Þjóðólfur - 24.07.1903, Blaðsíða 3

kvæmt lögum 6. nóv. 1897. Nefndin felst
á, að rétt sé, að ákveðin sé meðalmeðgjöf
tim leið og sýslumönnum og bæjarfóget-
um er falið að ákveða framfærslueyri, og
kemur nefndin fram með lagafrumvarp í
því skyni. Störf amtmannsins í Suður-og
Vesturamtinu, sem dómara í synodalrétt-
inum, telur nefndin réttast, að fela for-
stjóra landsyfirréttarins, en forsetastörfin
í amtsráðunum álítum vér rétt að 'ráð-
herrann feli einhverjum sýslumanni í amt-
inu, og þykir oss bezt við eiga, að skrif-
stofuþóknun hans greiðist af jafnaðar-
sjóði.
Viðvíkjandi skrifstofu þeirri, sem ætlazt
er til að ráðherrann hafi í Kaupmanna-
höfn, skulum vér að endingu að eins taka
það fram, að vér föllumst algerlega á það,
að hún sé að eins undirdeild af stjómar-
skrifstofum ráðaneytisins, og að forstöðu-
maður hennar, sem verður að vera sem
handgengnastur ráðherranum, sé að eins
útnefndur af honum, en hafi eigi konung-
lega veiting. Aptur á móti teljum vér
mjög nauðsynlegt, að hægt sé að fá vel
hæfan, áreiðanlegan og kunnugan mann
í þessa stöðu, sem getur orðið allmikils-
varðandi, er um það er að ræða, að út-
vega ráðherranum nauðsynlegar upplýsing-
ar, og framkvæma erindi hans í ýmsum
greinum, og teljum vér ekki næga trygg-
ing fyrir því, að slíkur maður gæti feng-
izt í Kaupmannahöfn fyrir hina tilgreindu
upphæð 2400 krónur; virðist oss þvf rétt-
ara, að laun hans væri ákveðin nokkru
hærri".
Lárus H. Bjarnason skrifaði undir nefnd-
arálitið með þeim fyrirvara, að hann telji
líklegt, aa ráðherrann geti komizt af með
1200 kr. á ári sem húsaleigu, sé á annað
borð kostur á hæfilegu húsi handa hon-
um, og að honum finnist það hvorki eiga
við né vera í sjálfu sér rétt, að þingið fari
að svo stöddu fram á hækkun á launum
forstöðumanns skrifstofunnar í Kaupm,-
höfn, úr því að stjórnarráðið telji þau
viðunanleg, enda muni meiri hluti þing-
manna vera á þeirri skoðun, að sitja megi
við tillögur stjórnarinnar um þetta atriði.
Legátinn
og „Framsóknarflokksstjórnin“.
Eins og lesendur Þjóðólfs án efa muna,
var þess getið til 19. júnf í 25. tölublaði,
að yfirdómari JónJensson mundi hafa far-
ið landvarnarerindaferð sfna til Kaup-
mannahafnarmeð vilja, vitund og ráði stjórn-
ar Framsóknarflokksins(!) svonefnda, er að
líkindum mundi einnig hafa lagt fé fram
til ferðarinnar.
Isafold reiddist þessari getgátu ákaflega,
flutti langan pistil um „persónuleg illmæli
og getsakir" og ritstjóri Björn Jónsson gef-
ur þá hátíðlega yfirlýsingu í 37. tölubl.
Isafoldar „í Framsóknarflokksstjórnarinn-
ar nafni og fyrir hennar hönd, að hr. yfir-
dómari Jón Jensson fór ferð sína til Kaup-
mannahafnar með póstskipinu 16. þ. m.
að þeirri Jiokkstjórn alveg fornspurðri, og
að hann fór þá ferð án 1 eyris framlags
eða fjárframlagafyrirheitis frá hennar
hálfu“.
