Þjóðólfur - 13.02.1903, Blaðsíða 2

26
— Guðmundur má leggjast svo djúpt, sem
hann vill upp á það, að hann finnur
aldrei nokkra grein, sem Kolskeggur hef-
ur ritað öðruvísi en með fullu skírnar-
nafni eða þessu kenninafni. — Annars
má virða sGvendicí1) til vorkunar, þótt
hann búiz^ við, að aðrir riti undir ýms-
um dularnöfnum, svo leikinn, sem hann
er sjálfur í þeirri list »í landi drengskapar
ins«(!), eins og mörgum er kunnugt.
Einna skoplegast er það, þegar G. held-
ur, að hann komist »á bekk með« J. Ó.,
St. G. St., E. H. o. fl. »jafn-ágætum«
mönnum, af því að þeirra hefur einhvern-
tlma verið minnst i sama blaði, sem flutti
grein um *»braganótur« hans. — Þá er
ekki vandi að komast »á bekkinn« — og
er ekki kyn, þótt skáldi sé hróðugur, þar
— sem hann er að smjúga undir »frakka-
löfin« hjá þessum höfðingjum. — Hann
kveðst líka ætla að »stýra keikum höfuð-
burði« og »æpa á braganótum« framveg-
is, eins og hingað til, eptir geðþótta sín-
um, »en ekki Hreiðars í Vilpu og Kols
kroppinbaks«(H). Það eru tvær söguhetj-
ur, kunnar' úr hinni alræmdu andlegu
»sagnavilpu« í »Sunnanfara«, og var heppi-
legt, að G. F. skyldi þarna geta vitnað
til sinna eigin listaverka ! »Þú áttgóðan
penna«, hefur hann sagt við sjálfan sig.
»Litlu verður vöggur feginn*, má segja
um G., þar sem hann lætur prenta það
með feitu letri, að fyrir 9 á r ú m 1 hafi
maður sagt við sig, að hann mundi ein-
hverntíma verða vel ritfær. Þaðerleið-
inlegast fyrir G. sjálfan, að þetta hefur
ekki ræzt.
Annars er eigi ljóst, til hvers Guðmund-
ur hefur ritað »forvitnis«grein sfna í Norð-
urlandi, þvf að ekki þvær hann þar af
sér »leirinn«. Vera má, að ofmetnaður
hans sé svo mikill enn, að hann ætli það
nægja til sönnunar máli sfnu, að opinbera
nafn þess, er hann á ritdeilur við, en það
er — sem betur fer ■*— ekki enn orðin
ærumeiðandi smán, þótt Guðmundur riti
og láti prenta nafn einhvers manns.
Kolskeggur.
Fréttapistill úr Árnesþingi.
Fremur má heita tíðinda fátt. Haust-
veðráttan var góð og að mörgu leyti hag-
feld svo stöðugt var hægt að stunda jarða-
bætur og voru sumir við þann starfa fram
að jólum. Útifénaður hefur verið mjög
léttur á gjöf, en nú eru komin innistöðu-
harðindi, því þykkur snjóhjúpur liggur yfir
allri jörð. Heyföng bænda í bezta lagi
og eru heygæði víðast eptir því.
Brimasarnt hefur verið og ólgufullur sjór
hefur vlða verið með suðurstöndinni í vet-
ur og hefur ’sjórinn víða máð og eytt ofan
af sjáfarkampi þeim, sem hlífir suðurströnd-
inni; mest hefur borið á þessu milli Eyr-
arbakka ogÓseyrarness; hefur sandur bor-
izt mjög að mýrinni fyrir ofan, eins ber á
sömu eyðslu á kaflanum milli Gamlahrauns
og Stokkseyrar; eru þar nú víða þönglar
grjót og sandur, sem áður var fyrir fám
árum grasgefið vallendi, sem slegið var
árlega. Verði sjógarður ekki byggður á
áðurnefndu svæði, einkum því slðara, er
auðsjáanlegt, að innan skammseyðist meiri
eða minni grasspilda framan af undirlend-
inu og vegagerð með fram ströndinni frá
Hr&unsá að Stokkseyri verður ógerningur,
enda er áreiðanlegt, að hefði hann verið þar
nú væri enginn urmull eptir af honum. Hér
virðist vera verkefni fyrir búnaðarfél. Is-
lands, að láta skoða þetta og athuga mál
þetta og ráðanautur þess Sig. Sigurðsson
hefur í riti og ræðu minnst ámálþettaog
talið það íhugunarvert.
