Þjóðólfur - 15.05.1903, Blaðsíða 1

55. árg.
Reykjavík, föstudaginn 15. maí
1903.
M 20.
jftuAÁu/á jHa/’lýUl'lÍlV
Landsbankareikningurinn
1902.
Eins og reikningur landsbankans fyrir
síðastliðið ár, sem prentaður er í 18. tbl.
Þjóðólfs frá i. b. m. ber með sér, hefur
verzlun bankans árið sem leið verið meiri
en nokkru sinni, og hagur bankans stend-
ur nú með vaxandi blóma. —
Til glöggara yfirlits fyrir lesendur blaðs-
ins skal hér stuttlega drepið á helztu at-
riðin úr reikningnum og stærstu reiknings-
liðirnir jafnframt bornir saman við reikn-
inga bankans fyrir 2 árin næstu áundan.
Lántökur úr bankanum hafa, þegar eigi
eru taldir víxlar né ávísanir verið sem
hér segir:
03
»
3
> a
0 0 >-t 2 2- «rts W) < P^ O p
CD 2. þT ct> OQ Q-
g- <T P' 5' crq m pT p" p Bb crq p p 0 OQ n> OQ C < a> Q) tte pT
ö P •ö cr P> cr p
a i?.
O OQ p p’ OQ QJ
<£{
' 3:
p
-i
P'
cr
CfQ
QJ
»3
P
•S
P
••i
<
f»
CJ
c«
pT
P
G)
Q\
0°
o
O)
4^
c_n
"o
O
o
to
00
o
o
K) vO
—J »0
4^ m
OO 4^
00 M
CN
o
c_n
O)
O) M
00 H
4^ ^
O vO
Ln Os
cn m
G)
On
00 M
00 cn
O 4^
O
C\
Cn
*
Vfxillán úr bankanum fara árlega stór-
um í vöxt.
Árið 1900 keypti bankinn víxla fyrir:
1,114,092 kr.
— 1901 fyrir . . . 1,368,962 —
— 1902 — . . . 1,889,157 —
Víxillán hafa þannig hækkað síðastliðið
ár um 520,000 kr.
Ávísanir keypti bankinn:
Árið 1900 fyrir .... 188,334 kr.
— 1901 — . . . . 196,356 —
— 1902 — . . . . 196,437 —
Hlaupareikningsviðskipti fara einnig ár-
lega í vöxt, og hafa hlaupareikningsvið-
skiptin (innlög og úttekt samanlögð) verið
síðustu 3 árin þannig:
Árið 1900...............2,247,968 kr.
— 1901.................2,949,273 —
— i9°2.................4.3M.5S3 —
Sparisjóðsdeild bankans hefur síðastlið-
ið ár vaxið um nærfellt 150,000 kr. og
eru sparisjóðsinnlögin nú rúm 1,450,000
krónur. — Sparisjóðsviðskiptin við bank-
ann námu, þegar innlög og úttekt eru
lögð saman:
Árið 1900................1,829,810 kr.
— !901 2,392.584 —
— 1902................1,819,918 —
Innstæðufé með sparisjóðskjörum var í
árslok:
1900 1,208,786 kr. Eigendur 4,955 að tölu
1901 LSoS.m—------------5,3i7--------
19021,452,571—------------5,823--------
Arðurinn af verzlun bankans árið sem
leið (vextir, disconto, provision o. fl.) að
frádregnum kostnaði öllum og vöxtum af
innstæðufé hefur verið tæp 40,000 kr. og
hefur varasjóður bankans vaxið um þessa
upphæð. — Varasjóður bankans var í
árslok:
Árið 1900 227,040 kr.
— 1901 270,000
— 1902 308,750 —
Auk varasjóðsins í árslok mætti enn-
fremur telja fyrirfram greidda vexti, sem
enn eru ekki lagðir við varasjóð, frekar
30,000 kr., og verða það þá tæp 340
þúsund krónur, sem bankinn hefur
safnað í varasjóð, og er það nál. 45% af
stofnfé bankans.
Varasjóður veðdeildarinnar, sem talinn
er hér síðar, er nál. 15,600 kr. og vara-
sjóður fyrv. sparisjóðs Reykjavíkur nál.
9,700 kr. Hefur bankinn þannig, að öllu
samanlögðu, frek 364 þúsund krón-
ur, sem varasjóð til að standast öll þau
áföll, er hann kann að verða fyrir.
Veðdeild bankans tók til starfa í júlí-
mánuði 1900, lánaði út frá þeim degi til
31. des. f. á.:
Lánsupph.
Árið 1900, 465,600. Talalána 248,
— 1901, 494,800. — — 291.
— 1902, 438,700. — — 221.