Bersýnilegt var það, að einhverjir einstak-
ir menn, sem töldu sig þá eiga heima í
þeirri „pólitisku ruslakistu", sem hefur tek-
ið sér nafnið ,,Framsóknarflokkur“(!) hafa
fundið til þess, að það væri þó að bíta
höfuðið af allri skömm og gera sig beran
að frámunalegu pólitisku taktleysi og
heimsku, með yfirlýsingu flokksins 1902 að
baki sér um, „að enginn mundi gerastsvo
djarfurað reyna að hreyfa lengur við
þessu máli, — að fara þá rétt á undan al-
þingi 1903 að gera út legáta á fund ráð-
gjafa Islands sjálfs, til þess að spyrja hann
að, hvað hann hafi nú eiginlega meint með
orðalagi stjórnarskrárfrumvarpsins 1902 og
athugasemdunum við það, og hvort hann
sé nú ekki í rauninni að fleka hina íslenzku
þjóð til þess, að afsala sér landsréttindum
sinum. Einhvern úr flokknum hefur þó
rámað í það, að með því að biðja ráð-
gjafann um svör upp á slíkar spurningar
sem þetta, gæfi „framsóknarflokksstjórnin“
sjálfri sér og flokk sínum fyrst og fremst
vottorð um afskaplega fávizku og skiln-
ingsleysi á þessu máli, sem flokkurinn hafði
gefið atkvæði sitt í einu hljóði með nafna-
kalli á þinginu 1902, vottorð um það, að
flokkurinn hafi greitt atkvæði frumvarpinu
í fyrra hugsunarlaust, íhugunarlaust, skiln-
ingslaust, vitað engan skapaðan hlut, hvað
hann var að gera, talandi þó svo digur-
barklega um „dirfsku"; og að með þessu
sýndi „framsóknarflokksstjórnin" í öðru
lagi ráðgjafa Islands, — sem konung-
ur vor hefur sett sérstaklega til pess, að
vernda hagsmuni og réttindi Islands í
öllum greinum, og veita sér þá aðstoð og
þau ráð í stjórn landsins, sem eptir hans
viti og sannfæringu væru happasælust og
blessunarríkust fyrir velferð landsins —
þessum sama ráðgjafa konungs sýndi „fram-
sóknarflokksstjórnin" og flokkurinn allur
svo öldungis ósæmilega tortryggni á hvöt-
um hans og tilgangi með stjórnarskrártil-
boðinu, að fyllsta ástæða hefði verið til
að vænta þess, að hann mundi reka þann
legáta út með fyrirlitningu, sem legði slík-
ar spurningar fyrir hann í fullri alvöru og
í umboði heils „Framsóknarflokks".
Björn Jónsson ritstj. hefur því verið
knúður til að gefa þessa yfirlýsing í Isa-
fold, 20. júní 1 nafni „framsóknarflokks-
stjórnarinnar", til þess að reyna að losa
„Framsóknarflokkinn" við grunsemdina
um slíka hluti. Einhverjir kynnu að verða
til að trúa Birni enn, þrátt fyrir allt og
allt.
En hvað skeður svo P
Nú á mánudaginn 20. júlí er „Ingólfur"
borinn út um bæinn, blaðið, er flytur
skýrslu Jóns Jenssonar sjálfs um ferð haris
á fund ráðgjafans, og Jón Jensson skýrir
þar frá því opinberlega, að „framsóknar-
flokksstjórnin" hafl fcngid sér pegar hún
frétti, að hann œtlaði að fara til Khafnar,
mcðinæli sín til ráðgjafnns, að liann tæki
vel erindi sínu o. s. frv. Jóni þótti að
vonum ógn vænt um þessi meðmæli, því
að nú hafði hann að baki sér annan ping-
flokkinn, og taldi því víst, að ráðgjafinn
mundi ekki reka sig út.
Ráðgjafinn rak hann heldur ekki út, en
þegar hann afhenti ráðgjafanum „passa"
sinn, frá „framsóknarflokksstjórninni" og
spurði hann að, hvort hann væri að narra
Islendinga til, að afsala sér landsréttind-
um sínum, þá blöskraði ráðgjafa svo, að
hann virti Jón ekki svars og heldur ekki
„framsóknarflokksstjórnina" — „sem al-
veg correct var".
Ráðgjafinn benti honum annars blátt
áfram á, að ráðaneyti konungsins hefði
íhugað fyrst mál þetta rækilega, síðan
hefðu fulltrúar Islands eptir nákvæma yfir-
vegan í fyrra sumar samþykkt stjórnar-
skrárfrv. óbreytt í einu hljóði með nafna-
kalli, og loks hefði pjóðin óll heimtað það
einróma með kosningunum í vor, að frum-
varpið væri samþykkt óbreytt; annars væru
þeir vindhanar og pólitiskir flautaþyrlar,
sem aldrei vissu hvað þeir vildu.
Svo fór Jón til hins fræga lögfræðings
hægrimanna, prófessors H. Matzens, og
spurði hann að, hvort Alberti og vinstri-
menn væru tkki með atferli sínu, að narra
íslendinga til, að afsala sér landsréttind-
um sfnum, og próf. H. Matzen sagði: „Jú“,
það væri bersýnilegt, því að íslendingar
hefðu aldrei átt nein landsréttindi!!
Þá var Jón ánægður.