Verzlun á Eyrarbakka og Stokkseyri er í
góðu lagi, munu þar allir sæmilega birgð-
ir af allri nauðsynjavöru og verð á þeim
álíka og f Rvík. Pöntunarfélag Stokkseyrar
gerir þar líka gott aðhald, og er vonandi
að svo verði enn þá.
Ekki mun laust við, að það hafi orðið
nokkur vonbrigði fyrir bæði bindindisvin-
um og hinum (0: bindismönnum) að áfeng-
issala byrjar aptur með vorinu; nú var allt
þrotið við áramót, og verzlunin Edinborg
afsalaði sér réttinum við áramótin núna.
Þótti mörgum að óvenjulegt samkomulag
1) Sbr. Ól. D. í „ísafold".
hafi orðið á milli þeirra kaupmanna, sem
leyfið keyptu — sem annars kvað vera lít-
ið látið yfir, nema þá við kosningahretið
síðast, þar stóðu þeir sem einn maður.
Vildu nú víst flestir kaupstaðarbúar, að
vfnsölubannslög væru fyrir hendi að grípa
til, enda er vonandi, að þeim auðnist sem
öðrum að lifa þann dag.
Með nýlundu má telja það, að hingað
hefur borizt sýnishorn af 2 blöðum, nefnir
annað sig „Landvörn" en hitt „Ingólf' 2
eint. af hvoru. Varla mun hægt að bera
á móti því, að efnilegir séu höfundarnir,
eru þeir gamlir og nýir vinir flokks þess,
sem kennt hefnr sig við heimastjórn.
Eptir því, sem mér koma blöð þessi fyrir
sjónir, virðist erindi þeirra, einkum blaðs-
ins „Landvörn", vera, að sýna þjóðinni
fram á, að pólitiskur voði sé það fyrir stjórn-
frelsi Islands, að samþykkja stjórnarskrár-
breytingarfrumvarp síðasta þings, vegna
lögfestingar ráðgjafans í ríkisráði; útal því
lætur blaðið það verða hlutverk sitt að
ráðast á heimastjórnarflokkinn, sína eig-
inlegu liðsmenn. Því vitanlega eru þeir
allir meiri og minni leifar af gamla endur-
skoðunarflokknum, er kendur hefur verið
við landstjórafrumvarp Benedikts heitins
Sveinssonar, sem í rauninni ei að allra
dómi hið eina, sem haldandi var fram með
alvöru og festu, enda léði þjóðin þv< að
kalla mátti eindregið fylgi sitt. Því rekur
mig og Ilklega fleiri mjög i stans, að nú
á allra sfðustu tírnum, skuli uppvakinn
svona hörð mótmæli gegn aðferð síðasta
þings, og þó einkum á móti þeim flokki
þingsins, sem haldið hefur eptir föngum
við heimastjórnartnimvarpið ganila, eða
aðalhugmynd þess — ráðgjafabúsetuna hér,
aðsetur æzta valdsins f landinu sjálfu, en
virðist ætla að sleppa öllum þeim, sem lögðu
hinn sanna grundvöll undir „v a 1 d b o ð i ð“
en þarer nú sá hluti þingsins, að minnsta
kosti þeir helztu sumir, sem komu því til
leiðar með óstöðugleik sínum í hinni fyrri
stjórnarskrármálsdeilu á þingi 1897, að
málið lenti í sundrungu, og jafnvel glötun,
og er þingsagan bæði síðustu árin nægileg
sönnun þess. — Fyrir því skil eg ómögu-
lega, hvernig höfundar fyrnefndra mál-
gagna, hyggja sig að leita trausts og fylg-
is hjá þeim hluta þings og þjóðar, er þeir
„sjálfir" vita eins vel, og 2 og 2=4, að
hafa haldið dauðahaldi f ríðisráðssetuna,
samanber allar hinar löngu þrætugreinar
eptir Corpus juris í Isafold*) o. fl.; þar var
þ ó á 11 v i ð ráðgjafabúsetuna í Höfn. Eng-
inn vafi ætti því að vera á því, að sú
k e n n i n g hefur fest þær rætur ineðal
ýmsra ráðandi manna Dana, að þarhafi
verið flutt hin sanna meiri hluta kenning
þingsins 1901, og það befur hrifið. — Eg
enda svo þessar fáu hugleiðingar með því,
að hafi verið nauðsynlegt að lina á sókn-
inni 1897, þá sé ekki síður vert að líta
eptir ástæðunum nú til hins sarna við kosn-
ingarnar 1903. —- Mér þykja horfurnar skárri
núna, þó ábótavant sé um sumt.
