af því, að ítalsk-
ir þegnar hafa orðið fyrir ránum af
tyrkneskum sjóræningjum í Rauðahaf-
inu, en nú hefur það jafnazt aptur.
Kosningar til fulltrúadeildar Banda-
ríkjaþings eru nú um garð gengnar.
Sérveldismenn (Demokratar) fjölguðu
nokkuð, en samveldismenn (repúblik-
anar) eru þó enn í algerðum meiri
hluta. Þá er það fréttist, að sérveld-
ismönnum væri farið að ganga betur
iét eigandi blaðsins „New York Journ-
al“ það boð út ganga, að hann ætlaði
að efna til mikilla flugelda fyrir al-
menning til að fagna sigrinum. Um
50 þúsund manna söfnuðust saman á
hinum tiltekna stað. En er byrja
skyldi, tókst svo illa til, að fyrsta skot-
hylkið valt á hliðina og kúlan þaut
út f mannþyrpinguna og sprakk þar.
Jafnframt kviknaði í hinum skothylkj-
unum og kúlurnar þutu hver á fætur
annari út í mannþröngina. Mennreyndu
að komast í burtu, en þyrpingin var
svo þétt, að það var ekki unnt. Menn
börðust eins og óargadýr og urðu þá
margir fótumtroðnir. Hálft annað
hundrað manna særðust og margir
voru drepnir. Eigandi blaðsins, sem
til flugeldanna hafði stofnað, gaf eina
miljón dollara handa hinum særðu og
ættingjum þeirra, er dóu.
Ennþá sverfur að Finnum. Nú er
í ráði að afnema þá 3 yfirrétti, sem
eru í Finnlandi, en setja í þeirra stað
einn rétt í Helsingfors ; í þeim rétti á
helmingur dómenda að vera Rússar,
en hinn helmingurinn ,,fulltryggir“(!)
Finnar. Þá er ennfremur sagt, að v.
Plehve, innanríkisráðherrann rússneski,
sem jafnfraint hefur verið ráðherra fyr-
ir Finnland, ætli nú að segja því starfi
af sér í hendur Stikhinsky kammerherra,
en hann eigi ekki að. bera mál Finna
upp fyrir keisaranum sem Finnlands-
raðherra, heldur sem emhættismaður í
innanríkisráðaneytinu rússneska. Reyn-
ist þessi orðrómur á rökum byggður,
er ennþá stigið eitt spor í þá átt, að
gera Finnland að rússnesku héraði.
, Tolstoy er veikur af steinsótt, en þó
ekki mjög þungt haldinn.
Björnstjerne Björnson hefur samið
nýtt leikrit, er heitir „Paa Storhov'e".
Það hefur þegar verið leikið í Þýzka-
landi. í næsta mánuði (8. des.) verð-
ur hann sjötugur; er hér verið að
safna undirskriptum undir ávarp mikið,
er á að senda honum við það tæki-
færi.
Eldgos mikil hafa verið öðru hvoru
í Mið-Ameríku. Eldfjallið Santa Maria
í Guatemala hefur gosið marga daga
samfleytt, og valdið mjög miklu tjóni.
Mörg hundruð manna hafa misst lífið.