Og „framsóknarflokksstjórnin" er líka
dæmalaust ánægð. Llfsferill hennar á einu
ári núna er býsna glæsilegur, og flokksins
119
í heild sinni: Nefndarálit flokksins í n.
d. alþingis í fyrra í stj.skrármálinu ráð-
leggur sjálfum sér og þjóðinni hiklaust,
að samþykkja frv. óbreytt, eptir nákvæma
yfirvegun af vitrustu mönnum flokksins;
sömuleiðis nefndarálit flokksins í efri deild.
Allir greiða frv. atkvæðil einu hljóðimeð
nafnákalli eptir rækilegustu íhugun. Gefur
síðan út „stefnuskrá'* með þeim ummælum,
„að enginn muni gerast svo djarfur, að hreyfa
við stjórnarskrárfrumvarpinu. Málgagn
flokksins, Isafold, hæðist að Einari Bene-
diktssyni, Eirfki meistara Magnússyni og
Jóni Jenssyni og kallar kenningar þeirra
„marghrakið dót"; skorar svo á flokks-
menn sína og velunnara, að kjósa nú Jón
„með sérkredduna" á þing; prentar svo
„að tilhlutun framsóknarflokksstjórnarinn-
ar“ ritling Kristjáns Jónssonar yfirdómara,
þar sem „sérkreddan" er hrakin ágætlega
vel. Klemmir svo Kristján Jónsson á ept-
ir til að kjósa samt Jón Jensson á þing,
og leiðir Hallgrlm biskup níður ílðnó til
að gera hið sama „með samvizkunnar mót-
mælum“. Treður svo meðmælingarbréfi
(passa) upþ á Jón legáta „að ráðgjafinn
tæki vel erindi hans“, og segi honum nú
frá því í einlægni, hvort hann sé ekki að
svíkja af oss landsréttindiri. Þrætir svo
fyrir allt saman, og gefur sér sjálfri vott-
orð um, að Jón fari „alveg“ að sér „forn-
spurðri".
En JónJensson gerði „framsóknarflokks-
stjórninni" þá glennu, að segja satt frá
„passanum". "•
En „framsóknarflokksstjórnin" getur þó
huggað sig við eitt: Hún hefur þó ekki
borgað Jóni einn eyri fyrir ómakið. Aur-
arnir eru þó sparaðir, — þótt æran sé
flogin.
Halldór Jónsson.
* *
Athgr. Oss virðist ástæða til að benda
á það sérstaklega, til að koma í veg fyrir
allan misskilning, að höf. vítir hér með
réttu atferli flokksstjórnarinnar í þessu
máli, og sýnir fram á, hvernig sú stjórn
hefur verið frámunalega ósamkvæm sjálfri
sér, og full óheilinda. En hann gefur ekki
öllum pingflokknum sök á þessum tvíveðr-
ung, enda mundi það eflaust ómaklegt,
eins og nánar er drepið á hér framar í
blaðinu. Ritst.
Alþingi.
IV.
Kldðamál. Nefndin, sem skipuð var til
að íhuga það mál, hefur nú látið uppi álit
sitt, og ber fram frumvarp um ráðstafanir
til útrýmingar fjárkláðanum. Samkvæmt
þvl verður landstjórninni falið að gera
ráðstafanir til algerðrar útrýmingar fjár-
kláða og ráða til þess starfa einn fram-
kvæmdarstjóra fyrir land allt, en hann
taki sér aðstoðarmenn eptir þörfum.
Alpingiskosningar. Kosningalaganefndin
í e. d. hefur borið fram frv. um, að nýju
þingmennirnir fjórir, sem kjósa á til við-
bótar eptir stjórnarskrárfrv., skuli kosnir
sinn af hverju amti. Á því var gerð sú
breyting í gær, við 3. umr. 1 e. d., að 1
skyldi kjósa í Reykjavík, 1 á Isafiröi, 1 á
Akureyri og 1 á Seyðisfirði.
Kennaraskóli t Reykjavtk. Menntamála-
nefndin í n. d. ber fram frv. um að stofna
kennaraskóla 1 Rvík. og má verja til húss
og muna allt að 55,000 kr. [fært niður í
40,000 við 2. umr. í gær]. Skólinn á að
vera jafnt fyrir konur og karla, og 20—30
heimavistir fyrir nemendur skulu vera
við skólann. Kennslutíminn á að vera
3 vetur, frá 1. okt. til 14. maí. Kennslu-
greinar eiga að vera: íslenzka og
danska, saga, landafræði og náttúru-
fræði, og þá allra helzt að því, er Island
snertir, reikningurogrúmfræði, skrift, teikn-
ing, handavinna, leikfimi, söngur, kristin
fræði, uppeldis- og kennslufræði og kennslu-
æfingar. Auk þess má taka upp kennslu
í garðyrkju og matreiðslu. Við skólann
skulu vera 3 fastir kennarar, forstöðumað-
ur með 2600 kr. launum, auk ókeypis bú-
staðar í skólahúsinu og tveir undirkennar-
ar, með 2000 og 1600 kr. launum. Svo
er til ætlazt, að .kennara- og gagnfræða-
skólinn í Flensborg leggist niður, þegar
skóli þessi kemst á.