Mikið hátt lét í sumum blööunum í
haust um hinn svo nefna „Akureyrarfrið"
o. fl. og lét margur alþýðumaðurinn vel
við því erindi. Af síðustu blöðunum, eink-
um „Isafold" verður samt ekki annað séð,
en hún ætli sér að halda f o r n u m vana,
og lifa f og með á ónotum og skreytni um
þá er húrr í þann og þann svipinn hygg-
ur að hafa gott af að atyrða o. fl. Ann-
ars er fyrirsjáanlegur blaðaófriður í
landinu, sem leitt getur til ills eins, þvf
mjög sjaldan er þá vegið með sæmileg-
um vópnum — sé drengilega barizt, er
eg ekkert fyrir frið fram yfir næstu kosn-
ingar og sé þá málin sótt og varin á sæmi-
legu blaðaþingi, en því er ver og miður,
að útlit er fyrir að friðarkenningar blað-
anna, sem báru þær mest út, geti ekki
látið þetta rætast.
Um kosningar hér lítið talað enn þá, en
sennilega fáum við boðskapinn um það
vestan yfir heiðina, hvernig sem honum
verður þá hlýtt, optar hefur þótt brestur á
því og vel má vera, að svo kunni að at-
vikast enn þá.
2. febr. 1903.
Einn aý þeim sem man tvenna tímana.
Skipstrand á Skeiðarársandi.
Þpíf skipverjar orðið úti.
Hinn 19. f. m. strandaði austarlega á
Skeiðarársandi þýzkt fiskveiðagufuskip
*) Sjá Isafold 1898, 22. tölublað, þar sjá þeir svart á
hvítu, hvers stuðnings málstadur þeirra á að vænta þar —
því síður er líklegt að ritstjóru sú sé breytt nú. Hóf.
„Friedrich Albert" frá Geestemúnde. Voru
skipverjar 12 alls og komust þeir allir á
land, þáer fjaraðiút, eptir 4 klukkustundir
kl. 2 um nóttina. En þá tóku við nýj-
ar þrautir, þvf að afarlangt er til manna-
byggða frá þessum stað, og torfærur mikl-
ar á sandinum, en tvö stórvötn til beggja
hhða, Skeiðará að austan og Núpsvötn
að vestan, auk margra vatnsála og ósa
á sjálfum sandinum nálægt ströndinni,
en hlákuveður var, svo að vatnsálarnir
voru auðir. Reistu skipverjar sér þá skýli
á sandinum úr tunnum, o. fl. er þeir
náðu úr skipinu og hlóðu sandi að utan.
Höfðust þeir við í skýli þessu fyrstu dag-
ana, en er veður tók að versna með krapa
og kalsahryssingi, og þeir voru nær mat-
arlausir orðnir, lögðu þeir af stað vestur
eptir sandinum, til að leita mannabyggða.
Um það leyti hvarf stýrimaðurinn og vita
menn ekki með vissu, hvernig hann hefur
farizt. Þá er þeir voru komnir nokkuð
vestur á sandinn, lézt einn skipbrotsmann-
anna úr kulda og vosbúð, enda var þá
veður tekið að harðna, en er þeir komu að
Hvalsíki, (Núpsvatnaós), sem er vatnsfall
mikið, var ekki annað fyrirsjáanlegt, en
opinn dauðinn, því að vatnið var autt.