Alls kr. 1,399,100. Tala lána 760.
Atborgað hefur
verið 1900—
1902 kr. . 67,305 kr. 53 a. _
Veðdeildin átti
þannigútistand-
andi 754 lán 31.
des. 1902, með
því að 6 lán
höfðu verið
borguð að fullu 1,331,794 kr. 47 a.
I árslok 1901 var varasjóður veðdeild-
arinnar 8,700 kr., en í árslok 1902 um
15,600 kr.. hefur því varasjóður veðdeild-
arinn aukizt um 6,900 kr. árið sem leið.
Útbúið á Akureyri. — Eins og
kunnugt er, stofnaði bankinn útbú á Ak-
ureyri í júnfmánuði síðastliðnum. Eptir
bankareikningnum hafa lántökur úr útbú-
inu, þegar eigi eru taldir víxlar né ávís-
anir með, verið frá því það tók til starfa
og til ársloka þannig:
Fasteignarveðslán .... 2,350 kr.
Sjálfskuldarábyrgðarlán . . 40,975 —
Handveðslán...................5.5°° —
Samtals: 48,825 kr.
Víxillán hafa á sama tírna
verið.....................97^695 kr.
Ávísanir keypti útbúið fyrir 26,335 —
Hlaupareikningsviðskiptin hafa verið
(innlög og úttekt) samanlögð 114,736 kr.
66 au. —
Við sparisjóðsdeild útbúsins hafa (inn-
lög og úttekt samanlögð) verið á sama
tíma 30,471 kr. Innstæða með spari-
sjóðskjörum var 1 árslok 28,350 kr. 82 p.
Svikamilla
hinna sameinuðu
Síðan borgarafundirnir voru haldnir hér
1. og 7. f. m. hafa tengslin millum ísa-
foldar og Landvarnar-flogritsins orðið
traustari og traustari. Nú fer flogritið ekki
lengur í neina launkofa með það, að all-
ir mótstöðumenn valtýskunnar og Isa-
foldar eigi að gerast rækir af þingi, en
það geri ekkert til, þótt Valtýingar verði
kosnir, því að þeir verði allir á bandi
Landvarnar-flogritsins, er á þing kemur,
hverju svo sem þeir lofi á kjörfundum.
Þessvegna berst Landvarnarliðið nú með
hnúum og hnjám fyrir öllum eða víst
flestum valtýsku þingmannaefnunum, tekur '
þá herra góða og gilda sem sína menn,
enda þótt enginn þeirra (nema Jón Jens-
son) hafi látið opinberlega í Ijósi, að hann
væri Landvarnarfarganinu fylgjandi. Það
lítur því út, eins og nú sé róið að því
öllum árum af hálfu hinna »sameinuðu«,
að láta fulltrúana sína, Valtýingana gömlu,
svíkjast inn á þióðína, með því að láta
þá við kosningarnar lýsa yfir eindregnu
fylgi við stjórnarskrárfrv. síðasta þings,
en ónýta það svo, er þeir eru komnir á
þingbekkinn. Auðvitað eru svo vandaðir
menn til meðal þingmannaefna í valtýska
flokknum, að þeir fást ekki til að svíkja
kjósendur sína á þennan hátt, og kunn-
ugt er mér um nokkra, sem hafa megn-
ustu andstyggð og óbeit á svona lagaðri
svikamillu. En Landvarnarpeyjarnir þykj-
ast svo sem ekki af baki dottnir, þótt
kosningarnar takist illa fyrir þá »samein-
uðu«. Þá á að greiða þinginu atlögu, og
kúga það eða hræða til að fallast á Land-
varnarprógrammið, hvort það vill eða
ekki. Með hverju forsprakkarnir ætla
sér að gera það er ekki ljóst, því að
sennilegt er, að engin sú heimótt komi á
þing, er láti ærsl og ógnunaryrði utan-
þingsmanna úr »sameinaða« liðinu böggla
sér í kuðung í þessu máli. Og það er
heldur ekki sennilegt, að það hefði nein
veruleg áhrif, þótt farið væri að hampa
t. d. ensku gulli framan 1 þingmenn. Von-
andi, að sá ræfill komi ekki á þing, er
fáist til að selja sannfæringu sína fyrir
nokkrar krónur, þótt í boði væru.