Túngirðingar. Guðjón Guðlaugsson, Gutt-
ormur Vigfússon og Jón Jakobsson bera
fram frv. um, að landstjórnin skuli annast
kaup á gaddavír og járnteinum, er nægi
til að til að girða tún allra jarðeigenda og
ábúenda á landinu, er þess óska, með því
skilyrði, að verkinu sé lokið innan ársloka
1908. Af kostnaði þeim, sem landsjóður
leggúr fram til girðinganna, greiðast ár-
lega í 30 ár 4%, er innheimtist hjá ábú-
endum. Sömu þingmenn bera einnig fram
frv. um að veita landstjórninni heimild til
að taka allt að 500,000 kr. lán handa land-
sjóði, til að kaupa fyrir efni f túngirðing-
ar. Nefnd: Guðjón Guðlaugsson, E. Briem,
Þorgr. Þórðarson.
Kirkjumdl. Hallgr. Sveinsson, Sig.Jens-
son og Kr. Jónsson bera fram þingsál.till.
um að skipa milliþinganefnd til þess að
Ihuga kirkjumál landsins, meðal annars
hagfellda skipun prestakalla og umbætur
á launum presta og innheimtu þeirra.
Lestrarbók handa alpýðuskólum. Mennta-
málanefndin í n. d. ber fram þinsgál.till.
um að skora á landstjórnina, að skipa
þriggja manna nefnd til þess að annast
um samningu lestrarbókar handa alþýðu-
skólum, og má veita til þess allt að 2000
kr. úr landsjóði á fjárhagstlmabilinu. Samþ.
f n. d.
Vegamdl. Fjárlaganefnd n. d. ber fram
frv. um, að viðhald flutningabrautarinnar
frá Reykjavík austur að Geysi, skuli hvíla
á landsjóði að öllu leyti, svo og viðhald
annara flutningabrauta að svo miklu leyti,
sem þær liggja um fjöll og óbyggðir; en
viðhaldskostnað flutningabrauta, sem í
byggð liggja, skuli greiða úr sýslusjóði eða
sýsluvegasjóði þeirrar sýslu, sem sá hluti,
er gert er við, liggur í.
Eptirlit með mannflutningum til útlanda.
Frv. frá samgöngumálanefndinni.
Hafnsóguskylda t ísafjarðarkaupstað. Frv.
frá Skúla Thoroddsen.
Afengissala lyfsala. Þingsál.till. frá Ein-
ari Þórðarsyni og 5 öðrum þm., um að
skora á stjórnina að banna lyfsölum að
selja nokkurt lyf, ef aðalefni þess erspiri-
tus eða æther, án lyfmiða eða optar en
einu sinni eptir sama lyfmiða.
Meðgjöf með óskilgetnum bórnum. Frv.
frá nefndinni um skipun æztu umboðs-
stjórnar, um að sýslunefndir skuli ákveða
upphæð meðalmeðlags fyrir 5 ár í senn.
Gjatd af hvalafurðum. Nefnd í fiski-
veiðamálinu stingur upp á, að útflutnings-
gjald af hvalafurðum skuli vera sem hér
segir:
1. Af hverri tunnu hvalslýsis 1,25.
2. Af hverjum 100 pd.af hvalkjötsmjöli 0,50.
3. Af —„— — — - hvalguano 0,25.
4. Af —„— — — -hvalbeinamjölio,25.
Rdðherradbyrgð. Nefndin í því máli í
n. d. hefur gert miklar breytingar á hinu
upphaflega frv., svo að eptir tillögum nefnd-
arinnar, ef þær ná fram að ganga, verður
frv. miklu fyllra og nákvæmara en í fyrstu.
Verður þess síðar getið nánar.
Lög frá alþingi.
Þessi lagafrumvörp eru nú samþykkt af
þinginu:
1. Lög um breyting á gildandi ákvæðum
um almennar auglýsingar og dómsmála-
auglýsingar [að almennar auglýsingar,
sem áður áttu að birtast 1 Berlingatíðind-
unum skuli hér eptir birtast íRíkistlð-
indunum (Statstidenden)].