Eptir mikla erfiðleika tókst þeim samt að
safna saman ýmsum sprekum, bjuggu til
úr því fleka lftinn eða „stokk" 4 álna
langan og z álna breiðan, og fleyttu sér
yfir á honum 3 og 3 í senn, en reru með
einni ár, er þeir höfðu fundið ásandinum.
Voru þeir lengi að þessum útbúnaði, sem
eðlilegt var, og þótti með ólíkindum, að
þeir skyldu komast yfir á þennan hátt.
Var þá þegar tekið að frysta til munaog
dó einn þeirra félaga þar við síkið af inn-
kulsi, og dysjuðu þeir hann á eyii emni.
Þá er þeir voru komnir vestur yfir sfkið,
sáu þeir til manna, er voru að ganga á
reka, og kölluðu til þeirra, en menn þess-
ir urðu ekki varir við þá. Sést hafði og
til þeirra af Síðunni þá dagana, en menn
hugðu, að þar væru Fljótshverfingar, er
væru að ganga á reka, og var því ekki
frekar að þessu hugað. Loks tókst skip-
brotsmönnum að komast á slóð eptir bát,
er menn af Brunasandi höfðu dregið frá
sjó, og eptir þeirri slóð komust mennirn-
ir, 9 alls, loks til byggða að Orustustöðum,
smábýli á Brunasandi, sem er vestasti
hluti Skeiðarársands, og var það 30. f. m.
Höfðu þeir þá verið 11 sólarhringa á
þessum hrakningi, og alveg matarlausir
upp á síðkastið. Tyo síðustu dagana, áð-
ur en þeir komust til byggða var frost
ailmikið og kól mennina þá, svo að 5 voru
ekki ferðafærir og voru fluttir til læknis
(Bjarna Jenssonar)á Breiðabólsstað á Síðu,
og liggja þar. Ætla inenn, að taka verði
af þeim limi, og var sent eptir Þorgrími
lækni Þórðarsyni austur í Hornafjörð til
aðstoðar Bjarna lækni við það verk. En
4 þeirra félaga, þar á meðal skipstjórinn,
voru svo hressir, að þeir gátu lagt af stað
hingað suður, og var komið með þá hing-
að í gærkveldi.
Má það heita hin mesta furða, að svo
margir komust lífs af úr þessum mann-
raunum, og að þeir skyldu ekki allir æfi
lúka á þessum öræfum um hávetur. En
það vildi til, að frost voru ekki hörð fyr
en tvo síðustu dagana. Fylgdarmenn
þeirra segja, að mennirnir hefðu átt
hægara með að ná byggð fljótar og
greiðar með því, að halda austur á bóg-
inn, austur að Skeiðará og upp með henni,
því að þá hefði sést til þeirra frá bæ f
Öræfum, en það var ekki von, að aum-
ingja mennirnir vissu það, óvíst hvort
þeir hafa haft nokktirn uppdrátt með sér,
og þótt þeir hefðu haft hann mundu þeir
hafa ímyndað sér minni torfærur til manna-
byggða vestur á bóginn, en austur á við
að Skeiðará.
Skipstrandið í Landeyjum,
Herra ritstjóri! Eins og þér hafið ef-
laust frétt, strandaði enskt botnvörpuskip
(Molopo frá Hull) fyrir Landeyjasandi 21.
f. m. Var sýslumaður okkar Rangæinga
tafarlaust látinn vita af strandinu; kom
hann svo á þriðja degi austur ásamt Grfmi
bónda Thorarensen í Kirkjubæ, sem átti
að verða túlkur strandmanna suður; mun
hann vera einna færastur af bændum hér
í enskri tungu, því hann hefur nú á síð-
ari árum fylgt öllum þeim strandmönn-
um, sem fluttir hafa verið um sýsluna.