Það hefur naumast verið á það bæt-
andi í baráttu síðustu ára, hve miklum
rógi, miklu níði og blekkingum hefur ver-
ið beitt við kosningaundirbúninginn af
hálfu Valtýinga gagnvart heimastjórnar-
mönnum, en útlit er fyrir, að það hafi
verið hégómi einn í samanburði við þær
aðfarir, er Landvarnarliðið svonefnda hef-
ur nú í frammi í umboði Valtýinga, er
í rauninni þykjast nú hvergi nærri koma,
en láta þessa nýju umboðsmenn sína og
skósveina vera í fylkingarbrjósti, og ryðja
brautina. Þessir skósveinar eru llka flest-
ir ungir og óþreyttir og sjást lítt fyrir,
en Valtýingarnir gömlu orðnir hálfþreytt-
ir og farnir að linast 1 sókninni, enda
örvæntu þeir um allan sigur, þangað til
þeir fengu Landvarnarmenn til að draga
hlassið. Þeir eru nfl. nógu miklir póli-
tiskir angurgapar til að láta Valtýinga
taka sig við nefið og láta senda sig til
höfuðs heimastjórnarmönnum. F.n úrþeirri
flugumennsku mun verða hin hraparleg-
asta »forsending«, Valtýingum til ófarn-
aðar og ámælis.
Til að hnekkja þessum pólitiska ófagn-
aði, sem nú er tekinn að vaða uppi hing-
að og þangað með stuðningi öflugum frá
Valtýingum, verða landsmenn að fylkja
sér þétt og fast utan um þá menn, er
óhætt má treysta til að verða ekki leik-
soppar í höndum ófyrirleitinna eða skamm-
sýnna þjóðmálaskúma, er annaðhvort af
ungæðishætti eða pólitiskri blindni hafa
skrúfað sig og skrifað upp í ofstækið.
Það hefur aldrei riðið meir á því en nú,
að þjóðin gæti stillingar og skynsemi og •
láti nú ekki vélast af fortölum óviturra
og ofstækisfullra manna til að hafna þeirri
mikilsverðu stjórnarbót, sem nú er í boði,
því að afleiðingin af því verður annað-
hvort sú, að stjórnarástand það sem nú
er og flestir telja óþolandi, helzt enn um
langan aldur, eða vér fáum valtýska klaf-
anum smeygt á okkur, og stjórnina flutta
út úr landinu. En úr því að svo er kom-
ið, þá er útséð um, að vér fáum nokkru
sinni innlenda stjórn. Að þessu vill
»Landvarnarliðið« stuðla. Til þess að
koma hinni innlendu stjórn vorri fyrir
kattarnef, er »Landvarnar-flogritið« látið
níða og ófrægja þá menn, er mest og
bezt hafa barizt fyrir að ná stjórninni inn
1 landið. Það er næg höfuðsök 1 augum
þessara afvegaleiddu oghálfærðu Landv.-
manna, sem ekki sjá, hvert verið er að
ginna þá af öðrum slægari mönnum, er
nota sér barnaskap þeirra og skammsýni.
Og nú eru helztu máttarviðirnir í þessu
unglingaliði farnir að skrifa í »ísafold«
og »Þjóðviljann« róggreinar alveg í anda
þessara blaða. Það er reyndar ekkert
tiltökumál, þótt bandamennirnir styðji
hvorn annan og hjálpi hver öðrum, þvl
að sækjast sér um líkir. Og ekki erþað
gáta, að Landvarnar-flogritinu sé haldið
uppi af þeim mönnum, sem mest eru
riðnir við hinn svonefnda »Framsóknar-
flokk*.
En þrátt fyrir allt þetta ógeðslega farg-
an vænti eg þess, að ekki sé þjóð vor
svo hamingju firrt, að hún verði þessari
»landvarnar-bráðapest« hinna »sameinuðu«
að herfangi. Eg talaði nýlega við mjög vel
skynsaman sveitabónda, er með litlum efn-
um hefur komið mörgum efnilegum börnum
til þroska. Hann sagði við mig mjög
áhyggjufullur: Hingad til hef eg ekki vilj-
að yfirgefa landið mitt, og hefur pó opt ver-
ið reynt að fd mig til pess, en verði pessi
Landvarnarvitleysa ofan d og vér eigum
fyrir höndum áframhaldandi stjórnarskrdr-
rifrildi, sem allt lendir i, en allt Idtið liggja
ógert sem gera parf landinu til viðreisnar,
pd fer eg til Ameríku með allt mitt fólk,
öll mín uppkomnu börn og fœ sem flesta
með mér.
Mjög svipað þessu hafa margir aðrir
góðir bændur látið sér um munn fara,
og þeim hefur ekki verið það hégóma-
mál. Þá væri nú »landvörnin« vel af
hendi leyst, er hún yrði til þess, að flæma
fólkið af landi burt. En hvers er annars
að vænta af þeim pólitisku angurgöpum,
sem ekki hafa hugmynd um sannar þarf-
ir landsins, eða þau mein, er mest þjá?
Drottinn varðveiti land vort fyrir áhrif-
um slíkra leiðtoga.
Herrauður.