Lagði hann af stað með strandmennina
hinn 25. f. m. og sama dag sendi sýslu-
maður með auglýsingar í næstu hreppa:
Vestur-Eyjafjallahrepp og Vestur-Landeyja-
hrepp, og svo náttúriega um Austur-Land-
eyjahr.; var þá búið að auglýsa uppboð-
ið í þremur næstu hreppum, eins og lög
gera ráð fyrir; skyldi uppboðið fram fara
27. s. m. Þegar sá dagur kom, var veð-
ur gott, eptir því sem vænta má um þetta
leyti, vestanvindur og lítið frost. Dreif
nú fólk að úr hinum áðurnefndu hrepp-
um og auk þess komu nokkrir menn úr
Hvolhreppi og Þorvaldur gamli á Þor-
valdseyri. Sýslumaður setti uppboðið á
ákveðnum tíma og las upp skilmála.
Borgunarfrestur var veittur til loka febrú-
armánaðar; lægsta boð í skipið skyldi
vera 100 kr. Lítið hafði náðst úr skip-
inu fyrir sjógangi, en skipið sjálft var
töluvert sokkið ofan í marbakkann og
talsvert farið að brotna. Allt var selt,
sem upp hafði náðst og skipið sjálft, fór
það á 125 kr. og varð Éinar Arnason í
Miðey hæztbjóðandi, en talið er líklegt, að
Þorvaldur á Þorvaldséyri og Vigfús á
Brúnum eigi partíþvf, og eru þvíminni
líkindi til, að það hafi verið notað í beitu
eins og Þykkvabæjarstrandið um árið,
enda mun járnið í skrokknum reynast
lakari beita en baunirnar — þær voru
líka bleyttar —.
Meðal annara, sem komu á uppboðið
voru tveir menn, sem töluðu ensku; gáfu
þeir sig á tal við stýrimanninn (hann var
látinn bfða fram yfir uppboðið). Varð
hann glaður við að 'hitta einhvern, sem
hann gæti talað við, því honum hafði
ekki fundist sýslumaður sterhur í ensk-
unni; óskaði hann þá, að annarhvor
þeirra mætti fylgja sér suður, en það gat
ekki gengið. Sýslumaður var búinn að
útvega honum annan fylgdarmann (Einar
í Miðey) og við það varð að sitja. Miklu
lofsorði hafði hann lokið á fólkið, sem
hann og félagar hans voru hjá í Land-
eyjunum (á Bakka, Hólmum og Hólma-
hjáleigu), en minna hafði hann dáðst að
mannúð yfirvaldsins, sérstaklega með til-
liti til þess, að geta eigi fengið þann
fylgdarmann, sem hann gæti talað við,
úr því að slfkur maður var fáanlegur.
V.
Um vegavinnu.
Það er orðið ekki svo lítið sem unnið
er að vegagerð árlega hér á landi, og
að líkindum fer það fremur í vöxt.
Enn sem komið er mtin öll vegagerð
hér vera framkvæmd með daglaunavinnu,
eða að minnsta kosti hef eg aldrei orðið
þess var, að samningsvinna (akkorð) hafi
verið reynd hér við vegagerð.
Menn, sem eru fróðari en eg, og þeir,
sem komið hafa »út fyrir pollinn«, hafa
sagt mér, að í útlöndum sé venjulegast
að framkvæma slíka- vinnu sem »akkord«,
eða láta vegagerðarflokkana gera undirboð
í þá vegakafla, er gera skal, og f á i s t
vinnan mikið ódýrari 111 e ð því
m,óti. Ætlunarverk verkfræðinga ogum-
sjónarmanna stjórnarinnar er þá að á-
kveða vegina, semja um akkorðin og sjá
um, að verkið sé gert eins og á að vera.
Mér skilst svo, að þetta gæti átt við
hér, eins og annarsstaðar, nema ef svo
skyldi vera, að landssjóður Islands væri
svo stöndugur, að það, sem unnið erfyr-
ir hann, þurfi endilega að vera sem dýr-
ast, til að koma houum í lóg! Og þó
veit eg, að við sumir gjaldendurnir gæt-